منحنی کاری!

سهیلا رفیعی نژاد/ اگر چه پشت میز نشینی برای بسیاری از افراد به نوعی شان بیشتری نسبت به کارهای با فعالیت فیزیکی دارد، اما نشستن به مدت طولانی پشت میزهای کارمندی، عاقبت خوبی ندارد.  به گفته متخصصان ارگونومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، اگر در نقش کارمند و یا در هر منصبی مجبور به انجام رفتارهای با تحرک کم هستید و یا به عنوان کاربر کامپیوتر ساعت ها باید فعالیت های این چنینی کنید یا باید منتظر عواقب خطرناکی باشید، یا از همین حالا به دنبال کاهش عوارض ناشی از این سبک زندگی کاری تان باشید البته در این خصوص مدیران ارگان ها و نهادهای مختلف استان هم باید بی خیالی نسبت به عدم تامین تجهیزاتی برای کاهش عوارض ناشی از پشت میز نشینی را  برای کارمندان خود کنار بگذارند، تا این موضوع مغفول مانده، حداقل وضعیت بهتری پیدا کند. در این خصوص با توجه به اینکه در حال حاضر استاندار فارس یکی از پزشکان برجسته شیراز است، انتظار بیشتری می رود. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این باره می گوید: سال هاست که رفتار نشسته و بی تحرک، دامن گیر خیلی از مشاغل و افراد شده است همانطور که از کارهای دینامیک به سمت کارهای کامپیوتری روی آورده ایم و این وضعیت بدون توجه به راهکارهای پیشگیرانه، خطرناک است.

دکتر هادی دانشمندی می افزاید: متاسفانه در حال حاضر وجود رفتارهای بی تحرکی مانند پشت میزنشینی بسیار زیاد شده و شاید برخی فکر کنند که این رفتارها به نوعی مطلوب بوده و رفاه است اما از دیدگاه پزشکی اینطور نیست و پشت میز نشینی می تواند آسیب های زیادی برای  افرادی که دائم نشسته کار می کنند به همراه داشته باشد.

این متخصص ارگونومی می گوید: اگر بخواهیم نمونه هایی از این آسیب ها را بگوییم می توانیم به اختلالات اسکلتی عضلانی، بیمارهای قلبی عروقی، دیابت چاقی، افسردگی و حتی برخی از انواع سرطان و همین طور مرگ و میر زودرس اشاره کرد.  

دکتر دانشمندی اضافه می کند: مطالعات نشان داده اند افرادی که زیاد به طور نشسته  کار می کنند، احتمال اینکه دچار آسیب شوند بالاست، در این خصوص اگر کاربر کامپیوتر باشند کمر و گردن و مچ دست آن ها دچار آسیب می شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز تصریح می کند: طبق مطالعاتی که در شیراز انجام داده ایم افرادی که نشسته کار می کنند، صرف انرژی در آن ها کمتر است و این کاهش مصرف انرژی باعث افزایش چاقی و اضافه وزن، دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی عروقی می شود.

وی می گوید: ابتلا به سرطان روده بزرگ در این افراد بیشتر است حتی در مورد مرگ و میر زودرس هم مطالعه ای (البته در یکی از کشورهای اروپایی) صورت گرفته و بر اساس آن  12 سال کار کردن به شکل پشت میزنشینی، احتمال ابتلا به مرگ زودرس  را  حدود یک و 5 برابر بیشتر از افرادی می کند که بصورت ایستاده کار می کنند.

این متخصص ارگونومی در خصوص راهکارهای پیشگیری از عوارض تحرک نداشتن در ادارات استان، تصریح می کند: کارمندان باید از نسشتن طولانی خودداری کنند. همچنین چیدمان محل کار این افراد باید مطابق با اصول ارگونومیک باشد. در همین باره  توصیه می کنیم کارمندان در خصوص نحوه نشستن، هنگام انجام کار با کامپیوتر آموزش ببینند.

او می گوید: در حال حاضر توصیه مان تولید و تهیه میزهای نشسته ایستاده است که کارمندان 45 دقیقه بنشینند و 15 دقیقه هم ایستاده کار کنند. در حال حاضر در کشورهای غربی این میزها برای کارمندان تهیه شده اما این وسیله هنوز در کشور ما تولید نمی شود و اگر هم وارد شود هزینه بالایی را به ارگان مربوطه وارد می کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می گوید: اخیرا  در قالب پایان نامه یکی از دانشجویان در شیراز، دستگاهی طراحی کرده ایم که مانند دوچرخه است و زیر میز کار قرار می گیرد تا فرد بین کارها فعالیت فیزیکی هم داشته باشد. دکتر دانشمندی اضافه می کند: به پشت میز نشین ها توصیه می کنیم که اگر مشکل زانو  و کمر درد ندارند، در ساحتمان ها از آسانسور استفاده نکنند. در این باره بین کارها حتی اگر سیستم اتوماسیون و شبکه هست، به قصد بلند شدن از پشت میز برخی سوال ها را به جای تلفن زدن با حضور در اتاق همکار خود بپرسند بطور مثال ما خودمان پرینتر را با فاصله بیشتری از میزها گذاشته ایم تا مجبور بشویم از پشت میز بلند شویم.

این متخصص ارگونومی اضافه می کند: اگر چه در دانشگاه بارها در این خصوص برنامه هایی می گذاریم و کارگاه هم برگزار می نماییم، اما ارگان های استان برای ارائه آموزش های اینچنینی و یا طرح های موجود در راستای کاهش عوارض پشت میز نشینی کارمندان، تا کنون چندان استقبال نکرده اند.

دکتر دانشمندی می گوید: متاسفانه با وجود اینکه ضرر پشت میزنشینی می تواند از سیگار کشیدن برای کارمندان بیشتر باشد، اما برخی آگاهی لازم را در این خصوص ندارند و راهکارهای پیشگیرانه را اجرایی نمی کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می افزاید: ما توصیه می کنیم حتی با وجود اینکه در حال حاضر امکاناتی مانند میز نشسته ایستاده برای کارمندان وجود ندارد، بین کار 10 دقیقه استراحت کنند، نه اینکه روی صندلی لم بدهند بلکه بلند شوند و حتی نرمش هایی برای کاهش عوارض بر روی گردن و کمر انجام دهند.

دکتر دانشمندی می گوید: علاوه بر این پشت میز نشین ها باید خارج از محیط کار، فعالیت فیزیکی داشته باشند و انرژی مصرفی شان را بالا ببرند. در این باره بیشتر باید از ورزش های هوازی مانند پیاده روی، دوچرخه، کوهنوردی و شنا استفاده کنند.

این متخصص ارگونومی وضعیت کارمندان پشت میزنشین استان را در خصوص عوارض ناشی از کم تحرکی های یادشده هشدار برانگیز می داند و تصریح می کند: در استان وضعیت پشت میز نشینی نگران کننده است و برخی از افراد هم متوجه عوارض آن نیستند و فکر می کنند این نحوه کار مطلوب است در حالی که اگر بخواهیم عوارض پشت میز نشینی را با سیگار کشیدن مقایسه کنیم، اولی بسیار خطرناک تر است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز اضافه می کند: در حال حاضر بر روی طرحی با عنوان نرم افزار خود ارزیابی و خود مراقبتی داریم کار می کنیم، به نحوی که پشت میز نشین ها می توانند این نرم افزار را روی کامپیوتر خود نصب و وضعیت خود را کنترل نمایند.

وی می گوید: معتقدم بیش از 70 درصد کارمندان در استان به دلیل همین پشت میز نشینی و بی توجهی به بکارگیری راهکارهای پیشگیرانه، در معرض اختلالات اسکلتی عضلانی هستند و باید با اجرایی کردن راهکارهای  اصولی هر چه زودتر به داد آن ها رسید.

این استاد دانشگاه می افزاید: اگر صندلی و مانیتور درست تنظیم نشده باشد و این قبیل تجهیزات ادارات استاندارد نباشد بعد از یک مدت ممکن است فرد دچار گردن درد بشود. در واقع آسیب هایی که به این شکل به صورت مزمن ایجاد می شود برگشت ناپذیر هستند و فردی که دچار این عوارض شود دیگر آدم روز اول نمی شود. در مراحل پیشرفته این عوارض ممکن است به عمل جراحی هم  منجر شود.

رئیس دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز در این باره می گوید: این روزها مشکلات اسکلتی عضلانی و دردهای مفاصل بین جامعه کارمند ما در استان به دلیل پشت میز نشینی، بسیار شایع شده است.

دکتر علیرضا متاله می افزاید: این نشستن های طولانی مدت باعث می شود ، افراد دچار مشکلات اسکلتی عضلانی شوند اما برخی به دلیل عدم آگاهی، وخامت این مسئله را جدی نمی گیرند.

او می گوید: این وضعیت علاوه بر اینکه فرد را دچار دردهای عضلانی و اسکلتی می کند، بار اقتصادی بسیاری به فرد و جامعه وارد می نماید. این استاد دانشگاه عنوان می کند: این وضعیت بی تحرکی و نشستن طولانی مدت کارمندان پشت میز، باعث کوتاه شدن عضلات که با فشردگی مفاصل روبرو بوده اند می شود. این وضعیت در بلندمدت ممکن است دیسک ها را نیز تخریب کند.

دکتر متاله یادآور می شود: وقتی فرد چند ساعت در محیط کاری پشت میز می نشیند باید نشستن او به نحوی باشد که عضلات در طول مناسب قرار  بگیرند و دچار مشکل نشوند ما ممکن است در اوج ساعات کاری متوجه این وضعیت نامناسب بدن نشویم اما باید به خودمان یادآوری کنیم و نرم افزارهایی را  روی تلفن همراه و یا کامپیوتر محل کار نصب نماییم تا به ما هشدار دهد که به مدت طولانی پشت میزمان ننشینیم. وی اضافه می کند: توصیه می شود فرد چندین بار حین کار وضعیت نشستن خود را تغییر دهد و حداقل چند قدم بردارد و حتی به بهانه برداشتن یک پرونده از پشت میز بلند شود. در صورت امکان انجام حرکات کششی ساده که از کوتاهی عضلات پیشگیری کند هم اهمیت دارد.

رئیس دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می گوید: سلامت پشت میز نشین ها در فارس در معرض خطر است و انتظار می رود مدیران استان برای کاهش عوارض پشت میزنشینی هزینه کنند. عوارض ناشی از این پشت میز نشینی ها و عدم تحرک ها بسیار شایع است  و  برخی علایمی دارند که شبیه دیسک کمر است  و  خیلی وقت ها این دردها و عوارض، با انواع دیسک ها اشتباه می شود.

دکتر متاله تاکید می کند: مدیران استان باید به استاندارد بودن میز و صندلی کارمندان خود توجه بیشتری کنند. خریدن چند میز و صندلی استاندارد ممکن است هزینه هایی در بر داشته باشد، اما هزینه های درمانی را به نحو محسوسی کاهش می دهد. علاوه بر این افراد خود نیز باید صندلی را بر اساس ابعاد بدنی شان تنظیم نمایند. فرد باید به نحوی بنشیند که حتما پای او به زمین برسد و زاویه ساق پای فرد با ران 90 درجه باشد و زوایه ران با بدن نیز 90 درجه باشد و قوس کمر هنگام نشستن روی صندلی پر باشد. دست ها نیز به نحوی قرار گیرد که زاویه آرنج هم در حین کار 90 درجه باشد.  این استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز ابراز امیدواری کرد که هم افراد و هم مجموعه هایی که پشت میز نشین ها در آن کار می کنند چه ارگان ها و چه شرکت های خصوصی، نسبت به سلامت کارکنان شان حساسیت بیشتری داشته باشند تا علاوه بر ارتقای سطح سلامت جامعه و حفظ بهره وری نیروهای انسانی، افراد در آینده نیز میانسالی و سالمندی سالم تری داشته باشند.