جیب تکانی برای خانه تکانی

فاطمه مقدم/ «خانه تکانی» یکی از مقدمات مهم و اساسی ایرانی ها در استقبال از نوروز است. حدود بيست روز مانده به فرا رسيدن نوروز، کم‌کم بوي بهار و عيد در کوچه و بازار و خانه و کاشانه مي‌پيچيد و جنب‌وجوش عجيبي مردم را فرامي‌گیرد. زن و مرد همگي آستين همت بالا زده و به غبارروبي خانه و کاشانه مشغول می شوند و غبار حاصل از گذشت سال و سياهي زمستان را از چهره اتاق‌ها و زاویه ها و پستوها و اسباب خانه پاک می کنند. همه وسایل خانه گردگیری، شست وشو و پاک می شود، تا سال بر پاکیزگی و تمیزی تحویل شود. ایرانیان این سنت را داشتند که در شب های مقدسی چون یلدا، جشن ‏سده و عید نوروز خانه هایشان را تمیز کنند، سفره بیندازند و خوراکی ‏های مربوط به آن عید را روی سفره بگذارند و لباس های نو و تمیز ‏بپوشند تا بتوانند میزبان روان درگذشتگان خود باشند.  ‏گرچه سال هاست ریشه های اسطوره ای خانه تکانی در استقبال از سال نو فراموش شده اما این رسم همچنان به قوت خود باقی است و حتی ترویج مصرف گرایی پرو بال بیشتری به این سنت کهن داده است.

راه و رسم خانه تکانی شب عید سال هاست که تغییر کرده است. دیگر از آن خانه ها با اتاق‌هاي سه‌دري و پنج‌دري و حیاط دار خبری نیست همان منازلی که برای شستن قالی و پتو، حیاط از آن ها فرش می شد و همه اعضای خانواده با شور و حالی خوش دوشادوش هم به شست و شو می پرداختند. آن سال ها رنگ قرمز و نارنجی قالی های دستباف از زیر در حیاط، کوچه ها را رنگین می کرد اما حالا دیگر خبری از آن همه آدم در خانه ها و آن حال و هوا نیست. نوجوانان و جوانانی که روزی بازوی اصلی کارهای خانه تکانی بودند نیز تعدادشان در خانه به یک یا دو نفر تقلیل یافته است. آن دو نفر هم آنقدر درس و مشق و کنکور و درس های عقب مانده سرشان ریخته که مادران عطای کمک آن ها را به لقای نمره ها و نتایج بد و اعصاب خردی بعد از آن می بخشند. این می شود که کدبانوی خانه باید خود به تنهایی آستین بالا بزند و خانه را به کمک کارگری نظافتچی که از بیرون می آورد تمیز کند.

اگر کارگر زبده با قیمت مناسب می خواهید باید خانه تکانی را تا قبل از 15 اسفند انجام دهید و الا بعد از آن هم سر کارگرها شلوغ تر است و هم قیمت خدمات بالاتر می رود. به هر رو اگر خانه تکانی را به بعد از نیمه اسفند محول کردید تنها با کمک شرکت های خدماتی می توانید کارگر گیر بیاورید یک کارگر نظافتچی برای خانه تکانی شب عید در شیراز برای هر 4 ساعت کار 350 هزار تومان و برای هر 8 ساعت کار 450 هزار تا 500 هزار تومان و برای هر ساعت اضافه 50 هزار تومان دریافت می کند. مسلم است که خانه تکانی در یک روز تمام نمی شود از این رو باید برای دو روز کار 4 ساعته 700 هزارتومان کنار بگذارید.  به هزینه کارگر نیز باید هزینه پاک کننده های مختلف را اضافه کنید، که از اسپری های چند منظوره با قیمت 59هزارتومان آغاز می شود تا اسپری های نانو که این روزها چون معجزه پاکیزگی، فروشش حسابی رونق گرفته است و قیمت آن ها دوبرابر اسپری های چند منظوره معمولی است، سفیدکننده که جزو جدایی ناپذیر تمیزکاری های عید است هر قوطی غلیظ آن که با صرفه تر است از 35 هزارتومان آغاز می شود. حال با احتساب هزینه دو روز کارگر و جمع آن با مواد شوینده فقط نظافت خانه بیش از 800 تا 1 میلیون تومان هزینه برمی دارد.

خانه هیچ ایرانی بدون قالی خانه نمی شود مگر شما هم جزو علاقه مندان به دکوراسیون بسیار مدرن و مینیمال باشید که قالی را از خانه حذف کنید در غیر این صورت در خانه هر ایرانی قالی ها ساده ترین و لوکس ترین وسایل برای کیفیت بخشی به دکوراسیون منزل هستند خصوصا زمانی که قالی ها نو باشند قالی بعد از یک سال استفاده معمولا آن تمیزی و براق بودن تار و پودش را از دست می دهد یکی از روش های متداول نو کردن قالی، شست وشوی کامل آن است. در گذشته ماه آخر سال ماه قالیشویی بود. بیشتر مردم قالی ها را در منزل می شستند و از دیوار و پشت بام خانه آویزان می کردند که خود نویدی چشم نواز از آمدن بهار می داد. با افزایش آپارتمان نشینی استفاده از خدمات قالیشویی جای خود را به شست وشوی آن در خانه داده است. در اسفند امسال هزینه شست و شوی یک قالی 12 متری از 200 تومان بنا بر قیمت مصوب متغیر است و برای قالی های 9 متری نیز از 150هزار تومان آب می خورد. شش متری هم 100 هزار تومان. شستن دو قالی 12 متری با هزینه رفت و آمد 100هزار تومانی 500 هزارتومان خرج روی دستتان می گذارد.

این روزها دیگر کمتر خانه ای است که پرده های حریر و چند لایه در آن به کار برده نشده باشد و اکثر پرده های خانه خصوصا پرده های سالن پذیرایی ترکیبی از والان و پرده اصلی و پرده آستری می باشند. شست وشوی بیشتر مدل های پرده در منزل امکان پذیر نیست. باید پرده ها را حداقل سالی یکبار به خشکشویی یا مراکز خدمات نظافت سپرد. شست وشوی پرده ها در شیراز از متری8 هزار تومان تا متری 10 هزارتومان هزینه دارد. این هزینه با توجه به پرده های چند لایه امروزی بیش از 300هزارتومان است.

می ماند شست وشوی مبل ها، تا چند سال قبل در بسیاری از خانه‎‌های ایرانی به جای مبل، از پشتی استفاده می شد و مبل به عنوان یک وسیله تجملاتی یا در خانه نبود و یا اگر هم بود مادرها اغلب استفاده از مبل را تنها برای مهمان مجاز می دانستند و در مواقع عادی روی مبل ها را با پارچه خوب می پوشاندند. با تغییر سبک زندگی مبل در اکثر خانه ها جزو وسایل کاربردی به شمار رفت و به همین خاطر است که مبل ها نیز چون قالی سال به سال احتیاج به شست و شو دارد. هزینه شست وشو و نظافت مبلمان منزل برای یک دست مبل 7 نفره از 500 هزار تومان است و بسته به جنس و کیفیت مبل متغیر است.

 با یک حساب سر انگشتی فقط نظافت ساده منزل در ارزان ترین قیمت 2 میلیون و 100 هزارتومان هزینه دارد.