هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان فناوری که دهه آینده را تعریف خواهد کرد، در سرفصل اخبار قرار گرفته است و دولت‌ها نیز پتانسیل هوش مصنوعی را برای بهبود تصمیم‌گیری و ارائه خدمات به رسمیت شناخته‌اند. به زبان ساده، هوش مصنوعی فرایندی است که با استفاده از آن رایانه‌ها به وسیله داده‌های موجود آموزش داده می‌شوند تا در امور مختلف مانند شناسایی اشیا در تصاویر و ویدئوها رفتاری دقیقاً مشابه انسان نشان دهند. رایانه می‌تواند آنچه را که به کمک یادگیری ماشینی آموخته است، در مجموعه داده‌های جدید اعمال کند و از این طریق در طول زمان هوشمندتر شود. با پیشرفت فناوری‌های هوش مصنوعی احتمال غلبه بر بعضی از پیچیده‌ترین چالش‌های پیش روی دولت‌های امروزی مانند تغییرات آب‌وهوایی وجود دارد.

دو دلیل عمده برای توجه دولت‌ها به هوش مصنوعی وجود دارد؛ دلیل اول این است که هوش مصنوعی می‌تواند به دولت‌ها در تصمیم‌گیری بهتر کمک کند و دلیل دوم فرصت عظیمی است که این ابزار برای بهبود خدمات و کاهش هزینه‌ها در اختیار دولت‌ها قرار می‌دهد.

مزایای هوش مصنوعی برای دولت‌ها

بسیاری از سازمان‌ها در حال حاضر از هوش مصنوعی به روش‌های مختلف برای بهبود عملکرد و بهره‌وری استفاده می‌کنند و دولت‌ها با بهره‌گیری از هوش مصنوعی می‌توانند تغییرات عمده‌ای در نحوه اداره جوامع ایجاد کنند. هوش مصنوعی می‌تواند به کارمندان دولتی کمک کند تا با انجام کارهایی که زمان‌بر هستند یا به دانش تخصصی نیاز دارند، در اجرای وظایف خود کارآمدتر شوند. خودکارسازی وظایف اداری مبتنی بر هوش مصنوعی، به کارمندان این فرصت را می‌دهد تا زمان بیشتری برای تمرکز روی وظایف پیچیده‌تر داشته باشند و کیفیت بالاتری از خدمات را به شهروندان ارائه دهد.

علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند برای پردازش حجم زیادی از داده‌ها استفاده شود تا الگوها و روندهایی غیرقابل‌شناسایی را پیش‌بینی کند و در تخلفات احتمالی مانند تقلب و فساد به کمک دولت بیاید. هوش مصنوعی همچنین پتانسیل بهبود فرآیند دموکراتیک را با ارائه شفافیت و دسترسی بیشتر به اطلاعات دارد. برای مثال، شهروندان می‌توانند به کمک ربات‌های گفتگو (chatbots) به نمایندگان خود دسترسی داشته باشند و دبیران جلسه می‌توانند از هوش مصنوعی برای تهیه خودکار رونوشت‌های جلسات شهری استفاده کنند.

کاربردهای بالقوه هوش مصنوعی در دولت هوشمند

استفاده از هوش مصنوعی در دولت‌ها رو به افزایش است زیرا تصمیم‌گیرندگان به مزایای استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی برای خودکارسازی وظایف تکراری، بهبود کارایی، دقت و به دست آوردن بینش از داده‌های موجود پی برده‌اند. در ادامه بعضی از مهم‌ترین کاربردهای بالقوه هوش مصنوعی در دولت آورده شده است.

احتساب مالیات

یکی از چالش‌های اصلی در جمع‌آوری مالیات، تجزیه‌وتحلیل حجم انبوه داده‌هایی است که برای شناسایی موارد فرار مالیاتی یا تقلب انجام می‌شود و فعالیتی بسیار وقت‌گیر و پرهزینه است که به سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در منابع انسانی و تخصص نیاز دارد. سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند با استفاده از تجزیه‌وتحلیل داده‌های پیشرفته و تکنیک‌های یادگیری ماشینی برای تجزیه‌وتحلیل حجم زیادی از داده‌های مالی و سایر داده‌های مرتبط، به خودکارسازی این فرآیند کمک کنند و با شناسایی الگوها و روندها، فرایند شناسایی موارد بالقوه فرار مالیاتی یا تقلب را با دقت بیشتری به نتیجه برسانند.

اجرای قانون

یکی از موارد کلیدی کاربرد هوش مصنوعی در دولت، توانایی آن در کمک به اجرای قانون با تجزیه‌وتحلیل فیلم دوربین‌های مداربسته، نظارت بر فعالیت رسانه‌های اجتماعی و سایر مواردی است که می‌تواند به شناسایی مظنونان و دستگیری مجرمان کمک کند. در حال حاضر سازمان‌های مجری قانون با مشکل کمبود منابع و نیروی انسانی برای بررسی حجم زیادی از داده‌ها و نظارت بر تعداد زیاد مظنونان احتمالی مواجه هستند که با استفاده از فناوری هوش مصنوعی مانند الگوریتم‌های یادگیری ماشینی و ابزارهای تشخیص تصویر می‌توانند فیلم‌های نظارتی را دقیق‌تر تجزیه‌وتحلیل کنند، الگوهای رفتار مجرمانه را در رسانه‌های اجتماعی شناسایی کنند و مظنونان احتمالی را بر اساس فعالیت آنلاینشان پیدا کنند. این کار زمان و منابع سازمان‌های مجری قانون را آزاد می‌کند تا بتوانند تلاش‌های خود را روی تحقیق جرایم جدی‌تر متمرکز کنند.

مدیریت ترافیک

به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که امروزه دولت‌ها و برنامه‌ریزان شهری با آن مواجه هستند، مدیریت ترافیک حوزه‌ای است که هوش مصنوعی می‌تواند در آن بسیار ارزشمند واقع شود. فناوری‌های هوش مصنوعی می‌توانند الگوهای داده‌های ترافیکی را شناسایی کنند و مسئولان را از مناطق شلوغ و اقدامات مورد نیاز مطلع سازند. به‌عنوان مثال، هوش مصنوعی می‌تواند بسته‌شدن جاده‌ها یا وقوع حوادثی را شناسایی کند که باعث اختلال در ترافیک جاده‌ای می‌شوند یا بر اساس داده‌های موجود، احتمال وقوع حوادث را پیش‌بینی کند. گذشته از کمک به بهبود جریان ترافیک، استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند با کاهش زمان رفت‌وآمد و بهبود بهره‌وری سوخت، به کاهش اثرات شهرنشینی کمک کند و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.

امنیت سایبری

امروزه یکی از چالش‌های سازمان‌های دولتی افزایش تعداد حملات سایبری است که می‌تواند آسیب قابل‌توجهی به سیستم‌های ضروری وارد کند و داده‌های حساس را در معرض خطر قرار دهد. برای غلبه بر این مسائل، بسیاری از سازمان‌های دولتی نظارت بر ترافیک شبکه و شناسایی فعالیت‌های مخرب را با کمک فناوری‌های هوش مصنوعی انجام می‌دهند و تهدیدات احتمالی را قبل از آسیب رساندن مسدود می‌کنند. این روش برای محافظت در برابر طیف گسترده‌ای از حملات، مانند حملاتی که به بدافزار یا کلاهبرداری‌های فیشینگ متکی هستند، بسیار مفید واقع می‌شود. علاوه بر محافظت در برابر تهدیدات سایبری خارجی، هوش مصنوعی می‌تواند برای رمزگذاری داده‌های حساس نیز استفاده شود تا دسترسی هکرها را به این داده‌ها دشوارتر کند.

بلایای طبیعی

یکی از امیدوارکننده‌ترین حوزه‌های استفاده از هوش مصنوعی در دولت، امدادرسانی به آسیب‌دیدگان بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه است. حسگرهایی مجهز به فناوری‌های هوش مصنوعی می‌توانند به‌طور خودکار آتش‌سوزی، سیل، زلزله و سایر رویدادهای مهم را پیش‌بینی و شناسایی کنند و به سازمان‌های دولتی این امکان را می‌دهند که منابع را سریع‌تر و به‌طور موثرتری به رویدادهای در حال وقوع تخصیص دهند. علاوه بر این، سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند با تجزیه‌وتحلیل فعالیت رسانه‌های اجتماعی و سایر منابع اطلاعاتی، داده‌های ارزشمندی در مورد میزان آسیب‌های وارده و اقدامات مورد نیاز در مناطق آسیب دیده ارائه دهند.

مراقبت‌های بهداشتی

استفاده از هوش مصنوعی در برنامه‌های دولت، با تجزیه‌وتحلیل داده‌های مربوط به مراقبت‌های بهداشتی و بیماران و شناسایی الگوهای مراقبتی، مدیریت مراقبت‌های بهداشتی را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. سازمان مربوطه می‌توانند با به‌کارگیری هوش مصنوعی روند تخصیص منابع و ارائه خدمات بهداشتی را بهینه‌سازی کرده و در نهایت هزینه‌ها را کاهش دهند.

سیاست‌گذاری

دلیل علاقه فزاینده دولت‌های سراسر جهان به استفاده از هوش مصنوعی برای کمک به سیاست‌گذاری این واقعیت است که فناوری‌های هوش مصنوعی برای کارهایی مانند تشخیص الگوهای نیاز، توسعه برنامه‌های مبتنی بر شواهد، پیش‌بینی نتایج و تحلیل اثربخشی، بسیار مؤثرتر از روش‌های سنتی عمل می‌کند و می‌تواند با کمک به سیاست‌گذاران در تصمیم‌گیری بهتر بر اساس آخرین داده‌ها و بینش، رویکردی جامع‌تر، سریع‌تر و دقیق‌تر برای سیاست‌گذاری ارائه دهد. برای مثال، بسیاری از شهرها از الگوریتم‌های یادگیری ماشینی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های جرم‌وجنایت در زمان واقعی و شناسایی مناطقی که ممکن است به حضور پلیس بیشتر نیاز باشد، استفاده کرده‌اند. یکی دیگر از موارد استفاده از این فناوری، ابزارهای تحلیل پیش‌بینی‌کننده برای برآورد نتایج و اطلاع‌رسانی تصمیمات سیاستی در موضوعاتی مانند توسعه اقتصادی یا دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی هنگام شیوع بیماری‌ها و خطرات است. الگوریتم‌های یادگیری ماشین به مسئولان فرصت می‌دهد تا به سرعت چالش‌ها را شناسایی کنند و قبل از اینکه به مشکلات بزرگ تبدیل شوند، اقدام لازم را انجام دهند.

هوش مصنوعی برای آموزش و مشارکت شهروندان

مطالعات نشان می‌دهد که آموزش شهروندان برای مشارکت آگاهانه شهروندان ضروری است. هوش مصنوعی می‌تواند صدای شهروندان را به گوش مسئولان برساند تا در فرایندهای تصمیم‌گیری نیازهای واقعی شهروندان در نظر بگیرند و به دولت‌ها کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های موثرتری برای مسائل شهر انجام دهند که منجر به بهبود پاسخگویی و نتایج عادلانه‌تر می‌شود. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به کمک فناوری‌های هوش مصنوعی می‌تواند اخبار نادرست را تشخیص دهد و موفقیت بیشتری برای ایجاد و گسترش دموکراسی در شهر حاصل کند.

خطرات احتمالی مداخله هوش مصنوعی در اداره شهرها

هرچند خطرات مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی در دولت بسیار زیاد است، اما تا حد زیادی می‌توان با انجام اقداماتی برای اطمینان از توسعه و پیاده‌سازی هوش مصنوعی به روشی مسئولانه، آنها را کاهش داد. یکی از خطرات اصلی مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی در دولت، تعصب احتمالی این فناوری علیه گروه خاصی از شهروندان است. به‌عنوان مثال، ممکن است هوش مصنوعی برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه کسی باید مزایای دولتی دریافت کند، به‌طور ناخواسته علیه گروه‌های کم‌درآمد یا اقلیت تبعیض قائل شود که عواقب جدی برای این افراد دارد و به‌طور کلی اعتماد شهروندان به دولت هوشمند را تضعیف می‌کند.

برای کاهش این خطر، دولت‌ها باید اقداماتی را برای ممیزی و ارزیابی الگوریتم‌های استفاده‌شده توسط سیستم‌های هوش مصنوعی خود انجام دهند تا اطمینان حاصل کنند که تعصب علیه گروه‌های خاص وجود ندارد. علاوه بر این، دولت‌ها باید با گروه‌های جامعه شهری و کارشناسان دانشگاهی همکاری کنند تا دستورالعمل‌های روشنی برای نحوه طراحی و عملکرد سیستم‌های هوش مصنوعی به منظور به‌حداقل‌رساندن هرگونه سوگیری احتمالی ایجاد کنند.

یکی دیگر از خطرات احتمالی مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی در دولت، استفاده از داده‌های شهروندان بدون اطلاع یا رضایت آنها است. برای مثال، استفاده از فناوری تشخیص چهره در خیابان‌های عمومی و دوربین‌های نظارتی در اتوبوس‌ها و قطارها برای ردیابی تردد افراد در سطح شهر، تهدید بزرگی برای حریم خصوصی و آزادی شهروندان است و همچنین می‌تواند منجر به تبعیض بر اساس ویژگی‌های جمعیتی مانند نژاد یا هویت جنسی شود.

برای کاهش این خطر، دولت‌ها باید هنگام استقرار فناوری‌های هوش مصنوعی برای اهداف نظارتی، حفاظت از حریم خصوصی و اقدامات شفاف‌سازی قوی را در نظر بگیرند. برای مثال، دولت‌ها می‌توانند از سیستم‌های نظارتی بخواهند که همه جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده‌ها را رمزگذاری کنند تا هیچ اطلاعات شخصی بدون رضایت آن‌ها به مجریان داده نشود. علاوه بر این، دولت‌ها باید با همکاری سازمان‌های جامعه شهری اطمینان حاصل کنند که فناوری‌های نظارتی به‌طور نامتناسبی جوامع یا جمعیت‌های خاص را هدف قرار نمی‌دهند.