نان، به تنور داغ هدفمندی یارانه آرد نچسبید
هدفمندی یارانه آرد با کارتخوان هایی که به هیچکدام از منابع توزیع آرد وصل نیست!
ادمین ۵
فاطمه مقدم/ در کشور ما رابطه بین نان و درآمد یک رابطه مستقیم است. هر چه جامعه فقیرتر می شود مصرف نان در آن افزایش پیدا می کند. در این چند سال با گرانی که هر از چندی به بخشی از سفره مردم شبیخون می زد تنها نان -این برکت سفره- بود که در جای امن با حداقل افزایش قیمت در سفره مردم باقی مانده بود.
اردیبهشت بود که دمیدن دولت در کرنای گرانی کالاهای اساسی آشوبی به بازار و فکر مردم انداخت. بعد از گرانی اقلام اساسی چون روغن، لبنیات و مرغ. شایعه گرانی نان و خالی شدن سفره ها از قوت غالب، مردم طبقه تنگدست جامعه را نگران تر کرد. گرچه مشاور وزیر اقتصاد به مردم قول داد که «این به زعم او «آخرین سنگر معیشتی عموم مردم» را از آن ها نخواهیم گرفت و مردم مطمئن باشند نان سر سفره خواهند داشت»! اما برداشتن یارانه آرد شایعاتی به دنبال خود آورد نظیر آن که دستگاه های کارتخوانی در نانوایی ها نصب خواهد شدکه با سهمیه مشخص، نان می فروشند یا اینکه پس از این فقط ایرانیان دارای کد ملی می توانند نان یارانه ای بخرند و ... چند برابر شدن قیمت نان های حجیم نیز این شائبه ها را تقویت می کرد.
بالاخره بعد از گذر جامعه از شوک گرانی اقلام اساسی و نان های حجیم، دولت طرح هوشمندسازی یارانه آرد را خرد خرد با تجهیز نانوایی های به دستگاه کارتخوان به اجرا گذاشت. طرحی که به زعم مشاور وزیر اقتصاد با هدف «جلوگیری از انحراف نان یارانه‌ای» و «جلوگیری از انحراف یارانه آرد» اجرا می شد. در حالی که اتحادیه نانواها معتقد بود آرد از طریق نانوایی‌ها خارج نمی‌شود و دولت تلاش دارد کار دیگران را به گردن نانوایان بیندازند و بگوید واحدهای نانوایی آردفروشی می‌کنند و اگر تخلفی هم در نانوایی ها انجام شود در حد یک یا دو کیسه آرد است و این با رقم عرضه 30 درصد از کل آرد کشور خارج از شبکه بسیار فاصله دارد... اما دولت گوشش به این حرف ها بدهکار نبود و طرح هوشمندسازی یارانه آرد را از آخرین حلقه توزیع که نانوایی ها باشد به اجرا گذاشت. به هر روی نان سنتی گران نشد و فقط دستگاه های کارتخوان سفید رنگی جای دستگاه های پوز نانوایی ها را گرفت. حال کارتخوان های سفیدرنگ نصب شده در نانوایی های سراسر کشور و استان (که هزینه بسیاری هم برای نصب آن ها شده است) نه به سازمان هدفمندی یارانه ها وصل است نه به اداره کل غله و خدمات بازرگانی فارس و نه به کارخانجات آرد فروشی استان. آن طور که کارشناسان می گویند هدفمندی یارانه آرد که برای جلوگیری از قاچاق آرد به خارج از کشور و جلوگیری از فروش آرد به صورت آزاد و عدم طبخ آن اجرا گذاشته شد تاکنون به هیچ کدام از اهداف خود نرسیده و خروج آرد از کشور همچنان ادامه دارد.
با محسن ربانی زاده معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس درباره طرح هوشمندسازی یارانه آرد و تجهیز نانوایی به دستگاه هایی که به منابع توزیع آرد وصل نیست و ادامه روند هوشمندسازی یارانه آرد گفت و گو کردیم.
-طرح هوشمندسازی یارانه آرد با تجهیز تعدادی از نانوایی های فارس به دستگاه کارتخوان اجر شد اما از آنجا که منظور از اجرای این طرح هدفمندسازی یارانه آرد بوده است این کارتخوان ها باید به سامانه فروش آرد وصل شود که گویا این اتفاق نیفتاده است برنامه برای هوشمندسازی یارانه آرد به کجا رسیده است؟
*تجهیز 3298 نانوایی استان فارس به دستگاه کارتخوان هوشمندسازی یارانه نان انجام شده است که 99 درصد از نانوایی های استان مجهز به کارتخوان شده اند. همچنین ستاد رصد آرد و نان در استان راه اندازای و اعضای آن در خیابان خلیلی مستقر شده اند. در این ستاد نماینده اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان فارس، نماینده اداره کل غله و خدمات بازرگانی فارس، نماینده بانک سپه، نماینده جهاد کشاورزی فارس و نماینده استانداری مستقر هستند. کارتخوان های هوشمند نانوایی ها عرضه نان را رصد می کنند و میزان آرد مورد نیاز متناسب با عرضه، توسط ستاد رصد آرد و نان برآورد شده به نانوایی ها آرد تعلق می گیرد. اگر هم تخلفی صورت گرفته باشد این ستاد از طریق فرمانداری ها پیگیر این تخلف می شوند. در واقع چون این کارتخوان ها به صورت اندروید کار می کنند این توانمندی را دارند که این داده ها را بعدها به اداره غله ارائه و به سازمان هدفمندی یارانه ها گزارش دهند. همچنین در ستاد رصد آرد غله اگر مشکلی در روند تولید نان و توزیع آرد پیش بیایید تصمیم گیری به صورت مستقل صورت می گیرید و همانجا به صورت مستقل عمل می کنند تا خللی در عرضه نان ایجاد نشود.
-هنوز که این دستگاه های کارت خوان به سامانه فروش آرد متصل نشده است پس هدف سازمان هدفمندی یارانه ها برای هوشمندسازی یارانه آرد چطور پیگری می شود؟
*بله این کارتخوان ها هنوز به سامانه فروش آرد وصل نشده است و منتظریم که وزارت کشور طی ابلاغ سراسری اجازه وصل شدن به سامانه مذکور را بدهد. اما این پوزها به داشبورد مدیریتی ستاد رصد آرد و نان استان متصل است و مزایای آن این است که بر فرض اگر هر نانوایی خارج از برنامه تعطیل کند و پوز آن کار نکند ستاد رصد آرد و نان به او تذکر می دهد. کم فروشی و زیاد فروشی نیز از طریق این پوزها مشخص می شود و ما آمار مصرف نان را نیز با نصب این دستگاه های کارتخوان در دست داریم. بالاخره این سیستم زمانی ارزش واقعی خود را نشان می دهد که بتواند انشالله هم به کارخانه های آرد وصل شود و هم به سامانه هدفمندی یارانه تا انتظارات از هوشمندسازی یارانه آرد برآورده شود.
-همانطور که فرمودید 3298 نانوایی به دستگاه کارتخوان هوشمندسازی یارانه نان مجهز شدند آیا کنترل تراکنش های روزانه این تعداد نانوایی در کل استان مقدور است تا بتوان تراکنش های غیرمتعارف احتمالی را رصد کرد؟
*بله این دستگاه های کارتخوان با سیستم اندروید به داشبورد مدیریتی ستاد رصد آرد و نان متصل هستند که در این سیستم هر تخلفی نمایش و به اپراتور نشان داده می شود که مثلا در کدام نانوایی خارج از نرم معمول کارت کشیده شده یا با یک کارت چندین بار در روز نان خریده شده و تعداد نانی که در ازای یک خرید می دهد چقدر است و همه این ها در این سامانه قابل پایش و نظارت است.
-تکلیف نانوایی هایی که مجوز ندارند چه می شود؟
*تصور نمی کنم بعد از هدفمندی یارانه نان، نانوایی که مجوز نداشته باشد بتواند به فعالیت خود ادامه دهد چون به نانوایی ها بدون مجوز آرد تعلق نمی گیرد و باید آزاد پز آرد بخرند که نمی صرفد. یکی از مزایای این سیستم آنست که نظارت سیستمی بر فعالیت نانوایی ها در سطح استان به راحتی انجام می گیرد. هر کسی که بخواهد در صنفی مشغول به کار شود باید مجوز داشته و برای فعالیت کسب اجازه کند. اتفاق دیگری که در راستای هوشمندسازی یارانه آرد رخ داد توزیع آرد کامل برای پخت نان کامل است که از میان 1035 مورد نانوایی ها شیراز 16 نانوایی انتخاب شده تا از آرد کاملی که در اختیارشان می گذارند نان کامل تولید کنند.
-آیا پراکندگی این تعداد نانوایی که بناست نان کامل تولید کنند در شهر به صورت عادلانه توزیع شده است؟
*این نانوایی ها فعلا به صورت پایلوت و نمونه انتخاب شدند تا بررسی لازم برای تولید نان کامل صورت گیرد در این نانوایی ها آرد کامل غنی شده در اختیارشان قرار داده می شود و از این رو تفاوتی نیز در تولید نان کامل با نان معمولی وجود دارد که مدت زمان تخمیر و پخت نان طولانی تر است از این رو هزینه تمام شده پخت نان کامل افزایش پیدا می کند اما اکنون تمرکز ما روی هزینه نیست بلکه روی تولید نان کاملی است که به سلامت جامعه و پیشگیری از برخی بیماری ها کمک می کند و حتی از بروز بیماری هایی چون برخی سرطان های گوارشی و دیابت پیشگیری می کند چون آردها کامل غنی شده با پروتئین و ویتامین هایی است که مورد نیاز بدن است.
-آیا نان کامل با همان قیمت نان معمولی فروخته می شود؟
* بله فعلا آرد کامل با همان قیمت آرد معمولی در اختیار نانوایی ها قرار داده می شود و برای آن هزینه اضافه شده پخت نان کامل نیز سوبسیدی به نانواها داده می شود البته این 16 نانوایی در این دوره آزمایشی هنوز به صورت تمام وقت کار نمی کنند بلکه تنها یک شیفت کاریشان را برای پخت نان کامل می گذارند. به همین سبب ما هنوز اطلاع رسانی کاملی درخصوص فعالیت این نانوایی ها نکردیم پس از گذران دوره پایلوت این طرح در چندین نانوایی سطح شهر شیراز و نانوایی های استان اجرا خواهد شد. اما کمیته تخصصی تشکل شده که نظارت بر تولید نان را بررسی می کند. اکنون سیاست دولت حمایت از تامین نان خانواده است و گران کردن نان اصلا در دستور کار نیست و علی رغم اینکه هزینه های تولید نان نیز افزایش پیدا کرده است (برق و آب و ، گاز و دستمزد و...) اما دولت همچنان 15 درصد در قبال فروش نانوایی ها به آن ها یارانه می دهد برای جبران هزینه های تولید است تا نانوایی ها متضرر نشوند. امیدواریم که به زودی با تصمیم های کلان کشوری پروسه هوشمندسازی عرضه نان در سراسر کشور کامل شود.
