پلاستیک به‌در

سهیلا رفیعی نژاد/ اگر چه بارها و بارها بر کاهش استفاده از کیسه های پلاستیکی به منظور حفظ محیط زیست تاکید شده اما همچنان از سر و روی شهر پلاستیک می بارد. این وضعیت به گونه ای است که هنوز هم در انواع و اقسام خریدها می بینیم که مردم پلاستیک به دست، از فروشگاه ها روانه خانه می شوند. علاوه بر این، رها کردن پلاستیک به اشکال مختلف در بیرون شهر و هنگام تفریح هم از سوی برخی باعث آلودگی محیط زیست و از سوی دیگر نازیبایی طبیعت می شود. در این خصوص اگر چه طی دهه اخیر فرهنگسازی های مطلوبی صورت گرفته و به طرز ملموسی تاثیرگذار بوده است، اما همچنان وضعیت قابل قبول نیست و هنوز هم هر موقع از سال که فعالان حفظ محیط زیست برای زدودن پلاستیک به طبیعت بروند، با انواع و اقسام زباله های پلاستیکی از ظروف یکبار مصرف گرفته، تا کیسه های پلاستیکی کوچک و بزرگ مواجه می شوند. افزایش فرهنگسازی در این خصوص اهمیت بسزایی دارد و می طلبد آموزش ها از سنین پایین و پیش دبستانی شروع شود تا اهمیت منع استفاده از پلاستیک نهادینه شود. از سوی دیگر کودکان خود می توانند نقش موثری در فرهنگ سازی بین اعضای خانواده داشته باشند و این تاثیر در برهه های مختلف خود را نشان داد و به همین دلیل مدارس باید به نحو موثری وارد این موضوع شوند. در عین حال آموزش به بزرگسالان هم نباید به حال خود رها شود.

 در همین باره خبرنگار «خبر جنوب» گفت و گویی با روح ا... خوشبخت، رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز انجام داده که از نظر می گذرانیم.

«خبرجنوب»: وضعیت شیراز در خصوص مصرف پلاستیک چگونه است و در حال حاضر آیا آماری در این خصوص دارید؟

خوشبخت: شیراز یکی از کلان شهرهای با جمعیت نسبتا بالای ایران است و با توجه به وجود مراکز متعدد مذهبی، فرهنگی، تفریحی، تاریخی و حتی پزشکی درمانی و همچنین نزدیکی برخی شهرستان های اطراف، به عنوان یک قطب گردشگری قابلیت جذب بالای جمعیت شناور را دارد. از طرفی وجود مراکز متعدد خرید انواع کالا و همچنین راحتی و در دست بودن، ارزان (در اکثر مواقع رایگان بودن) انواع کیسه های پلاستیکی سبب شده است که میل به خرید و حمل با کیسه های پلاستیکی به مراتب بیشتر از موارد جایگزین همچون کیسه های پارچه ای باشد. این سازمان در خصوص میزان مصرف کیسه های پلاستیکی اطلاعات دقیقی را در دست ندارد ولی با توجه به آنالیز پسماند صورت گرفته، روزانه حدود 90 هزار کیلوگرم انواع کیسه های پلاستیکی در شیراز دورریز می شود که سعی می شود به روش های مختلف جداسازی شود و به صورت مهندسی و بهداشتی دفع می گردد.

- دلایل استفاده زیاد مردم شیراز از کیسه های پلاستیکی و راهکارهای کاهش آن چیست؟

* مواردی همچون قیمت ارزان، راحتی، در دسترس بودن سبب شده تا با وجود تبعات بالای زیست محیطی و همچنین بازیافت سخت، امروزه استفاده از کیسه های پلاستیکی رایج شود. در شیراز نیز این موضوع مستثنی نیست و متأسفانه حجم زیادی روزانه مصرف شده که عمدتا یکبار مصرف بوده و مقدار زیادی نیز به عنوان پسماند، دورریز می گردد.

-برخی اقدامات سازمان مدیریت پسماند در چند سال اخیر در خصوص آموزش و فرهنگ سازی با موضوع کاهش مصرف و تولید پسماندهای کیسه های پلاستیکی در شیراز و سازمان را بیان کنید.

*تهیه اقلامی از جمله کیسه لقمه بادوام، سفره پارچه ای خرید نان، کیسه پارچه ای خرید، ظرف غذا و قمقمه و توزیع در بین اقشار مختلف شهروندان در مناسبت ها و برنامه های آموزشی از جمله این برنامه هاست. علاوه بر این، آموزش چهره به چهره در منازل، ادارات، مدارس، اصناف، فرهنگسراها و مناسبت های مرتبط از دیگر فعالیت های مربوط به فرهنگ سازی کاهش استفاده از پلاستیک است. آموزش در مدارس و ترویج استفاده از ظرف غذا و کیسه لقمه به جای کیسه پلاستیکی و همچنین استفاده از لیوان و قمقمه به جای بطری آب معدنی ،تهیه و توزیع بروشور و پوستر در آموزش های در منازل، اصناف، فرهنگسراها و ادارت، نصب پوستر در راستای کاهش مصرف پلاستیک در برخی سوپرمارکت های سطح شهر، تهیه موشن گرافیک های آموزشی، تهیه انیمیشن های آموزشی، اجرای نمایش عروسکی و خیابانی در مدارس و مناسبت های مرتبط، تهیه کتاب های آموزشی ویژه کودکان و گنجاندن نکاتی در مورد مضرات پلاستیک و راه های کاهش مصرف آن، آموزش نکاتی در خصوص کاهش مصرف پلاستیک در آموزش های درب منازل و ادارات، تهیه ظروف بادوام برای تهیه ناهار کارکنان از بیرون برهای طرف قرارداد سازمان، طراحی و نصب استیکر با درج پیام های آموزشی مرتبط در ایستگاه های اتوبوس، سرویس های بهداشتی سطح شهر و خودروهای خدماتی سازمان پسماند.

همچنین از دیگر برنامه های فرهنگ سازی می توان به برگزاری جشنواره های مرتبط از جمله بهترین ها از دورریختنی ها، جشنواره طلای کثیف و جشنواره بازیافت اشاره کرد. توزیع سفره پارچه ای خرید نان، کیسه پارچه ای و کیسه لقمه در مناسبت های زیست محیطی از جمله هفته محیط زیست، هفته زمین پاک و روز هوای پاک، تهیه بازی های آموزشی رایانه ای، موبایلی و همچنین میدانی، تهیه تیزرهای تلویزیونی و انتشار از طریق تلویزیون های شهری سطح شهر  از دیگر فعالیت هایی است که در راستای فرهنگ سازی یادشده در شیراز انجام شده و همچنان در حال اجراست.

-برای فرهنگ سازی در این خصوص چه چیزی مغفول واقع شده و چه هشدارها و توصیه هایی برای مردم شیراز و استان دارید؟

*در حال حاضر مشارکت شهروندان در خصوص استفاده از کیسه های دائمی جایگزین به مراتب از دهه قبل بیشتر شده است. منتهی ماهیت برنامه های فرهنگی و آموزشی بدین گونه است که تغییر نگرش در مباحث مختلف کند می باشد. به همین دلیل و با توجه به آینده نگری انجام شده، یکی از مخاطبین اصلی سازمان در این خصوص، دانش آموزان مخصوصا پایه های ابتدایی و مهد کودک هاست، تا بتوانیم با توجه به قدرت یادگیری در این گروه سنی، فرهنگ سازی و مدیریت بهینه تری را در مبدأ تولید در نسل های بعدی ایجاد نماییم. ولی بطور کلی در اکثر کشورها محدودیت های ویژه ای را در خصوص مصرف کیسه های پلاستیکی وضع نموده اند. حتی در برخی کشورها تولید و استفاده از کیسه های پلاستیکی دیر تجزیه پذیر ممنوع می باشد. در کشور ما نیز بخصوص در سال های اخیر موضوع مذکور به عنوان یک دغدغه جدی مطرح شده و در سطح کلان تصویب قوانین و دستورالعمل های کنترل و کاهش تولید و مصرف کیسه پلاستیکی مخرب محیط زیست، در دست پیگیری است که لازم است این روند تسریع و تمام دستگاه های ذیربط بصورت جدی موضوع را اجرایی نمایند.

-جدیدترین برنامه هایی که در شیراز در خصوص کاهش و کنترل مصرف پلاستیک قرار است اجرا شود، چیست؟

*در حال حاضر موضوعات آموزشی و فرهنگ سازی با تهیه ابزار و بسته های فرهنگی توسط کارگروه ویژه در حال پیگیری و انجام است و طبق طرح تفصیلی سازمان که برای اولین بار در کشور در سال 98 تصویب گردید، مخاطب برنامه های آموزشی و فرهنگی کل جامعه خدمات گیرنده و البته با تمرکز بیشتر بر روی کودکان به عنوان آینده سازان و زنان به عنوان یکی از اعضای کلیدی خانواده در خرید کالا می باشد.

- توصیه و یا هشدار شما در این خصوص چیست؟

* در پایان از شهروندان خواهشمندیم تا در جایگزینی کیسه های بادوام خرید و عدم استفاده از کیسه های پلاستیکی و همچنین در تفکیک پسماند های خشک در مبدأ، تحویل مواد بازیافتی به ماشین های جمع آوری پسماندهای خشک یا ایستگاه های ثابت بازیافت طبق برنامه زمانبندی شده، فشرده سازی و کاهش حجم پسماندهای خشک، عدم تحویل پسماندهای خشک به دوره گردها به دلیل مشکلات بهداشتی، جدیت در حفظ منابع، سرمایه ها و محیط زیست و آموزش موارد مرتبط با تفکیک از مبدأ زباله از طریق والدین به فرزندان مشارکت جدی داشته باشند.