اشغال کویت، آخرین کشورگشایی قرن بیستم

اشغال کویت، آخرین کشورگشایی قرن بیستم
جنگنده‌های ائتلاف بین‌المللی بر فراز چاه‌های نفت به آتش کشیده شده کویت - 1991

31سال قبل در روزهای آخر فوریه و اول مارس 1991 با خروج آخرین سرباز عراقی از کویت،اشغال این امیرنشین پایان یافت، اما این ختم ماجرا نبود، زیرا ارتش ائتلاف به رهبری آمریکا پیشروی در خاک عراق را ادامه داد و موفق شد تا کرانه جنوبی رود فرات را به اشغال خود دربیاورد.

این همان لحظه‌ای بود که ارسال تصاویر مربوط به آن توسط خبرگزاری‌های بین‌المللی، جهان را به پایان کار حکومت دردسرساز صدام حسین طی روزهای آتی امیدوار کرد. اما چنین اتفاق نیفتاد و در حالی که نظامیان ائتلاف بین‌المللی تنها کمتر از چند روز با بغداد فاصله داشتند، واشنگتن پایان عملیات نظامی در عراق را اعلام کرد تا صدام نفس حبس شده در سینه‌اش را بیرون دهد.

دیکتاتور عراق احتمالاً در آن لحظه، گذشته‌ای نه خیلی دور یعنی دوم آگوست 1991 را به یاد می‌آورد، روزی که تانک‌ها و نفربرهای ارتش عراق از موانع مرزی گذشتند و وارد خاک کویت شدند، تا این همسایه کوچک اما زبان‌دراز را که نپذیرفته بود از بدهی میلیاردی بغداد چشم‌پوشی کند گوشمالی دهند.

این روزها که اوکراین تحت تهاجم ارتش تا دندان مسلح روسیه قرار دارد خیلی‌ها نمی‌توانند تعجب خود را از وجود تفکر مبتنی بر کشورگشایی در نزد برخی رهبران دنیا، آن هم در قرن 21 پنهان کنند. اما سه دهه قبل درست همین اتفاق با ابعادی کوچکتر در خاورمیانه رخ داد.

به واقع شاید بتوان اشغال کویت را آخرین اقدام نظامی با هدف کشورگشایی در سال‌های پایانی قرن بیستم میلادی قلمداد کرد. هرچند نتیجه این ماجراجویی، دو جنگ بزرگ دیگر یعنی «عملیات آزادسازی کویت» و «عملیات اشغال عراق» بود که هر دو را یک پدر و پسر که از قضا هر دو رئیس‌جمهوری ایالات متحده بودند، با فاصله‌ ١٢‌سال از هم کلید زده و هدایت کردند.

هرچند این دو جنگ بزرگ به لحاظ ماهیتی تفاوت‌های اساسی با یکدیگر داشتند. عملیات آزادسازی کویت یا «طوفان صحرا»، توسط جرج بوش پدر و به منظور دفع شر اشغال از سر یک کشور مستقل عضو سازمان ملل متحد به سرانجام رسید و در آن مقطع کمتر کشور یا نهاد معتبر بین‌المللی این عملیات را تقبیح کردند.

اما جنگ دوم یا به عبارتی اشغال کامل عراق در زمان جرج بوش پسر که آمریکایی‌ها آن را «عملیات آزادسازی عراق» نام نهاده‌اند، هیچ مبنای مشروعی نداشت و به همین دلیل جز متحدان بسیار نزدیک آمریکا، اغلب کشورهای جهان دامن خود را از مشارکت در آن بیرون کشیدند.

جالب است بدانید در جنگ اول جرج بوش پدر ابتدای امر هیچ تمایلی برای دخالت و دفع شر صدام از سر کویت نداشت و اگر نبود اصرار شخص مارگارت تاچر مبنی بر لزوم حتمی و قطعی آزادسازی کویت و گوشمالی عراق، شاید اصلاً جنگی در نمی‌گرفت و هم اکنون کویت استان نوزدهم عراق به شمار می‌رفت.