دشنه تورم بر گُرده فرهنگ
ادمین 2
فاطمه مقدم- خبر جنوب/ تورم در کشور چون گلوله برفی شروع به حرکت کرده و لحظه به لحظه بزرگ تر می شود و به زودی همه چیز را در خود می بلعد. سبد مصارف فرهنگی خانوار از آن جمله مواردی است که در همان اولین تهاجم در گلوله برف تورم بلعیده می شود و می رود پی کارش. وقتی تورم دهان گشود، نه دیگری پولی برای مخارج فرهنگی می ماند و نه حوصله ای برای مردم خسته از جنگ دائمی برای کسب معاش. نان آوران خانه که اغلب والدین و حتی گاه یکی از فرزندان هستند؛ وقتی خسته و کوفته به خانه می آیند فقط می خواهند در آرامش تن آسایی کنند تا آماده مبارزه برای روز بعد شوند. این یکی از دلایلی است که فراغت با آسایش طلبی و سرگرمی یکی انگاشته می شود؛ سرگرمی هایی که به قول حسن قاضی مرادی نویسنده و پژوهش‌گر حوزه جامعه‌شناسی تنها گریزی منفعلانه از زحمتِ اشتغال روزانه است. حال آنکه وجه مهم فهالیت های زمان فراغت، انجام کارهایی است که به رشد و تعالی فردی می انجامد. یکی از وجوه گذران فراغت، انجام فعالیت های فرهنگی است نظیر رفتن به کنسرت، دیدن فیلمی خوب در سینما یا تماشای تئاتر، شرکت در جلسات شعرخوانی، گالری گردی، گذارن چند ساعتی وقت در کتابخانه یا کتاب خواندن در گوشه دنج بالکن با لیوانی پر از قهوه و فعالیت هایی که به رشد فکری، عاطفی و در کل تعالی جویی فردی می انجامد.
البته در دوره ای که کار به زحمت محض و زجر شبانه روزی برای امرار معاش تبدیل شده است، حرف از فراغت شاید گزافه گویی به شمار رود آن هم فراغتی که مستلزم فعالیتی فکری و با صرف هزینه های لازم است اما به هر روی ما ناگزیر از زندگی کردن و از قضا در این شرایط سخت، مجبور به زندگی پر و پیمان کردن هستیم تا در این وانفسای مشکلات اقتصادی و اجتماعی که بر ذهن و جسممان فشار می آورد در فعالیتی دلخواه و خود بیانگرانه، خویشتن خویش را باز یابیم. نیاز است به راستی دمی بیاساییم و با بازبینی خود بتوانیم خلاقانه تر به فعالیت های مربوط به کارهای درآمدزا بپردازیم.
اما این رشد و تعالی فردی مثل همه چیز خرج دارد و از قضا تورم هم به مخارج آن چون کالاها و خدمات دیگر دست اندازی کرده است.
مقایسه نرخ تورم خدمات «تفریح و فرهنگ» سال 1400 نسبت به سال 1399 در استان فارس
نگاهی به آمار نرخ تورم گروه کالا و خدمات «تفریح و فرهنگ» نشان می دهد که هزینه های این قلم کالاها، برای خانوار طی دو سال گذشته هر سال به طور میانگین بیش از 50 درصد افزایش داشته است.
سرپرست معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان فارس در گفت و گو با «خبر جنوب» نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به اسفند ماه سال 1400 استان فارس در گروه کالا و خدمات «تفریح و فرهنگ» را معادل 47.2درصد عنوان کرد و گفت: «این در حالی است که مقدار متناظر نرخ تورم کالا و خدمات «تفریح و فرهنگ» برای کشور 39.9درصد بوده است، همچنین نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به اسفندماه سال 1399 خانوارهای کل کشور در گروه کالا و خدمات مورد اشاره 42.5 درصد و نرخ مزبور برای خانوارهای استان فارس، بالاتر از میانگین کل کشور و معادل 60.7 درصد بوده است.»
سعیدرضا زارعی افزود: «از انجا که نرخ تورم 12 ماهه یا سالیانه، میانگین تغییرات قیمت در 12 ماه منتهی به ماه موردنظر نسبت به میانگین 12 ماهه قبل از آن است، با مقایسه نمودن نرخ تورم گروه کالا و خدمات"تفریح و فرهنگ" سال 1400 (47.2 درصد) نسبت به سال 1399(60.7 درصد) در استان فارس، مشهود است که درصد تغییرات شاخص قیمت مصرف کننده گروه کالا و خدمات "تفریح و فرهنگ" در سال 1400 نسبت به سال ماقبل آن از افزایش کمتری برخوردار می باشد و دلیل این اتفاق این است که متوسط تغییرات قیمت کالاها و خدمات (اقلام) مصرفی خانوارها در گروه "تفریح و فرهنگ" در سال 1400 نسبت به سال 1399 با سرعت پایین تری افزایش یافته است.»
زارعی اقلامی که در آمار تورم گروه کالا و خدمات "تفریح و فرهنگ" در نظر گرفته شده اند را دایره ای گسترده تر از انچه که به نظر می رسد بیان کرد و اظهار داشت: در این گروه کالاهایی نظیر هزینه های خرید روزنامه، مجله، نوار، ضبط صوت، نوار ویدیو، دیسکت، سی دی، دی وی دی و انواع کتاب های درسی و غیردرسی و نوشت افزار، خدمات دامپزشکی برای حیوانات خانگی، گیاه ها و گل ها و لوازم ورزشی و ... در این گروه کالا در نظر گرفته شده است.
با این همه به بنا بر آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی بودجه استان فارس سهم هنر، سرگرمی و تفریح از کل ارزش افزوده استان رقم ناچیزی برابر با 25 صدم درصد یعنی یک چهارم درصد است. این درحالی است که بنا به اعلام رئیس مرکز آمار ایران از برآورد رشد اقتصادی استان‌ها در سال 1400 ده استان تهران، اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، مازندران، آذربایجان شرقی، کرمان و البرز بیش از ٧٠ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده اند.
با نگاهی به تغییر قیمت دو خدمات فرهنگی در شیراز تئاتر و سینما، جز در تئاتر افزایش قمیتی چشمگیری نمی بینیم چون هزینه بلیت تئاتر با افزایشی نزدیک به دوب رابر به حدود 80 هزارتومان رسیده است البته هنوز تئاترهای باکیفتی در شهر اجرا می شود که هزینه بلیت آن تنها 50 هزار تومان است. هزینه تماشای فیلم در سینماهای قدیمی و دولتی شهر که تحت نظارت حوزه هنری هستند نیز تغییر قیمت داشته و در سینماهای خصوصی و باکیفیت شهر چون پردیس گلستان یا سینماهای هنر شهر آفتاب در مجتمع خلیج فارس 46هزار تومان است هرچند سه شنبه ها نیم بهاست اما باز هم برای خانواده ای حداقل چهار نفره آن هم در این اوضاع تورم، سنگین به نظر می رسد. نه فقط این مبالغ هنگفت برای تفریحی دو ساعته برای عده زیادی منطقی نیست بلکه کیفیت پایین سینماهای دولتی چون سینما سعدی و پیام و غیره... هم تقاضا را کاهش داده است.
روزنامه خوانی، فرهنگی که چیزی نمانده منسوخ شود!
شاید اگر صد افسوس در حذف فعالیت های فرهنگی وجود داشته باشد مربوط به کمتر شدن فرهنگ مطالعه در کشور باشد. فرهنگ روزنامه خوانی نیز در ایران به غروب کامل خود نزدیک شده است. داده‌های مرکز آمار هم این گزاره را تأیید می‌کنند که سرانه مطالعه روزنامه در بین شهروندان ایرانی به پایین‌ترین حد خود رسیده است و مردم به جای مطالعه روزنامه‌ها، اطلاعات مورد نیاز خود را عمدتا از شبکه‌های اجتماعی تامین می‌کنند. حال انکه اغلب گزارش ها و مقاله های روزنامه با دقت و حساسیت های چندین برابر اطلاعات شبکه های مجازی تهیه می شود.
نتایج پژوهش انجام شده در مرکز آمار ایران در بازه زمانی پاییز 1399 تا تابستان 1400درباره فرهنگ رفتاری خانواده‌های ایرانی نشان می دهد ، ۷۷.۶درصد ایرانی‌ها دیگر روزنامه نمی‌خوانند و فقط ۲۲.۴درصد ایرانی‌ها هنوز اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق روزنامه‌ها تامین می‌کنند. طبق آمار‌های موجود از میان جمعیت بزرگسال، یعنی ۱۵سال به بالا که جمعیتی نزدیک به ۵۵میلیون نفر را شامل می‌شود ۴۲میلیون و ۶۰۰هزار نفر دیگر اعتقادی به روزنامه خواندن ندارند. در میان افرادی هم که روزنامه می‌خوانند سرانه مطالعه به ۲دقیقه و ۴۶ثانیه در روز رسیده است. بنا به گزارشی که در سایت همشهری آنلاین درج شده شهروندان استان‌های تهران، قزوین، قم و همدان بیشترین سرانه مطالعه روزنامه را در کل ایران دارند، اما میزان مطالعه روزنامه در این استان‌ها نیز در یک ماه از ۲ساعت و نیم تجاوز نمی‌کند. کمترین میزان مطالعه مربوط به استان‌های ایلام و بوشهر است که میزان مطالعه روزنامه به کمتر از ۲۰دقیقه می‌رسد. در مقابل اما آمار عضویت و جست‌وجو در شبکه‌های اجتماعی در حال افزایش است که نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی جای روزنامه‌ها را گرفته‌اند. طبق آمار رسمی، در شرایطی که سرانه مطالعه روزنامه در یک روز فقط به ۲دقیقه و ۴۶ثانیه محدود شده، میزان استفاده شهروندان از شبکه‌های اجتماعی به‌طور متوسط در روز، از یک ساعت و ۳۲دقیقه فراتر رفته است. آمارها نشان می‌دهد در میان روزنامه‌خوان‌ها مسائل اقتصادی محبوبیت بیشتری نسبت به سایر موضوعات دارد.
دکه های مطبوعاتی شیراز سیگارفروش و تنقلات فروش شده اند
رئیس اتحادیه «فروشگاه هاي عرضه محصولات فرهنگي و مطبوعات» درباره کاهش شدید استقبال مردم از خرید سی دی گفت: چون قبل از انکه سی دی منتشر شود، دانلود می شود و دیگر حتی خوانندگان نیز علاقه ای به بیرون دادن آلبوم به صورت سی دی ندارند و ارائه تک آهنگ متداول شده است، مردم نیز به راحتی با دانلود تک آهنگ ها موسیقی های مورد علاقه خود را پیدا می کنند و از این رو به هیچ وجه رغبتی برای پرداخت هزینه خرید سی دی های موسیقی اورجینال ندارند.
کاظم شهبازی فرد در ادامه به تغییر الگوی فروش فیلم اشاره کرد و افزود: فروش فیلم نیز به صورت سی دی تقریبا متوقف شده است و مردم فیلم های دلخواه خود را به صورت دانلودی یا آنلاین می بینند و از این نظر می توان گفت شاید فقط تغییر سبک مصرف شکل گرفته باشد و نه کاهش مصرف اینطور محصولات فرهنگی.
این رئیس اتحادیه در ادامه با تاکید بر اینکه درد دیگر جامعه ما حرکت جامعه به سمت و سویی است که دیگر مردم اهل خواندن مجله و روزنامه و حتی کتاب نیستند، یادآورد شد: در واقع وقتی مردم کتاب نمی خوانند دیگر مجله و روزنامه هیچ جایگاهی میان آن ها نخواهد داشت.
شهبازی فرد با اشاره به اینکه ما با برگزاری جلسات متعدد و نامه نگاری های مختلف توانستیم برای دکه های مطبوعاتی که پروانه آن ها برای فروش مطبوعات صادر شده بود مجوز فروش سیگار بگیریم اظهار داشت: فروش روزنامه و مجله مدت هاست که در دکه های مطبوعاتی تقریبا متوقف شده است. از این رو ما با فراهم کردن مجوز فروش سیگار و تنقلات امکانی فراهم کردیم که صاحبان این دکه ها بتوانند امرار معاش کنند چون بیشتر روزنامه ها و مجله هایی که توسط موزعان به دکه ها داده می شود تقریبا همگی آخر ماه برگشت می خورند. در واقع معضل روزنامه نخوانی خیلی زودتر از بی رغبتی مردم به خرید سی دی رخ داده است.
وی افزود: اگر روزنامه ای هم در دکه ها فروش می رود صرفا به دلیل آگهی هایی است که در آن درج شده است. اگر آگهی را از روزنامه ها بگیریم هیچ کس روزنامه نمی خرد. تقریبا بیشتر مراجعان صرفا دنبال آگهی هستند و این درد است. درد جامعه ای که هیچ چیز نمی خواند.
شهبازی فروش مجله را هم به همین سبک روزنامه خواند و گفت: فروش مجله صرفا برای سرگرمی و مطالب زرد است آن هم نه مجلات روز بلکه مجلاتی که تاریخ آن ها ماه هاست گذشته و دکه دار سه تای آن ها را در یک کاور می گذارد و به قیمت یک مجله می فروشد. مجله هایی که برای تهیه آن ها چندین خبرنگار و گزارش نویس تلاش کرده اند به قمیت کاغذ باطله فروش می رود.
وی با اشاره به آنکه آن طور که من مطلع هستم گاه از هزار تیراژ یک روزنامه تنها 100 عدد آن در کل کشور فروش می رود خاطرنشان کرد: مجله وزینی چون بخارا آنقدر فروش نداشته که سرمایه گذار آن می خواهد خانه اش را بفروشد تا بتواند مجله را سرپا نگه دارد.
استان فارسی ها در 1400و 1401 چقدر سینما رفتند؟
حضور رقبای جدیدی چون شبکه های پخش آنلاین فیلم، آمار فروش سینماها را در جهان کاهش داده است به طوری که این کاهش مخاطب سینما در بزرگ ترین بازار سینماهای جهان - آمریکا- نیز با حضور رقبای قدری چون شبکه های پخش آنلاین آمازون و نتفلیکس به سقوط سینما تشبیه شده است در ایران نیز شبکه نمایش خانگی و البته دانلود آسان و بدون هزینه فیلم های مطرح جهان یکی از رقبای جدی سینما تلقی می شود همه گیری کرونا نیز در روگردانی مردم از سینماها بسیار موثر بوده هرچند که در استان فارس اساسا تا پیش از همه‌گیری کرونا هم تعداد سینماروها چندان مطلوب نبود.
معاون فرهنگی هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در گفت و گو با «خبر جنوب» آمار تعداد مخاطبین سینماهای فارس در 12 ماهه سال 1400 را 388 هزارن فر خواند و گفت: این آمار مربوط به سینماهای دولتی و خصوصی سراسر استان است.
رسول موسوی‌نژادیان، با اشاره به افزایش محسوس مخاطبین سینما در 5 ماهه اول 1401 افزود: در این مدت سینماهای استان شاهد استقبال 323 هزار نفری و مخاطبین این 5 ماه تقریبا برابر با 12 ماهه 1400 بوده است که یکی از مهم ترین دلایل آن فروکش کردن کرونا بوده است.
وی تصریح کرد: با توجه به این که 7 درصد جمعیت استان فارس در سال 1400 به سینما رفتند و این آمار در 5 ماهه امسال با رشد 100 درصدی به 14 و یک دهم درصد افزایش یافته است این موضوع را باید در نظر گرفت که در جمعیت آماری بالا یعنی جمعیت 5 میلیون و 500 هزار نفری تحلیل تمایزات و نابرابری‌ها در دسترسی به سینما در شهرستان ها و روستاهای استان مورد توجه قرار نگرفته است.
در پایان باید گفت بر اساس آخرین آمارها سهم گذران اوقات فراغت ایرانی‌ها در ۲۴ ساعت زندگی کمی بیش از ۴ ساعت است که این سهم در کشوری چون آمریکا کمی بیش از 5 ساعت و در برخی کشورهای اروپایی تا 7 ساعت می رسد که یکی از مهم ترین دلایل این تفاوت تعطیلی دو روزه آخر هفته و کاهش ساعات کاری به کمتر از 40 ساعت و البته تفاوت سطح درآمدی آن ها نسبت به ایرانیان است. حداقل درآمد در بسیاری از کشورها بیش از ۲۵۰۰ دلار در ماه است که این امر فرصت بهتر و بیشتری را برای استفاده از اوقات فراغت فراهم می‌کند تا زمان کمتری را در رسانه‌های جمعی بگذرانند و زمان بیشتری را به تفریح، ورزش، مطالعه و فعالیت‌های فرهنگی اختصاص دهند. این درحالی است که حداقل درآمد در ایران ماهانه حدود 600 دلار است.
