ناطور دشت!‏

فاطمه مقدم/ محیط بانی از آن شغلی هایی است که تا مصیبتی برایش رخ ندهد در معرض توجه قرار نمی گیرند. می خواهد این مصیبت ‏‏آتش سوزی باشد یا صدمه های جانی از شکارچیان و سیل و دیگر بلایا. 

نگهبان کوه و دشت است، در سرما و ‏‏گرما، شب و روز وجب به وجب منابع طبیعی را می پیماید تا مبادا خطری منابع ملی را تهدید کند یا جان حیوانی از حیات ‏‏وحش به مخاطره افتد. گذران روزها و شب ها تک و تنها در کوه و دشت آسان نیست خصوصا آنکه  مسئولیت سنگین اجرای‌ قوانین‌ ‏‏و مقررات‌ شکار، صید و حفاظت‌ و بهسازی‌ محیط‌ زیست‌ را در حوزه‌ ‏استحفاظی‌ بزرگ بر عهده‌ داشته باشی، اما این وظیفه سنگین ‏‏تر می شود وقتی که می بینی دست تنها در شرایط سخت ‏جلوی شکارچی بی رحم باید دربیایی اما خود شکار ضعیف «گرگ اقتصاد ‏گردنکش» هستی و برای ‏تامین معیشتت باید دو دوتا چهار تا کنی و همیشه در رنج به سری بری.

يك محيط‌بان در ماه ۱۵ شبانه‌روز يعني360 ساعت در محل كار حاضر است كه اين يعني 184 ساعت اضافه‌كار در ماه در حالي ‏‏كه هر كارمند دولت در ماه 176 ساعت كار مي‌كند و محيط‌بان با 184 ساعت اضافه كار ماهانه در حال حاضر هيچ مبلغي بابت ‏‏آن دريافت نمي‌كند. اين شرايط حقوقي بسياري از محيط‌بان‌ها را گله‌مند كرده است. ‏در دو سه سال اخیر تلاش شده كه تجهيزات ‏فردی محيط‌بانان به‌روزتر باشد اما از نظر وسايل نقليه تغيير خاصي ايجاد نشده است ‏و محیط بانان همواره درگیر خرابی و از کار ‏افتادگی وسایل حمل و نقلشان هستند.‏

حقوق 100 ساعت اضافه کاری ماهانه را نمی پردازند

«جهانگیرحیاتی نیا» محیط بان یکم 4 سال است که در پارک ملی بمو به محیط بانی مشغول است. پارک ملی بمو ۴۸ هزار هکتار وسعت دارد و یکی از مناطق چهارگانه طبیعی در استان فارس است. این پارک از لحاظ شمار حیوانات و تنوع حیات‌وحش، بعد از پارک‌های ملی گلستان و ارومیه در مقام سوم اهمیت می‌باشد طی چند سال گذشته آتش‌سوزی‌های متعددی در این منطقه حفاظت شده رخ داده است و گونه‌های زیادی از حیات‌وحش و گیاهان در آتش سوخته اند.

بزرگ ترین مشکل یک محیط بان در فارس چیست؟

مشکل اقتصادی مهم ترین مشکل محیط بانان است حقوق محیط بانان از شش میلیون تومان شروع می شود تا 8 میلیون و یک محیط بان باید همه امورات زندگیش را با این مقدار پول بگذراند  

حق ماموریت، اضافه کاری و هزینه جیره غذایی ماهانه در  حقوق محیط بانان پرداخت می شود؟

اضافه کاری که مدتی اصلا پرداخت نمی شد اما یک سالی است که بخشی از اضافه کاری ها پرداخت می شود اما همچنان 100 ‏ساعت از اضافه کاری ماهانه را نمی پردازند. در واقع باقی کارمندان از جمله نیروهای نظامی و انتظامی 8 ساعت در یک روز کار ‏می کنند اما ما با توجه به اینکه15 روز کار شبانه روزی در ماه داریم این میزان اگر بر روزهای ماه تقسیم شود 12 ساعت کار روزانه در ماه به حساب می آید و باید 4 ‏ساعت آن را به ما اضافه کاری بدهند که فقط یک ساعتش را پرداخت می کنند. ما ماهی 360 ساعت کار می کنیم که 180 ‏ساعت آن اضافه کاری است و از این 180 ساعت حداکثر 70 تا 80 ساعت اضافه کاری دریافت می کنیم. ‏

پرداخت هزینه جیره غذایی نیز از جمله مسائلی بود که زیاد مطرح شد قرار بود که ماهانه مبلغی بر روی حقوق پرداخت کنند که بعد قرار ‏بر این شد که مواد غذایی خشک به محیط بانان داده شود نظیر کنسرو و غیره که آن هم نامنظم داده می شود مثلا شش هفت ماه قطع ‏می شود بعد مدتی جیره غذایی داده می شود. بیشتر مواقع خودمان باید هزینه غذا را بدهیم.

تجهزاتتان چطور است آیا تجهیزات شما به روز می شود چه تجهیزات فردی و چه تجهیزات گروهی؟

تجهیزات ما در قیاس با کشورهای دیگر تجهیزات مناسبی نیست اما در کل محیط زیست تلاشش را برای تامین تجهیزات انفرادی  ‏می کند گرچه میتواند این تجهیزات بهتر باشد اما از نظر تجهیزات فردی کم وکسری نداریم. اما درباره تجهیزات گروهی در مضیقه هستیم. چون ما در مناطق کوهستانی خدمت میکنیم موتور و ‏ماشین ها زود به زود خراب می شوند و جلوبندی ماشین ها همیشه دچار مشکل است و تامین قطعاتش نیز با تاخیر و دردسر بسیار ‏فراهم می‌شود به طوری که ممکن است یک ماه یکی از ماشین ها خوابیده باشد تا رایزنی کرده و هزینه تعمیر ماشین را فراهم کنیم. ‏

در پارک بمو چند وسیله نقلیه است که محیط بانان از آن استفاده میکنند؟

موتور به اندازه کافی هست و سال گذشته نیز چندین دستگاه موتور سیکلت نو به بخش محیط بانی داده شد و تقریبا همه موتور ‏دارند اما ماشین -خصوصا در روزهای سرد در گشت زنی ها استفاده از آن ضروری است- کم داریم. همین حالا نیز دوتا ماشین ما تعمیر است و یکی ‏دیگر هم باید بفرستیم تعمیر واینطور سه تا ماشین را نداریم. تجهیزات انفرادی خوب است در همین مدت چهار سالی که کار میکنم نبوده که تجهیزات انفرادی کم داشته باشم. ‏

بالاخره جلیقه ضد گلوله به شما دادند یا خیر؟

جلیقه ضد گلوله اصلا برای ما کاربرد ندارد با توجه به کوله پشتی 15کیلویی که ما حمل می‌کنیم این جلیقه خیلی سنگین است و ‏به هیچ وجه کاربرد ندارد و ما جلیقه را تست هم کرده بودیم کوله را با حداقل وسایلی که لازم است پر کردیم و بعد جلیقه را ‏پوشیدیم امکان تکان خوردن نبود و جلیقه هیچ کاربردی نداشت. ‏

دوره های آموزشی که برای محیط بانان گذاشته می شود تا مهارت های روبرو شدن با شکارچی زندگی در شرایط سخت و .. را ‏آموزش دهد؟

به طور مرتب دوره های آموزشی برگزار میشد و در کرج نیز اخیرا دوره دوهفته ای برگزار شده که بسیار خوب و کار آمد بود. ‏اما با وجود کارآمد بودن این دوره ها هیچ آموزشی نمی تواند آن شرایطی را که ما در سایت تجربه می کنیم را به ما بدهد اما این دوره ها ‏مثل یک یادآوری است برای برخورد از متخلفان.

‏قانون استفاده از سلاح تغییری نکرده است؟

قانون پیچیده است و اینطور نیست که ما از سلاح نتوانیم استفاده کنیم. تنها مسئله این ‏است که محیط بان در صورت استفاده از سلاح باید بتواند ثابت کند که جانش در خطر بوده است بلکه مهم ترین ضعف قانون این ‏است که در مناطق حفاظت شده وقتی که شکارچی با سلاح وارد می شود این جرم تلقی نمی شود بلکه فقط ممنوع است اما جرم نیست ‏درحالی که ورود غیر قانونی با اسلحه شکارچیان به مناطق حفاظت شده خود زمینه وقوع حادثه و خطر را فراهم میکند. در حالی ‏که اگر ورود با اسلحه خود جرم محسوب شود خیلی از مسائل حل می شود. محیط بان ها برای استخدام از دهها فیلتر عبور کرده اند اینطور نیست که بی جهت روی شکارچی ها سلاح بکشند در حالی که شکارچی هیچ مسئولیتی ندارد و با ایجاد خطر ‏جان خود و محیط بان را به مخاطره می اندازد .اما اگر ورود با سلاح به منطقه حفاظت شده جز ممنوع بودن جرم هم باشد قطعا اینطور ‏ورودها کمتر خواهد شد.‏

شما به عنوان محیط بان چه مساحتی را در پارک باید محافظت کنید؟

پارک بمو به سبب آنکه دور تا دورش روستا و مناطق مسکونی است بیشتر محیط بان را در کشور دارد ما در مساحت 48 هزار ‏هکتاری پارک 9 پاسگاه داریم و محدودهای حفاظت مشخص است که حدودا یک دهم پارک یا بیشتر برای حفاظت به هر محیط بان ‏سپرده می شود. ‏

ماشین های چینی و موتورهای ایرانی در مناطق محیط زیست جواب نمی دهد

مهدی محمد جانی ‏ که بیش از 20 سال است به محیط بانی مشغول است اکنون رئیس پارک ملی بمو ‏است با او در خصوص مشکلات محیط بانان گفت و گو کردیم

بزرگترین مشکل محیط بانان ؟

بزگترین مشکلی ما این است که شغل محیط بانی با تمام شرایط سخت و خطرات جانی که دارد جزو مشاغل سخت محسوب نشده است. اگر محیط بانی جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب شود بزرگترین خدمت به محیط بان ها شده است ‏چون عملا سی سال کار برای محیط بان ‏جواب نمی دهد چه از نظر بدنی و چه از نظر روحیه و از نظر اعصاب.

حقوق و مزایا محیط بانان نیز بسیار کم است و محیط بانان حداقل حقوق را میگیریند در حالی که شرایط کارشان بسیار دشوار است ‏نظیر روبروی با متخلفان تخریب گر محیط زیست یا شکارچیان غیر قانونی که هیچ رحمی ندارند . از سوی دیگر کسانی که روبروی محیط ‏بان هستند امکانات و شرایطاشان بسیار بهتر از محیط بان هاست . هم ماشین، سلاح و دوربینشان بسیار بهتر از تجهیزات ‏محیط بان هاست اگر شرایطی فراهم شود که دولت محترم بتواند امکانات را بیشتر کند و تعداد نیروها را نیز در مناطق افزایش دهد ‏صد در صد شرایط محیط زیست بهتر می شود.

‏ در سراسر پارک بمو چند محیط بان به حفاظت مشغولند و تجهیزاتتان چطور است؟

در کل پارک 35 نفر مشغول محیط بانی هستند. تجهیزات ما نیز از لحاظ وسایل حمل و نقل دچار مشکل است. ماشین های ما پیش از این پیکاپ ژاپنی بود که 15 سال قبل دادند. از آنجا که مناطق تحت حفاظت مناطق کوهستانی و بعضا ‏صعب العبور است و همین باعث فرسودگی زود هنگام ماشین ها می شود.  اما اکنون که ماشین های چینی برای تیم محیط بانی خریداری شده ‏وضع بدتر شده است ماشین های چینی چون کاپرا و پاژن زود اوراق میشوند. باید حداقل ماشین ها پیکاپ های تویوتا باشد تا مدت ‏فرسودگی آن عقب بیفتد. همچنین موتور سیکلت های ایرانی یا مونتاژ نیز در مناطق محیط زیست جواب نمی دهند درحالی که پول ‏زیادی نیز برای خرید این موتورها هزینه شده اما بعد از شش ماه کار کردن اوراق می شوند در حالی که اگر موتورهای باکیفیت چینی ‏یا آلمانی و.. خریداری شود خیلی دوام بیشتری دارد. ‏

دور تا دور پارک بمو مناطق مسکونی شده است توصیه شما برای مردمی که همسایه پارک بمو شده اند، چیست؟  ‏

این مناطق برای خود مردم است گرچه بحث آموزش تاثیر دارد اما  درصد کمی از مردم هستند که نه آموزش می پذیرند و نه زیر بار ‏قانون می روند و فقط باید با قوه قهریه با آنها برخورد کرد. ‏یکی از معضل های مهم که در سالهای اخیر گریبان محیط زیست و طبیعتا محیط بان ها را گرفته مجوزهای صادر شده اسلحه به مردم است قبلا در هر روستا یک یا دو اسلحه وجود داشت اما حالا در یک روستای صد ‏خانواری دویست قبضه اسلحه وجود دارد. اگر از این میان فقط چند درصد محدود از افراد از این اسلحه استفاده غیرمجاز کنند برای تخریب محیط زیست کافی است. ‏خشکسالی ها و اقتصاد ویران نیز باعث شده که مردم به سمت شکار رو بیاورند. ‏