بر طبل گرانی

فاطمه ایزدی/ چند سالی است خواب آرام به چشم بازار نیامده و گرانی، کابوس سهمناکی است که به جان انواع و اقسام کالاها افتاده است. آش گرانی در میوه فروشی ها و بازار مواد غذایی آن قدر شور شده که طبقات متوسط به پایین جامعه باید درآمد یکی دو روز خود را کنار بگذارند تا بتوانند با آن چند قلم میوه بخرند. میوه، پوست مردم را کَنده و خیلی ها حتی توان خرید سیب زمینی، پیاز و گوجه هم ندارند و صیفی جات مورد نیاز خود را در سینی هایی که بخش زیادی از آن ضایعات است جست و جو می کنند. این ها قصه نیست، دردی است که مدت هاست به جان تنگدستان جامعه افتاده و گواه این داستان، زنان سرپرست خانوار و مردانی است که آخر شب ها سری به میوه فروشی های سطح شهر می زنند تا از بین ضایعات، صیفی جات مورد نیاز خود را تهیه کنند.

لبنیات و حبوبات هم در میدان گرانی با هم مسابقه گذاشته اند و هر ماه، یک بار قیمت شان تغییر می کند البته لبنیات در طول دو ماه گذشته به حدی درگیر نوسانات شدند که لحظه به لحظه، قیمت آن ها بالا و پایین می شد و محمد رجبی یکی از فروشندگان مواد غذایی کلان شهر شیراز نیز که سال هاست حوالی خیابان تحویلی به این حرفه مشغول است، می گوید تا همین چند ماه پیش، قیمت این محصولات در طول 30 روز، سه بار افزایش می یافت. هر چند به قول او بازار اقلامی همچون قند و شکر فعلا راکد است اما تب تند گرانی، کالاهایی همچون سس مایونز، بستنی، سوسیس و کالباس و حتی تنقلات را نشانه گرفته است. حکایت لبنیات اما تلخ تر از این حرف هاست و به گفته رجبی در حال حاضر یک ظرف ماست ۹۰۰ گرمی حدود ۴۰ هزار تومان و ماست ۱۴۰۰ گرمی، ۸۵ هزار تومان قیمت دارد. بهای همین نوع ماست ها در طول دو ماه گذشته، نصف قیمت فعلی خود بوده و جالب تر این که بازار شیر هم حسابی «شیر تو شیر» است. یک بطری شیر که سه ماه پیش، 13 هزار تومان بود این روزها 26 هزار تومان فروخته می ‌شود و وسع کمتر کسی به خرید این ماده مغذی می رسد.

برنج هم از قافله گرانی عقب نمانده و ده کیلو برنج وارداتی که تا ۸ ماه پیش، ۱۷۰ هزار تومان قیمت داشت در حال حاضر، کیسه ای 370 هزار تومان است. قیمت برنج ایرانی هم بر خلاف قامت ریز نقشی که دارد، حسابی قد کشیده و به گفته رجبی اگر قرار است ده کیلو برنج ایرانی بخرید حداقل باید بین 700 تا 800 هزار تومان هزینه کنید. هر چند در طول دو سه ماه اخیر برنج بر طبل افزایش قیمت نتاخته اما بهای همین نوع برنج ها در بازه زمانی کمتر از ۷ ماه گذشته دقیقاً نصف قیمت فعلی بوده است. روغن هم نسبت به اردیبهشت ماه حدود ۳۱۰ درصد، پا به رکاب گرانی داده و بنا به تأکید این فروشنده مواد غذایی، یک بطری روغن 810 گرمی از 13 هزار تومان به پله 66 هزار و 400 تومان رسید و با ارزان شدن دانه های روغنی، قیمت آن در حال حاضر 59 هزار و 400 تومان است. روغن یک لیتری 620 گرمی هم از 34 هزار تومان، خودش را به نقطه جوش 124 هزار تومان رسانده است. سس مایونز 130 گرمی که تا 60 روز پیش 17 هزار و 500 تومان قیمت داشت اکنون به 76 هزار تومان رسیده و بازار کیک و بیسکویت هم پایشان را از گلیم خود درازتر کرده و رشد عجیب و غریبی داشته اند.

در حال حاضر یک بیسکویت ۲۰۰ گرمی ۲۷ هزار تومان است و بسته های بیسکویت خانواده که تا چند وقت پیش، 39 هزار تومان بودند اکنون 60 هزار تومان به مشتری فروخته می ‌شوند. رجبی به این نکته نیز اشاره می‌کند که هر کیلوگرم لوبیا چیتی فله، 63 هزار تومان و یک بسته 900 گرمی نیز حدود 74 هزار تومان قیمت دارد. یک بسته عدس 900 گرمی که دو ماه پیش، 38 هزار تومان بوده در حال حاضر بیش از 60 هزار تومان است و در کل بازار حبوبات داغ است. رب گوجه فرنگی هم با سیلی گرانی، صورت خود را سرخ کرده و قیمت آن در کمتر از چند ماه از 29 هزار تومان به حدود 50 هزار تومان رسیده است.  محصولات سلولزی همچون دستمال توالت، دستمال مرطوب، پوشک بچه، حوله و پیش بندهای کاغذی نیز در طول چند وقت اخیر به دنبال اسب گرانی دویده اند و بیش از دو برابر شده اند. آن طور که رجبی تعریف می کند مواد شوینده هم از این قافله، عقب نمانده و در حال حاضر برخی شرکت‌ها محصولات خود را به دلیل اعمال تغییر قیمت ۳۰ درصدی به بازار ارائه نداده اند. در این بازار آشفته که از شیر مرغ تا جان آدمیزاد، قیمتشان سر به فلک گذاشته تنها چیزی که افسارش مهار است و کامش از گرانی، تلخ نشده، بازار قند و شکر است. به گفته این کاسب شیرازی، شکر با کنترل و نظارت دولت از کانال 29 هزار تومان به قیمت 24 هزار تومان بازگشته و در حال حاضر یک بسته ۹۰۰ گرمی قند نیز ۳۴ هزار تومان قیمت دارد و فعلاً از تشنج نوسانات در امان است. در هر حال از دو برابر شدن قیمت بستنی در طول یک ماه گذشته گرفته تا گرانی سوسیس و کالباس و اقلام ریز و درشت اساسی دیگر، موضوعی است که این روزها دست و دل مردم را برای رفتن به فروشگاه های مواد غذایی، سرد کرده است. به گفته رجبی، قدرت خرید مردم بسیار کاهش داشته و کسانی که تا چند وقت پیش، برنج را کیسه ای می‌خریدند در حال حاضر این ماده غذایی را کیلویی می ‌خرند و سیاهه نسیه هایشان نیز نزد بقالی محل، موجود است. او تاکید می‌کند که برخی افراد آبرومند به روزی افتاده اند که با قرض و نسیه، اقلام ضروری زندگی خود را تهیه می ‌کنند و با خواهش و تمنا تا آخر ماه، مهلت می گیرند تا بدهی های خود را تسویه کنند.

افزایش 30 تا 300 درصدی قیمت دارو

از بازار میوه و مواد غذایی که دور شویم به نسخه ای که گرانی برای دارو پیچیده است می رسیم. تیرماه امسال بر اساس دستورالعمل دولت، شرکت‌های دارویی مجاز به افزایش ۳۰ درصدی محصولات خود شدند و این مسئله پس از حواشی تغییر سیاست ارزی دارو در نیمه اول سال گذشته رخ داد. در سالی که گذشت برخی دارو ها پنج برابر افزایش قیمت داشتند و بیماران صعب العلاج و مبتلایان ام اس که آمپول بتافرون را 2 میلیون تومان می خریدند به یکباره مجبور شدند برای خرید این آمپول بین ۹ تا ۱۰ میلیون تومان هزینه کنند. مُسکن ها و داروهای خارجی که مشابه داخلی داشتند نیز گران شدند و دکتر محمد جواد راعی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز این موضوع را تایید می کند.

به گفته این مسئول، دارو بین 30 تا 300 درصد افزایش قیمت داشته و دلیل این گرانی از آنجا آب می خورد که واردات مواد اولیه دارو با ارز آزاد صورت می گیرد.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به این نکته نیز اشاره می کند که قبلا دارو و مواد اولیه برخی داروهای تولید داخل با ارز ترجیحی، وارد می شد و قیمت تمام شده این محصولات، کم بود و زمینه کمبود و قاچاق را فراهم می کرد. در هر حال اما به گفته راعی، 1100 قلم دارو تحت تاثیر سیاست های تغییر ارز، افزایش قیمت داشته اند که البته تحت پوشش بیمه هستند. در این میان اما 366 داروی نسل جدید پرمصرف در بخش قلب و عروق، اعصاب و روان، بیماری های گوارشی و فشار خون تحت پوشش بیمه نیستند و چوب گرانی به آنها هم خورده است.

البته راعی تاکید می کند که اگر این داروها توسط پزشک تجویز شوند بیمه، بخشی از آن را تقبل می کند.

در هر حال از میوه، پوشاک، دارو و مواد غذایی گرفته تا مسکن، خودرو و هر آنچه که جزو نیازهای ضروری مردم است، قیمتش سر به فلک گذاشته و در این میان کسی پاسخگوی گرانی‌های لحظه ای نیست. نایب رئیس اتحادیه بارفروشان میوه و تره بار شیراز چند وقت پیش در واکنش به گرانی میوه گفت که «همه چیز گران است، میوه هم همینطور. اتفاقاً میوه در مقایسه با سایر کالاهای دیگر خیلی ارزان است!!!». این ها تنها گوشه ای از بی توجهی به آشفته بازار موز ۵۰ هزار تومانی و نارنگی ۳۵ هزار تومانی است و پاسخ های این چنینی نیز مرهمی بر زخم گرانی نیست.

مسکن گران است و اجاره‌بها نیز گران تر و کسی نیست به این سئوال پاسخ دهد که حقوق یک کارگر چقدر است که باید ۴ میلیون از حقوق ۶ میلیون تومانی خود را به عنوان اجاره بها به جیب مالکان و صاحبخانه ها بریزد. یک کارگر و کارمند سطح متوسط علاوه بر اجاره بها باید به فکر هزینه خوراک، پوشاک، تحصیل، درمان و هزار و یک مخارج پیش بینی نشده دیگر نیز باشند و در این میان یا باید افسار گرانی مهار شود و بازار با تکیه بر نظارت ها به نقطه تثبیت برسد و یا قانون گذارانی که بر کرسی های بهارستان تکیه زده اند، نسخه ای برای افزایش دستمزد کارگران بپیچند.