پای حیات وحش را به سفره هفت سین باز نکنید

فاطمه مقدم/ «خوان نوروزی» ایرانیان جز اجزا خوراکی چون سماق، سمنو، سیب، سرکه، سیر و سنجد و سبزه‏ که همگی با منشاء گیاهی هستند میزبان یک حیوان آبزی هم هست، ماهی گلی که هنوز بر سر بود و نبودش بر سفره عید بحث های زیادی وجود دارد اما جز ‏ماهی قرمز یا طلایی که در کنار هفت سین فروخته می شود پای حیوانات دیگری نیز به تجملات و حواشی هفت سین باز شده است. لاک پشت برکه ای و مار آبی بومی فارس و حتی حیوانات غیر بومی هم در این روزها به بهانه نوروز معامله می شوند. لیلا جولایی رئیس اداره امور حیات وحش حفاظت محیط زیست استان فارس ضمن توصیه اکید به نخریدن این حیوانات، رها کردن آن ها در طبیعت را آسیب بزرگی برای جانوران بومی و دیگر جانوران می داند. 

حیات وحش حیوان خانگی نیست‏

رئیس اداره امور حیات وحش حفاظت محیط زیست استان فارس ‏درباره خرید و فروش حیات وحش و گونه های گیاهی در بازار شب عید گفت: متاسفانه در ایام پیش از نوروز به همراه ماهی گلی گونه های حیات وحش بومی و گونه های گیاهی بومی به فروش می رسد نظیر لاکپشت برکه ای، مارهای آبی، سمندر لرستانی، لاله واژگونه یا سریش است که به عنوان سنبل صورتی که از کوه برداشت شده است و به پوشش گیاهی منطقه آسیب می زند و می تواند باعث انقراض این گونه ها شود. حال آنکه گونه یا نظیر لاله واژگون بعد از چیده شدن از شاخه عمر چندانی هم نمی کند و دست فروش ها این گونه ها را در باغ های قصردشت و دیگر نقاط شهر می فروشند.

لیلا جولایی در ادامه افزود: همچنین در روزهای پایانی اسفند ماه یک سری خرید و فروش گونه های غیر بومی چون لاکپشت گوش قرمز نیز صورت می گیرد که مربوط به منطقه و کشور ما نیست و در صورت رها سازی این گونه ها در طبیعت یا در آب های داخلی به گونه های بومی ما و حتی حذف آن ها منجر می شود چون این گونه های غیر بومی اغلب سخت جان تر هستند رقابت تغذیه‌ای با سایر گونه ‌های بومی، ‏ پیروز می شوند. این گونه لاکپشت لکه قرمزی پشت گوشش دارد و به راحتی قابل تشخیص است. همچنین اکنون فصل زاد و ولد سنجاب است و برخی سودجویان به زیستگاه این حیوان می روند و بچه سنجاب ها را از لانه ها برداشته با خود به شهر می آورند اول اگر مردم آگاه باشند و این گونه ها نخرند سودجویی متوقف می شود. دیگر آنکه مردم با خرید سنجاب ها بعد از مدتی از نگهداری آن ها خسته می شوند و در باغ های قصردشت رها می کنند و این خود معضلی برای باغ های قصردشت می شود.

وی درباره خطر رها سازی ماهی های قرمز در آب های طبیعی اظهار داشت: خرید ماهی های غیر بومی چون ماهی گلی یا گلدن فیش ها اگر در منابع آبهای طبیعی چون تالاب ها یا رودخانه ها وجودشان برای طبیعت آسیب زا خواهد بود و بهتر است مردم ماهی ها را به مراکزی که شهرداری هر ساله برای تحویل ماهی های عید ایجاد می کند تحویل دهند یا به باغ هایی که حوض بزرگ دارد یا به آرامگاه سعدیه که حوض ماهی دارد تحویل دهند تا در آبهای داخلی شهر و استانمان رها و وارد اکوسیستم‌های طبیعی نشود. درصورتی‌که بتواند خود را با شرایط جدید محیطی سازگار کند، تولید مثل می‌کند و جمعیت‌های پایداری ‏را تشکیل می‌دهد. درنتیجه این‌ها گونه غیربومی مانند ماهی قرمز در محیط جدید مستقر می‌شود و تبدیل ‏به گونه‌ای مهاجم خواهد شد‎.‎ مردم نباید به‌هیچ‌عنوان این گونه را در محیط‌های طبیعی رهاسازی کنند و تصور نکنند که این ماهی ها کوچک هستند و آسیبی ندارند. 

جولایی درباره برداشت های بهاره مردم از منابع طبیعی و بومی گیاهی استان نیز هشدار داد و گفت: همزمان با فرا رسیدن بهار مردم به کوه دشت می روند و تفریح یک روز خود را با چیدن گیاهانی چون دمبل، کنگر، بابونه، جاشیر، آویشن همراه می کنند که اگر این کار هم توسط مردم انجام می شود باید به گونه پاکسازی اتفاق نیفتد تا بقای نسل آن گیاه دچار آسیب و خطر نشود و گیاه بتواند دوباره خود را احیا کند.همچنین یک ماه دیگرمیوه بنه در کوه ها به ثمر می رسد و مردم با چیدن بنه ها که غذای خرس هستند این گونه جانوری را بدون غذا می گذارند و زمانی که محصولات جنگلی تمام شده باشد خرس ها ناگزیر به هجوم به باغهای اطراف می شوند.

توصیه هایی برای طبیعت گردی بهاره

از آنجا که طبیعت فارس زیستگاه پرندگان بومی و مهاجر و حیات وحش گوناگونی است، در این ‏طبیعتگردی ها مواجه‌شدن با حیوانات چه مهاجم و چه غیر مهاجم اجتناب‌ناپذیر است. چیزی که هست ‏خوشبختانه رفتار حیوانات مهاجم غالبا قابل پیش‌بینی است و راه‌های زیادی برای رفع خطر وجود دارد. ‏بیشتر حیوانات مهاجم نیز تمایلی به حمله‌ بی‌دلیل به انسان ندارند. درواقع تنها انسان است که با هدف ‏تفریح به تعقیب و شکار حیوانات می‌پردازد. گرچه شکار حیوانات با فرهنگسازی ها والبته مراقبت های ‏فداکارانه محیط بانان خوشبختانه تا حد زیادی کنترل شده است، از این رو خطری که ممکن است برای ‏حیوانات پیش آید، خطراتی است که از روی ناآگاهی و البته مهربانی انسان برای آنها ایجاد می شود.  ‏چون برداشتن جوجه پرندگان یا غذا دادن به حیوانات وحشی و... . رئیس اداره امور حیات وحش حفاظت محیط زیست استان فارس ‏ همچنین برای هم استانی ‏هایی که همپای بهار می شوند و به دل طبیعت می زنند توصیه های ‏شنیدنی دارد

دوستی خاله خرسه با حیات وحش ممنوع!

جولایی با بیان اینکه بهار فصل زایش طبیعت و حیات وحش است، اضافه کرد: مردم باید مواردی در ‏طبیعتگردی ها خود رعایت کنند اول آنکه اگر نوزاد حیات وحش را دیدند اصلا به آن نزدیک نشوند. ‏سعی نکنند به او کمک کنند یا حتی با برداشتن نوزاد حیوان از زیستگاهش و تحویل آن به اداره محیط ‏زیست سعی در کمک کردند به نوزاد نکنند. باید با دیدن نوزاد فقط منطقه را ترک کنند تا والدین حیوان ‏خود به سراغ بچه شان بروند. پس هیچ نیاز نیست که نوزاد حیات وحش را از طبیعت جدا کنیم چون ‏این کار باعث می شود نوزاد از چرخه حیات وحش خارج شود. ‏چنانچه سال قبل چند توله خرس را مردم برداشتند و این حیوانات به حیوانات باغ وحشی تبدیل شدند. 

به حیاط خلوت حیوانات سرک نکشید!

کوه و جنگل زیستگاه حیات وحش است مردم در طبیعتگردیهای خود سعی نکنند به همه جای طبیعت سرک بکشند. بلکه از مسیرهای پاکوب که قبلا تردد در آنها انجام شده عبور کنند. آفرودها هم که معضل طبیعت ما شده است که به طور ناخواسته گونه ها را تهدید می کنند. به لانه پرندگان و لانه حیوانات نیز دست نزنید و آنها را برهم نزنید. 

هشدار که آرامش حیوانات را نخراشید!

بهار فصل آغاز فعالیت حیات وحش است و در حال زاد و ولد یا تولید مثل هستند. مردم در سفرهای تفریحی به مناطق زیست این حیوانات مراقب باشند و در زیستگاه هایی که محل زندگی گونه های گوشت خوار بزرگ جثه ماهست نظیر جنگل های شمال استان فارس از سرکشی به گوشه کنار جنگل ها خودداری کنند چنانکه هم استانی ها در سالهای گذشته با حمله خرس مواجه شدند و از این رومراقبت کنند دیگر آنکه در صورت نبود تابلویی که مشخص کننده زیستگاه جانوران است یا درمواردی که کوهنوردی ‏بدون آگاهی وارد این زیستگاه ها می شوند بهتر است مسائل ایمنی چون ایجاد سرو صدای کم در منطقه ‏چون سوت زدن، گفت و گو با یکدیگر خرس را از حضور خود مطلع کنند. خرس وقتی متوجه حضور ‏آدم شود خود از منطقه دور می شود و مسیرش را عوض می کند. اما اگر به طور ناگهانی با انسان ‏روبرو شود خصوصا زمانی در بهار که توله دارد خیلی خطرناک هستند و حمله می کنند. همچنین درطبیعت گردی اطراف بیشه ها و نیزارها و تالاب ها خطر حمله گزارهم وجود دارد ‏

خانه حیوانات را به آتش نکشید

در طبیعت گردی ها تا آنجا که ممکن است آتش روشن نکنید یا از اجاق های مخصوص طبیعت استفاده کنید. اگر هم ضرورتا آتش کوچکی روشن کردید تا از خاموش شدن کامل آن مطمئن نشدید منطقه ترک نکنید جنگل و کوه ودشت خانه حیوانات و زیستگاه گیاهان است و ملک شخصی ما نیست. چون نیروهای محیط زیست کم است مردم خود باید حافظ طبیعت باشند و این مسئولیت هر طبیعت گردی است که در برابر لطف طبیعت از آن حفاظت کامل کند. 

به طبیعت طوری بروید که نه خانی آمده نه خانی رفته!

میان وسیله هایی که برای طبیعت گردی یا تفرج یک روزه رد دامن طبیعت جمع می کنید یک کیسه زباله بگذارید تا همه زباله هایتان خشک و تر را جمع کنید نه اینکه در پایان بهار طبیعت پر از پوست پفک و پوشک بچه و بطری آب معدنی باشد. سعی کنید هیچ چیز از خود در طبیعت به جا نگذارید و جز رد پایتان و هیچ چیز هم با خود از طبیعت برندارید جز عکس های یادگاری. 

هر اتفاقی رد طبیعت را به واحد محیط بانی اطلاع دهید 

 اگر توله رها شده ای یا حیوانات زخمی را در طبیعت دیدید به نزدیک ترین محیط بانی اطلاع دهید و به هیچ وجه برای کمک به آنها دست نزنید. تخلفات نیز به همین شکل است در صورت دیدن تخلف نیز این نیست که به صورت شخصی ورود کنید چون ممکن است برایتان خطر داشته باشد. گزارش تخلف و آسیب به طبیعت نهایت وظیفه شناسی است.