جای خالی یک نقش کلیدی

سهیلا رفیعی نژاد/ اگرچه از قدیم الایام نقش داروسازان به عنوان افرادی که در داروخانه فعالیت دارند جا افتاده است و در حال حاضر هم هنوز همین دیدگاه وجود دارد، اما ظرفیت این حرفه فراتر از حضور صرف در داروخانه است، به نحوی که می توان از پتانسیل فارغ التحصیلان داروسازی استان، به عنوان داروسازان عمومی و بالینی بیمارستانی و همچنین در صنعت استفاده کرد اما در حال حاضر از ظرفیت های موجود رشته داروسازی در فارس به نحو مطلوبی بهره برده  نمی شود. به دلیل مغفول ماندن صنعت داروسازی در استان، اکثر فارغ التحصیلان این رشته اگر در فارس بمانند، صرفا باید به فکر تاسیس داروخانه باشند و یا در داروخانه ای به عنوان مسئول فنی فعالیت نمایند. این وضعیت با توجه به آخرین قانون تاسیس داروخانه های جدید، باعث افزایش بی رویه تعداد داروخانه ها در سطح شیراز، بخصوص حوالی بلوار زند شده است. در این باره با وجود تاکیدهایی که انجمن ها و گروه های داروسازان بر توسعه فعالیت داروسازان در استان می کنند، خبر چندانی از توجه به این درخواست ها نیست.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این باره به خبرنگار «خبر جنوب» گفت: در حال حاضر فقط 7 تا 8 داروساز بالینی در بیمارستان های فارس فعالیت دارند و هدف ما افزایش این تعداد است. محمدجواد راعی افزود: این داروسازان هم بر فعالیت داروخانه های بیمارستان ها و هم بر تمامی بخش های بالینی در خصوص دارو نظارت می کنند؛ علاوه بر این آن ها به بیماران و همراهان بیمار در خصوص مصرف دارو، عوارض احتمالی دارو و تداخلات داروها مشاوره می دهند.

وی عنوان کرد: داروساز بالینی طی تعامل با بیمار، پرستار و پزشک در مصرف بهینه داور هم تاثیر بسزایی دارد و از این طریق هم می تواند به کادر درمان کمک بسزایی کند در این باره طبق بررسی صورت گرفته وجود داروساز بالینی بر روی مصرف داروی کمیاب و مهم آلبومین در یکی از بیمارستان های شیراز تاثیر قابل توجهی گذاشته بطوریکه در بیمارستان پیوند بوعلی سینا  20 درصد در مصرف این دارو صرفه جویی شده است.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: باید از متخصصان داروسازی بالینی بطور مداوم استفاده کنیم اگرچه در حال حاضر برخی از دانشجویان نیز به عنوان گذراندن طرح در این باره در شیراز فعال اند اما تربیت این نیروها و در عین حال در نظر گرفتن ردیف استخدامی بیشتر برای آن ها اهمیت بسیاری دارد.

راعی با بیان اینکه جایگاه داروساز نباید منحصر به داروخانه شود، نقش داروسازان را در تجویز منطقی دارو، تنظیم دوز مورد لزوم برای بیمار و  کاهش عوارض دارویی قابل توجه دانست و افزود: توسعه فعالیت داروسازان و افزایش داروسازان بالینی هم از لحاظ اقتصادی اهمیت دارد و هم به نفع بیمار است. به همین دلیل باید مزایای آن را جدی تر بگیرند و به افزایش داروسازان بیمارستانی در استان اهمیت بیشتری دهند.

رئیس انجمن داروسازان فارس نیز در این باره به خبرنگار «خبر جنوب» گفت: ما در بیمارستان های استان چند نوع داروساز داریم. داروساز عمومی بیمارستان در تامین دارو فعالیت می کند و داروساز بالینی نیز همراه و همگام با پزشک در چرخه درمان بیمار حضور فعال دارد.

دکتر غلامرضا دهقان زاده افزود: اما متاسفانه بحث داروسازی بالینی در کشور و از جمله فارس مغفول مانده است البته این موضوع نسبت به قبل وضعیت بهتری پیدا کرده و صرفا در بیمارستان های بزرگ شیراز داروساز بالینی فعالیت دارد و تعداد فعلی جوابگوی حجم کار نیست. وی دلایل اندک بودن داروسازان بالینی در مراکز درمانی استان را عدم آموزش داروساز بالینی به تعداد مورد نیاز با توجه به مشخص نشدن جایگاه این زمینه در حد مورد انتظار دانست.

دهقان زاده بر ضرورت آموزش این داروسازان از بین فارغ التحصیلان جدید تاکید کرد و گفت: با وجود اینکه برخی اهمیتی به این قضیه نمی دهند و مقوله نقش داروسازان بالینی در استان مغفول واقع شده، اما حضور این افراد در بیمارستان ها به منظور کاهش عوارض دارویی و صرفه جویی در مصرف دارو بسیار مهم است بطوریکه بررسی های آماری در بیمارستان های نمازی و شهید فقیهی در مقطعی نیز بیانگر این موضوع است.

رئیس انجمن داروسازان فارس ادامه داد: علاوه بر داروساز بالینی، بحث داروساز عمومی بیمارستانی هم به نسبت تخت باید پیش بینی شود که متاسفانه در حال حاضر این امر رعایت نمی گردد، بطوریکه به ازای هر بیمارستان در استان یک داروساز عمومی داریم.

دهقان زاده افزود: با توجه به حجم مراجعات، این باعث می شود وظایفی که بر عهده داروساز است در حد انتظار انجام نشود به همین دلیل توقع می رود بیشتر به افزایش تعداد داروسازان بیمارستانی در فارس توجه شود، تا هم در توزیع مناسب دارو و هم بهینه کردن مصرف دارو تاثیر بگذارد.

رئیس انجمن داروسازان استان تصریح کرد: طبق استانداردها به ازای هر 50 تخت باید یک داروساز در بیمارستان ها فعال باشند، اما در حال حاضر این میزان یک داروساز به ازای هم بیمارستان در استان است. دهقان زاده عنوان کرد: طبق طرح هایی که قبلا در بیمارستان های شهید فقیهی و نمازی انجام شده حضور داروسازان بیمارستانی می تواند در بحث اقتصاد بیمارستان ها نیز تاثیر مطلوبی داشته باشد.

دهقان زاده با اشاره به امکان فعالیت داروسازان در زمینه هایی غیر از مسئول فنی داروخانه ها نیز گفت: علاوه بر فعالیت داروسازان در بخش های سرپایی داروخانه ها، آن ها پتانسیل فعالیت در بیمارستان ها  و صنعت  داورسازی را نیز دارند، اما متاسفانه ما در فارس صنعت داروسازی مان ضعیف است و البته یکی دو کارخانه در استان در حال شکل گیری است که امیدواریم تعدادی از فارغ التحصیلان داروسازی نیز در این بخش ها مشغول به کار شوند و زمینه های دیگر حرفه داروسازی نیز در فارس فعال تر شود.

وی تصریح کرد: سالانه بیش از 500  دانشجوی داروسازی در فارس فارغ التحصیل می شوند و با توجه به اینکه ظرفیت دانشکده ها بالا رفته، این تعداد بیشتر از نیاز فعلی بازار کار است و انتظار می رود زمینه فعالیت های کاری داروسازان با سرعت بیشتری در استان توسعه یابد.

عضو هیات مدیره انجمن داروسازان ایران و فارس نیز با اشاره به بی توجهی ها به نقش داروسازان بیمارستانی، گفت: این بی توجهی در واقع ظلمی است که دود آن در درجه اول به چشم مردم می رود و در درجه دوم به قشر داروساز.

دکتر محمد منفرد تصریح کرد: متعجبم با وجود واضح بودن اهمیت حضور داروساز در بیمارستان ها، نسبت به این موضوع از سوی برخی سهل انگاری می شود.

وی گفت:  با وجود اینکه نسبت تخت بیمارستانی به داروساز 50 به یک است، اما این نسبت در هیچ بیمارستانی در استان و در کشور رعایت نمی شود و بهانه عدم اجرای آن هم نداشتن اعتبار  و بودجه است و این دلیل تراشی ها اصلا پذیرفتنی نیست چرا که با توجه به تحقیقات انجام گرفته در شیراز وجود داورساز در بیمارستان نه تنها زیان مالی ندارد، بلکه به کاهش مصرف بهینه دارو می انجامد.

این عضو هیات مدیره انجمن داروسازان فارس نیز ضمن ابراز گله مندی نسبت به عدم توجه به توسعه زمینه های کاری داروسازان در استان، گفت: این مسئله باعث شده اکثر داروسازان با وجود پتانسیل بالاتر صرفا داروخانه را برای فعالیت  انتخاب کنند، بطوریکه 95 درصد داروسازان فارس پس از فارغ التحصیلی به سمت تاسیس دارخانه و یا فعالیت در داروخانه فردی دیگر به عنوان مسئول فنی داروخانه  می روند.