طرح شهر دوستدار کودک شیراز رویای کودکان شد

زینب برزگر/ شهر شیراز در سال های گذشته با عناوین مختلفی نامگذاری شد، از شهر بدون پلاستیک تا شهر جهانی صنایع دستی که در سال ۹۸ معرفی شد و در 15فروردین سال جاری دبیرخانه این عنوان جهانی در باغ شمس شیراز کار خود را آغاز کرد تا شهر دوستدار کودک که باز هم در سال 98 آغاز به کار کرد اما اجرای برنامه های آن تنها بر روی کاغذ عملیاتی شد! ناگفته نماند که برنامه هایی در این خصوص توسط شهرداری‌ مناطق و ایجاد شش پایگاه سیار در قالب اتوبوس‌های نشاط اجتماعی با هدف ارائه خدماتی در حوزه سلامت و شادی شهروندان به‌ویژه کودکان در شیراز رونمایی و اجرا شد اما در حال حاضر دیگر از اجرای برنامه هایی با عنوان شهر دوستدار کودک برای کودکان در شهر شیراز خبری نیست و این فرضیه وجود دارد که شهر دوستدار کودک تنها برای کودکان همچون یک رویای زود گذر در ذهن آنها بوده است. 
بر اساس راهنمای ابتکار شهرهای دوستدار کودک یونیسف (2018) شهر دوستدار کودک، شهر یا اجتماع محلی است که در آن نظرها، نیازها، اولویت ها و حقوق کودک، بخش جدایی ناپذیر از سیاست ها و برنامه ها و تصمیم های عمومی باشد. بنابراین شهر دوستدار کودک شهری است که برای همه مناسب است.  
در سال 97 با ابلاغ دستورالعمل شهرهای دوستدار کودک از سوی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور 12 شهر کشور به عنوان پایلوت طرح شهر دوستدار کودک طی تفاهم نامه ای میان وزارت کشور و یونیسف به پیگیری جدی تر این موضوع از سوی شخصیت های حقیقی و حقوقی مرتبط کمک کرد و شهر شیراز نیز به عنوان یکی از این شهرها انتخاب شد. 
براساس نظر محمدرضا پهلوان زاده، شهرساز و عضو داوطلب مجمع کنشگران شهری هم ساخت، با گذشت چهار سال از ابلاغ تشکیل اداره شهر دوستدار کودک در شهرداری های کشور فرصت مناسبی است برای ارزیابی دستاورد این اداره ها و میزان تحقق اهداف اولیه دستورالعمل ابلاغی وزارت کشور، با مرور دستاوردهای شهرداری در این حوزه پی می بریم که بر خلاف انتظار اولیه نه تنها هیچ یک از شهرهای کشور موفق به کسب برند شهر دوستدار کودک نشده اند بلکه در تامین حداقل های این ایده نیز موافقت چشمگیری نداشته اند. 
وی معتقد است حداکثر موفقیت اداره شهر دوستدار کودک در شهرهای پایلوت تنها فعالیت های مقطعی و موردی بوده است که به دلیل فقدان ساز و کار همکاری و هماهنگی بلند مدت در اغلب موارد این موفقیت ها متوقف شده است. این در حالیست که وزارت کشور شهر دوستدار کودک را شهری تعریف کرده است که کودکان را در کانون توجه قرار داده و در جهت مناسب سازی، مطلوب سازی و بستر سازی از منظر کالبدی، اجتماعی و فرهنگی شهر برای فعالیت کودکان، تلاش می کند تا آنها نیز مانند سایر شهروندان منطبق با نیازهایشان بتوانند در شهر زندگی کنند و زمینه ساز رشد و ارتقای ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی اعم از امنیت، نشاط و سلامتی و .... کودکان باشد. 
پهلوان زاده همچنین معتقد است در اثر بی توجهی برخی مدیران شهری از اداره شهر دوستدار کودک تنها یک عنوان سازمان باقی مانده و فعالیت های برنامه ریزی متوقف شده است و همراهی نکردن مسئولان ارشد شهری و استانی با جریان شهرهای دوستدار، نداشتن اختیارات کافی برای پیشبرد برنامه ها، موانع اداری و وجود محدودیت ها بخشی از مشکلات پیش روی مسئولان واحدهای دوستدار کودک شهرداری هاست. 

در طراحی فضای شهری، همچنان به حضور سالمندان، معلولان و کودکان توجهی نمی‌شود 

رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز در خصوص این موضوع در گفت و گو با سایت خبری _تحلیلی خبر جنوب گفت: تعریفی که ما از شهر دوستدار کودک داریم و متصور هستیم، این است که این شهر، شهری است که در آن تامین و توجه به نیازها و خواسته‌های کودکان مورد توجه جدی قرار می‌گیرد و وضع حاکم بر این شهر از جهت اجتماعی، فرهنگی و معماری آن همسو با نیازهای آنهاست و حقوق کودکان در سیاست‌ها، قوانین، برنامه‌ها و بودجه منعکس می‌شود.    

مصطفی مشفقیان بیان کرد: علت توجه به مفهوم شهر دوستدار کودک این است که کودکان، آینده سازان فردا هستند و عامل پیوند هویت گذشته ما به آینده محسوب می‌شوند و اگر ما به سمت اصلاح محیط زیست شهری  خود نرویم، در انتقال سنت‌ها، فرهنگ‌ها، اعتقادات، باورها و پیشینه‌ های هویت بخش قطعا به مشکل برخواهیم خورد. لذا در راستای حفظ هویت و اصالتمان، باید توجه جدی به زیست ایرانی - اسلامی خردسالان جامعه داشته باشیم. 

معاون شهردار شیراز گفت: متاسفانه در این مسیر، مشکلات عدیده‌ای وجود دارد ازجمله آنکه معمولا در طراحی‌های شهری، همچنانی که توجهی به حضور و زیست سالمندان و معلولان نمی‌شود، حضور کودکان و زندگی آنها در کالبد شهری نیز مورد غفلت واقع می‌شود. علاوه بر آن باید این پرسش مطرح شود که سهم کودکان از برنامه‌ها و بودجه‌های فرهنگی و اجتماعی شهر شیراز و مابقی شهرها چقدر است؟ همه این سوالات و گزاره‌ها ما را به این نتیجه می‌رساند که باید به حضور و کنشگری کودکانمان در محیط زیست شهری اهمیت بدهیم و متاسفانه اینچنین نیست.

مشفقیان همچنین گفت: ما در شهرداری شیراز تلاش خواهیم کرد طی دو سال آینده، علاوه بر اینکه یک سری فضاهای اختصاصی و تخصصی همچون باغ کودکانه برای استفاده کودکان بسازیم، در طراحی‌های شهری و شهرسازی نیز توجه به کودکان را یک اصل و اولویت مهم بدانیم و امیدوارم در سال ۱۴۰۳، شهر شیراز مکان بهتری برای زندگی و زیست کودکان از جهات مختلف نسبت به گذشته باشد.

تعریف و اجرای طرح نهضت توان خواهان از سال آینده 

مهدی طاهری رئیس شورای اسلامی شهر شیراز در این خصوص با بیان اینکه دو موضوع در رویکردهای ۷۲ گانه شورای شهر مطرح ست اما صراحتا تنها موضوع شهر دوستدار کودک مدنظر نیست، گفت: در شورای شهر شیراز طرح اجرایی مد نظر است که در جهت ارائه خدمات به اطفال، معلولان و سالمندان در سه رویکرد اصلی پیگیری می شود و این اقدام به معنای شهر دوستدار کودک یا سالمند و ... نمی باشد. 
وی با  اشاره به اینکه شهر دوستدار کودک ویژگی های پیچیده ای دارد و برخی آنرا در حوزه ایجاد ابزارهایی برای کودکان همچون پارک های ویژه،  سینما و ... مدنظر دارند، گفت: این زیرساخت ها تنها موارد جزئی است و شهر دوستدار کودک را به مفهوم واقعی معنا نمی کند. لذا در این حوزه نیز ما نیازمند یک الگوی کامل در شهر هستیم تا کلیه بخش هایی که ارائه خدمات می کنند به این موضوع ملحق بشوند .  
رئیس شورای اسلامی شهر شیراز ادامه داد: در کمیسیون گردشگری و زیارت شورای شهر توصیفاتی برای این موضوع مطرح شد و نظر اعضای شورا بر این بود که در سال آینده طرحی تحت عنوان نهضت اصلاح معابر شهری برای توان خواهان تعریف شود که در صورت اجرا، گامی بزرگ برای توسعه این کلانشهر است. 
طاهری با اشاره به اینکه این نهضت در کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورا در حال مطالعه است و در بودجه ۱۴۰۱ این موضوع مطرح شده، گفت: شهرداری در راستای اجرای این طرح اعلام کرده که ممکن است نتواند طرح را به صورت کامل در سال 1401 اجرایی کند چرا که کار بزرگی است اما شورای شهر اصرار دارد که از برخی موضوعات کاسته شود و به این موضوع توجه ویژه شود تا بتوانیم در پایان دوره شورای فعلی این موضوع را عنوان کنیم که نه براساس گفته های خودمان بلکه گفته های مردم، در تردد توان خواهان با مشکلی مواجه نباشیم.  
رئیس شورای اسلامی شهر شیراز با بیان اینکه این برنامه در شورای ششم اجرایی خواهد شد، گفت: در این موضوعات بایستی فرهنگ سازی لازم انجام شود؛ چرا که اگر در کالبد شهر تمامی زیرساخت های لازم فراهم شود اما توجه و فرهنگ سازی لازم برای این کار ایجاد نشود، طبیعی است که با مشکلاتی مواجه شویم .  
شایان ذکر است پس از تصویب طرح شهر دوستدار کودک در شهر شیراز مقرر گردید تا اقداماتی از قبیل راه‌اندازی مرکز فرهنگی کودکان کار، انجام مشاوره تخصصی کودک، فعالیت کلینیک حقوق کودکان و مراکز استعداد یابی در فرهنگسراها به همراه تولید محصولات مجازی برای کودکان در کنار اپلیکیشن شیراز شهر دوستدار کودک و ... از مهم‌ترین اولویت‌های سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری باشد تا در سال جاری در خصوص آنها اقدام شود اما تاکنون یا اقدامی صورت نگرفته و یا انجام این برنامه ها به صورت ناقص انجام و رها شده است. این در حالیست که جانمایی و نصب اتاق‌های مادر و کودک در پایانه‌ها و فضاهای عمومی پرتردد شهری با هماهنگی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و کارگروه سلامت کودک، پیش‌بینی تمهیدات جهت نصب صندلی کودک در کلیه وسایل حمل‌ونقل عمومی، تشکیل دبیرخانه دائمی شهر دوستدار کودک، تشکیل کارگروه‌های متناظر آن، تشکیل شورای شهر کودک و نوجوان، راه‌اندازی پایگاه‌ های سیار ارائه خدمات و راه‌اندازی کلینیک تخصصی حقوق کودک و ایجاد اولین پارک هوشمند دوستدار کودک در بوستان خلدبرین و احداث دهکده کودک در مجاورت پارک بعثت از دیگر اقداماتی بود که در راستای اجرای این طرح در دستور کار شهرداری شیراز قرار گرفت اما گام بلند شهرداری در شروع کار برای ادامه و اجرای این طرح تحقق نیافت.