مجسمه‌سازی هنر تجسمی است که از مواد سخت مانند خاک رس، سنگ، فلز، پارچه، شیشه، چوب، گچ و دیگر مواد برای طراحی و ساخت اشیا هنری سه‌بعدی استفاده می‌کند. این هنر که با حکاکی، مدل‌سازی، قالب‌گیری، ریخته‌گری، جوشکاری، دوخت و دیگر صنایع دستی گره خورده است، همواره در حال تغییر و رشد است. دامنه رشد این هنر در نیمه دوم قرن بیستم بسیار گسترده‌تر از دو یا سه دهه قبل بوده و در وضعیت سیال هنرهای تجسمی در قرن بیست‌ویکم، هیچکس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که روند پیشرفت آن در آینده چگونه خواهد بود.

ثابت شده است که مجسمه‌های سنگی به طرز قابل‌توجهی بیشتر از مجسمه‌های ساخته‌شده از دیگر مواد عمر می‌کنند و بخش عظیمی از تمام هنرهای غیرسفالی باقی‌مانده از فرهنگ‌های باستانی تا به امروز را تشکیل می‌دهند.

تاریخچه مجسمه‌سازی

اولین آثار مجسمه‌سازی از فرهنگ اوریگناسین در اروپا و آسیای جنوب غربی که در آغاز دوره پارینه‌سنگی فعال بودند، به دست آمده است. این فرهنگ ابزارهای سنگی، آویزها، مهره‌های عاج و دیگر اشکال هنری را توسعه داد و فیگورهای (ساختارهای) سه‌بعدی را خلق کرد.

لوونمنش (Löwenmensch) که در منطقه هوهنشتاین-استادل آلمان یافت می‌شود، یک پیکره انسان‌نما است که از عاج ماموت ساخته شده است و یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های شناخته‌شده غیرقابل‌انکار هنر مجسمه‌سازی است. بیشتر آثار ماقبل تاریخ که تا به امروز باقی مانده‌اند مجسمه‌هایی هستند که در سراسر اروپای مرکزی یافت می‌شوند.

گوزن شمالی (Swimming Reindeer) که مربوط به حدود ۱۳ هزار سال پیش است، یکی از بزرگ‌ترین کنده‌کاری‌های استخوان ماگدالینی دوره پارینه‌سنگی است. غار Tuc d'Audoubert در فرانسه، جایی است که یک مجسمه‌ساز با استعداد از ابزار سنگی کاردک‌مانند و انگشتان خود برای ساختن یک جفت گاومیش کوهان‌دار بزرگ در برابر یک صخره آهکی در ده‌ها هزار سال پیش استفاده کرد و دو مورد از بزرگترین آثار ماقبل تاریخ جهان را در خود جای داد. مجسمه‌های فیگوراتیو در اروپا در آغاز دوران میان‌سنگی به شدت کاهش یافت و با وجود آثاری مانند دیگ گوندستروپ از عصر آهن اروپا و ارابه خورشیدی تروندهولم عصر برنز، کمتر عنصر رایجی مربوط به این دوره باقی مانده است.

فتح بین‌النهرین و همچنین بسیاری از قلمروهای اطراف آن توسط آشوری‌ها، دولتی بزرگ‌تر و ثروتمندتر از آنچه قبلاً در منطقه معمول بود ایجاد کرد، با هنرهای باشکوه به‌ویژه در کاخ‌ها و مکان‌های عمومی، که به‌وضوح تلاشی برای مطابقت با شکوه مصریان بود. هنر امپراتوری آشوری‌ها در مجسمه‌هایی که با استفاده از سنگ‌های تراشیده‌شده ساخته می‌شد، در شمال عراق به چشم می‌خورد.

مجسمه‌ها همیشه جز اصلی عبادات مذهبی در بسیاری از فرهنگ‌ها بوده‌اند و بسیاری از مجسمه‌های عظیم تا چندسال پیش هم برای نمایش دین یا سیاست استفاده می‌شدند. مدیترانه باستان، هند، چین و همچنین فرهنگ‌های مختلف در آمریکای مرکزی و جنوبی و آفریقا بیشترین مجسمه‌های باقی‌مانده را دارند. در شهرهای امروزی نیز المان‌های هنری و از جمله مجسمه‌ها رکن اساسی زیباسازی شهر محسوب می‌شوند که در ادامه بعضی از برجسته‌ترین مجسمه‌های عمومی در شهرهای جهان معرفی می‌شود.

Forever Bicycles در آستین، تگزاس

دوچرخه‌های Forever Ai Weiwei در ساحل والر در پارک متروپولیتن شهر آستین توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند. سازنده این اثر با الهام از دوچرخه‌ای که در دوران کودکی خود برای ترد در سراسر شهر پکن استفاده می‌کرد، این مجسمه سه‌بعدی را با استفاده از ۱۲۰۰ دوچرخه ساخته است که نشان‌دهنده دوران کودکی و آزادی است.

Singing Ringing Tree در برنلی، انگلستان

درخت موسوم به آواز خوان که در سال ۲۰۰۶ تکمیل شد، مجسمه‌ای به ارتفاع ۱۰ فوت است که با استفاده از فولاد گالوانیزه، شبیه به یک درخت نمادین طراحی و ساخته شده است. فولادهای گالوانیزه به‌کاررفته در این سازه به‌گونه‌ای قرار داده شده است که وقتی باد از آن عبور می‌کند، آهنگی زیبا در فضا پخش می‌شود. این مجسمه که در دامنه تپه پنین مشرف بر شهر برنلی در انگلستان قرار دارد، جایزه ملی مؤسسه سلطنتی معماران بریتانیا (RIBA) را در سال ۲۰۰۷ دریافت کرد.

Bridge Over Tree در بروکلین، نیویورک

Bridge Over Tree که در پارک پل بروکلین نیویورک واقع شده است، یک سازه مجسمه‌ای است که توسط هنرمند ایرانی‌الاصل و ساکن مینیاپولیس، سیا ارمجانی، طراحی شد. این اثر که شامل یک پل به طول ۹۱ فوت و مجموعه‌ای از پله‌ها در نقطه میانی مجسمه است، نخستین بار در سال ۱۹۷۰ به عنوان یک ساختار موقت در مینیاپولیس به نمایش درآمد و در سال ۲۰۱۹ پس از ۵۰ سال دوباره در معرض نمایش عموم قرار گرفت. این مجسمه طوری طراحی شده بود که افراد کاملاً غریبه را مجبور به عبور، تعامل و همکاری با یکدیگر هنگام عبور از مرکز سازه کند چراکه تفکر پشت طرح این بود که در دوران اختلاف سیاسی شدید، یافتن زمینه‌ای مشترک با هر غریبه، یک تغییر خوشایند است.

مجسمه خرس و درخت توت‌فرنگی در مادرید، اسپانیا

مجسمه خرس و درخت توت فرنگی در مرکز مادرید واقع شده و توسط یک مجسمه‌ساز اسپانیایی طراحی شده است. این اثر که در سال ۱۹۶۷ از سنگ و برنز ساخته شد و ۱۳ فوت ارتفاع دارد، نشان مادرید است و در میدانی عمومی شهر به نام Puerta del Sol قرار دارد.

Force of Nature در لندن، انگلستان

هنرمند ایتالیایی با الهام از ویرانی‌های ناشی از طوفان‌های سراسر جهان مجسمه نیروی طبیعت را طراحی کرد و اکنون این مجسمه در چندین شهر بزرگ در سراسر جهان ساخته شده است. مجسمه نیروی طبیعت لندن که از برنز، فولاد ضدزنگ و آلومینیوم ساخته شده است، مادر طبیعت را به تصویر می‌کشد که در حال محافظت از سیاره زمین است که پرتاب شده است.

Statue of Franz Kafka در پراگ، جمهوری چک

مجسمه فرانتس کافکا بر اساس صحنه‌ای از اولین رمان کافکا به نام آمریکا توسط مجسمه‌ساز اهل چک طراحی شده است که در آن یک نامزد سیاسی بر روی شانه‌های یک مرد غول‌پیکر در یک تظاهرات حمل می‌شود. این اثر هنری واقع در پراگ در سال ۲۰۰۳ تکمیل شد.

Maman در بیلبائو، اسپانیا

سازنده مجسمه Maman بسیاری از کارهای خود را با هدف نمایش مفاهیم حسادت، خشم، ترس و دوران کودکی دردناک خود طراحی کرده است و مجسمه Maman او نیز از این قاعده مستثنی نیست. این سازه ۳۰ فوتی که در مقابل موزه گوگنهایم در شهر بیلبائوی اسپانیا قرار دارد، قدرت و شکنندگی مرتبط با زایمان را نشان می‌دهد. عنکبوت ترسناک هم قدرتمند و بلند است و هم روی باریک‌ترین پاها تعادل برقرار کرده است که نشان از آسیب‌پذیری او می‌باشد.

Clothespin در فیلادلفیا، ایالات متحده

مجسمه گیره لباس توسط مجسمه‌ساز سوئدی طراحی شده و در نزدیکی تالار شهر فیلادلفیای ایالت پنسیلوانیای آمریکا قرار دارد. این اثر هنری در سال ۱۹۷۶ به مناسبت دویستمین سالگرد ایالات متحده تکمیل شد.

Popped Up در بوداپست، مجارستان

Popped Up یک مجسمه غول‌پیکر است که به نظر می‌رسد در حال بیرون آمدن از زمین است. این مجسمه در میدان Széchenyi در بوداپست قرار دارد و معانی متفاوتی مانند نمادگرایی آزادی، میل به رهایی، کنجکاوی، و پویایی توسعه از آن برداشت می‌شود.

Mustangs در لاس‌کولیناس، تگزاس

Mustangs یک مجموعه مجسمه برنزی چشمگیر است که به سفارش شهر لاس‌کولیناس تگزاس ساخته شده است. این اثر ۹ موستانگ (اسب) وحشی را در حال تاختن از میان یک فواره به تصویر می‌کشد.

The Architectural Fragment در ملبورن، استرالیا

مجسمه The Architectural Fragment که در ملبورن واقع شده نمادی از کتابخانه دولتی ویکتوریا است که در زیر زمین دفن شده است. این مجسمه در حالی که اشاره به گذرا بودن زمان حال دارد، نمادی از سقوط تمدن است و به سفارش ملبورن به‌عنوان بخشی از یک پروژه هنری عمومی در سال ۱۹۹۲ طراحی و ساخته شده است.

Non-Violence در نیویورک، ایالات متحده

Non-Violence که با نام اسلحه گره‌خورده نیز شناخته می‌شود، در کنار ساختمان سازمان ملل متحد در نیویورک قرار دارد. این مجسمه نشان‌دهنده امید به آینده‌ای بدون خشونت است. این سازه که توسط لوکزامبورگ به عنوان هدیه‌ای برای سازمان ملل متحد سفارش داده شده بود، به عنوان یکی از معروف‌ترین آثار الهام بخش جنبش «سلاح به هنر» ذکر شده است.

Freedom Sculpture در فیلادلفیا، ایالات متحده

مجسمه آزادی اثری است که در سال ۲۰۰۱ در شهر فیلادلفیای ایالت پنسیلوانیا طراحی شده است. این قطعه برنزی هفت هزار پوندی و ۲۰ فوتی تلاشی را در رهایی از همه چیزهایی که ما را عقب نگه می‌دارند، به تصویر می‌کشد.

Colosso dell’Appennino در فلورانس، ایتالیا

مجسمه Colosso dell’Appennino یکی از مجسمه‌های بسیاری از فلورانس است که از خطر سرقت و نابودی در امان مانده است. این مجسمه از آجر و سنگ ساخته شده و بسیار بزرگ و محکم است. یک پارک رمانتیک در فلورانس به‌عنوان بخشی از املاک معشوقه فرانچسکو د مدیچی کیمیاگر، از اعضای معروف خاندان مدیچی، ساخته شد و سال‌ها بعد این مجسمه به پارک اضافه شد تا هم نماد مراقبت از پارک باشد و هم به بازدیدکنندگان یادآوری کند که انسان و طبیعت بیش از آنچه مردم تصور می‌کنند به هم مرتبط هستند.

مجسمه صلح ناکازاکی، ژاپن

بسیاری از مجسمه‌های عمومی به عنوان یادبود یک رویداد غم‌انگیز به عنوان راهی برای ادای احترام به قربانیان ساخته شده‌اند و مجسمه صلح ناکازاکی با ارتفاع تقریباً ۳۲ فوت نیز از همین دسته است و میزبان مراسم یادبود سالانه در شهر ناکازاگی است. در پایه این مجسمه، یک کتیبه سیاه وجود دارد که اسامی کشته‌شدگان پس از انفجار بمب اتمی سال ۱۹۴۵ را در خود جای داده است.