جیغ ویراژ در گوش گورستان

سهیلا رفیعی نژاد/ عشق به موتورسواری در بین بسیاری از نوجوانان و جوانان دیده و شنیده می‌شود. این علاقه وافر برای راندن موتور در شهرستان‌های فارس بیشتر و بیشتر است، به حدی که وقتی پا به این شهرها و به خصوص روستاهای اطرافشان می‌گذاری، نوجوانانی که 15 سال هم سن ندارند را می‌بینی که راکب موتورسیکلت هستند! نقض قوانینی از جمله رانندگی بدون داشتن گواهینامه، آن هم در مورد ناایمن ترین وسیله نقلیه (موتورسیکلت)، عدم استفاده از کلاه ایمنی و انجام حرکات نمایشی در خیابان، همه و همه شرایط را برای مرگ زودهنگام برخی از موتورسوران فراهم کرده است. این وضعیت به نحوی نگران کننده است که می‌طلبد فرهنگسازی و سخت گیری‌هایی در مورد رعایت نکات ایمنی از سوی موتورسواران صورت گیرد.

با توجه به این که میانگین سنی جوانانی که آخرین نفس‌های خود را روی موتورسیکلت می‌کشند زیر 30 سال است، باید فکری به حال نحوه استفاده از این وسیله مرگ‌بار کرد. در این باره یکی از والدینی که چند سال پیش فرزند خود را به دلیل تصادف با موتور در همین بولوار چمران از دست داده می‌گوید: پسرم عشق موتور بود، وقتی 18-19ساله شد با اصرار ما را مجبور کرد برای او موتور بخریم. این زن 54 ساله در حالی که اشک می‌ریزد می‌افزاید: فاصله بین خرید موتور تا تصادف در بولوار چمران و از دست دادن او دو ماه هم نشد.

 از این دست افراد بسیارند. پدر و مادرانی که با اکراه برای فرزندان خود موتور می‌خرند، اما چند وقت بعد با فاجعه ای مرگبار روبه رو می‌شوند.

عضو هیأت علمی ‌مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت فارس در این باره می‌گوید: متأسفانه یک چهارم فوتی‌های سالانه حوادث ترافیکی در فارس مربوط به موتورسواران است.

دکتر سید تقی حیدری می‌افزاید: سالانه در فارس بین 1300 تا 1500 فوت بر اثر حوادث ترافیکی ثبت می‌شود اما 90 درصد تصادفات منجر به فوت در شهر عموماً موتورسوار یا عابر پیاده هستند.

وی می‌گوید: مهم ترین علت فوت موتورسواران در استان رفتار رانندگی است، چون برخی از این راکبان رفتارهای پر خطر انجام می‌دهند. تک چرخ زدن، مانور دادن و انجام حرکات نمایشی، روی موتور ایستادن و کارهای عجیب غریب دیگری که جوانان انجام می‌دهند جزو این رفتارها است.

حیدری می‌افزاید: یکی دیگر از دلایل بروز تصادفات با موتور سرعت زیاد است. عدم استفاده از وسایل ایمنی مانند کلاه ایمنی، سپر و دستکش نیز از دلایل دیگری است که باعث مرگ موتورسوران هنگام تصادف می‌شود.

وی می‌گوید: آمارها نشان می‌دهد فقط 10 تا 12 درصد موتورسواران در استان از کلاه ایمنی استفاده می‌کنند و بسیاری هم بند کلاه ایمنی را نمی‌بندند.

این پژوهشگر حوادث ترافیکی علت عدم استفاده راکبان موتور از کلاه ایمنی را سخت بودن این قضیه برای آن‌ها و عدم استاندارد سازی و تعبیه کلاه‌های متناسب با فصول گرم می‌داند.

عضو هیأت علمی‌ مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت فارس می‌افزاید: بسیاری نیز همزمان با موتورسواری از موبایل استفاده می‌کنند و وقتی علت را می‌پرسیم، می‌گویند در موتورسواری تبحر داریم و در این باره نیز یکی از علت‌های تصادفات استفاده از موبایل و نه تنها صحبت، بلکه دادن پیامک هنگام حرکت با موتور نیز است.

حیدری می‌گوید: یک قضیه دیگر که خیلی عجیب غریب است و طی پژوهشی که در فارس انجام داده ایم به آن دست یافتیم، این است که در بین برخی موتورسواران استفاده از الکل، روانگردان‌ها و مخدر دو ساعت قبل رانندگی مشاهده شده است. در این باره خود اظهاری موتورسوران گویای مصرف است و عوارض این وضعیت باید از سوی مردم جدی گرفته شود.

عضو هیأت علمی‌ مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت فارس می‌افزاید: تنها 30 درصد افراد برای کار از موتور استفاده می‌کنند و مثلاً پیک موتوری هستند، بقیه عموماً برای جابه جایی است. درصدی نیز به عنوان یک تفریح به این وسیله نگاه می‌کنند.

حیدری با بیان این که ما پژوهشی با نمونه یک هزار و700 نفری موتورسواران در شیراز، داراب و یزد انجام دادیم، افزود: طبق خود اظهاری آن‌ها، بیش از 15 درصد موتورسواران در فارس الکل، مواد مخدر یا روانگردان استفاده می‌کنند و همین مسأله نیز یکی از دلایل تصادفات یاد شده است.

عضو هیأت علمی‌ مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت فارس تصریح می‌کند: بر اساس همین پژوهش افراد موتورسوار مبتلا به اضطراب، افسردگی و بیش فعالی و موتورسوارانی که در این موارد نمرات بالاتری کسب کردند، تخلفات با موتور آن‌ها نیز بیشتر بوده است.

حیدری عنوان می‌کند: بیشترین موتورسوارانی که سالانه در فارس فوت می‌شوند، زیر 30 سال هستند.

وی نقش فرهنگسازی را در کاهش تصادفات مرگ بار با موتورسیکلت مهم می‌داند و می‌گوید: در این باره مشارکت بین بخشی و شانه خالی نکردن ارگان‌ها و انداختن مسئولیت به گردن صرفاً یکی- دو ارگان مهم است. در همین باره حدود 5 سال پیش یک کار فرهنگسازی در خصوص استفاده از کلاه ایمنی توسط موتورسوارها در داراب انجام دادیم. در این باره یک کمپین راه انداختیم و چند نهاد همکاری موثر کردند. از آن جا که داراب معروف به شهر موتورسواران است، این شهر برای فرهنگسازی انتخاب شد و همه ارگان‌ها وارد عمل شدند، نتیجه فرهنگسازی‌ها این بود که در 6 ماهی که تحقیق را انجام می‌دادیم حتی پای یک نفر هم در آن شهرستان به آی سی یو کشیده نشد.

عضو هیأت علمی‌ مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت فارس می‌افزاید: اما متأسفانه این کار که باید ادامه پیدا می‌کرد و در شورای سلامت استان هم مصوب شد به سرانجام نرسید. در پژوهشی که انجام دادیم تمامی‌ استفاده کنندگان از موتور از جمله معلمان، کارمندان، دانشجویان و دیگر افراد موظف به استفاده از کلاه ایمنی بودند و در غیر این صورت در محل کار و یا کلاس درس برای آن‌ها غیبت زده می‌شد. با وجود نتیجه مؤثری که از این برنامه فرهنگسازی گرفتیم، متأسفانه هیچ اداره ای زیر بار نرفت، در حالی که به این منظور تمامی‌سازمان‌ها (20 ارگان) باید درگیر باشند. علاوه بر این راه باید درست باشد و وسیله نقلیه هم ایمن باشد.

حیدری می‌گوید: علت عمده تصادفات منجر به فوت در فارس ضربه مغزی است که درصد قابل توجهی از آن‌ها مربوط به موتورسواران است. بالای 70 درصد موتورسوارانی که فوت می‌شوند، علت مرگ آن‌ها بر اثر ضربه مغزی و ضربه به سر است.

این پژوهشگر حوادث ترافیکی می‌افزاید: به منظور کاهش درصد فوت‌های موتورسواران، در ابتدا باید یک همدلی در استان در این باره به وجود آید و فقط تصویب مصوبه به درد نمی‌خورد و مسئولان استان باید بخواهند که کاهش حوادث ترافیکی اتفاق بیفتد و این امر باید در اولویت باشد. صرفاً وعده و وعید و صحبت در این باره راه به جایی نمی‌برد.

حیدری می‌افزاید: وقتی پیشگیری از حوادث ترافیکی در اولویت قرار بگیرد، بودجه مربوط به آن هم تأمین می‌شود.

وی با بیان این که نقص عضو هم یکی از عوارض جبران ناپذیر تصادفات از جمله با موتورسیکلت است، می‌گوید: 5 درصد مصدومین حوادث ترافیکی نقص عضو می‌شوند. طبق آمارها سالانه 300 تا 350 نفر در فارس بر اثر تصادف نقص عضو می‌شوند و هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری را بر دوش جامعه و خانواده می‌گذارند.

حیدری می‌افزاید: با توجه به این که اکثر افراد موتورسوار ما از قشر ضعیف اقتصادی اند و خیلی از این موتور‌ها هم بیمه نیستند، مشکلات دیگری هم بعد از تصادف برای آن‌ها و خانواده‌هایشان به وجود می‌آید. قسمت عمده ای از پرونده‌ها در دادگاه‌های استان مربوط به تصادفات است که درصد قابل توجهی هم موتورسوارند.  

عضو هیأت علمی‌ مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت فارس تأکید می‌کند: اگر هم افراد از موتور استفاده می‌کنند، باید استفاده از وسایل ایمنی را هم جدی بگیرند. گاهی دیدن مانور و حرکات نمایشی آن‌ها ترسناک است و جان خود را به خطر می‌اندازند و به این منظور باید به پیست‌های ایمن بروند.

حیدری می‌افزاید: البته مسئولین هم باید مکان‌هایی را با قیمت‌های مناسب برای این جوانان در نظر بگیرند تا با تخلیه انرژی، وسط خیابان تک چرخ نزنند و جان خود و مردم را به خطر نیاندازند.

وی ابراز امیدواری کرد که با مشارکت‌های بین بخشی فعالیت‌ها در راستای کاهش حوادث ترافیکی افزایش یابد و سالانه شاهد فوت جوان‌هایی که اعضای فعال جامعه هستند نباشیم.