از اصل افتاده!

فاطمه ایزدی/ همه چیز فت و فراوان است. هر نوع آدامس و شکلات بخواهید اینجا پیدا می شود. از کاپوچینو و قهوه های پودری گرفته تا انواع ژلاتین، آبمیوه و چای در این قفسه ها خودنمایی می کنند. اینجا انوری، یکی از خیابان های معروف در کلانشهر شیراز است؛ جایی که سال هاست عده ای از مردم، برخی اجناس خارجی را از فروشگاه های این بخش از شهر تهیه می کنند. از لوازم بهداشتی و آرایشی گرفته تا انواع قهوه ها و شکلات ها در اینجا فروخته می شود و حتی چند خیابان آن طرف تر در مرکز شهر نیز چنین مغازه هایی به کار و کاسبی مشغولند و اجناس خارجی می فروشند. در هر حال، سر و کله خارجی فروش ها در همه جای شهر پیدا می شود. بسیاری از مردم، شیفته قفسه هایی هستند که با مواد غذایی خارجی پُر شده و جالب اینجاست که اغلب مشتری ها به نشان غذا و دارو یا نداشتن مجوز بهداشتی این کالاها توجهی نمی کنند.

آن طور که کارشناسان گفته اند بیشتر مواد غذایی خارجی بدون نشان غذا و دارو، تقلبی و قاچاق بوده و هیچ نظارتی بر ایمنی، سلامت و حتی حلال بودن آن ها نمی شود. آبمیوه، پاستیل، آدامس، انواع ژلاتین، شکلات، قهوه های پودری، کاپوچینو و انواع قهوه، برخی اجناسی هستند که با مندرجات خارجی اما بدون پروانه بهداشتی و مجوز غذا و دارو در فروشگاه های سطح شهر دیده می شود. سمی بودن، وجود الکل، فاسد بودن، تراریختگی، طعم دهنده های غیرمجاز، رنگ های شیمیایی و تاریخ گذشته بودن، برخی از احتمالاتی است که برای این فراورده های غذایی خارجی که بدون مجوز و علامت غذا و دارو عرضه می شوند انتظار می رود. در واقع ممکن است اینگونه اجناس در شرایط نامناسب نگهداری شده باشند و یا به دلیل حمل و نقل غیراستاندارد و به کار بردن مواد آسیب رسان، قابلیت استفاده نداشته باشند. البته اگرچه سازمان غذا و دارو تلاش می کند بازار را از مواد غذایی تقلبی و قاچاق، پاک سازی کند اما داستان این است که تا وقتی برای خرید این دسته از اجناس، تقاضا وجود داشته باشد دلالان و سودجویان نیز پا پس نخواهند کشید و با این باور که کالاهای خارجی، باکیفیت تر و بهتر هستند، دل به خرید آبمیوه ها، روغن ها و آدامس ها در بسته بندی های فانتزی و جذاب می دهند.

مردم با برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت کالاهای سلامت محور آشنا شوند

با این حال آن طور که مدیر نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می گوید کلیه محصولات غذایی، آرایشی، بهداشتی و تجهیزات پزشکی که از مسیری غیر از مبادی قانونی و بدون دریافت پروانه ها و مجوزهای بهداشتی به کشور وارد شوند، کالای قاچاق سلامت محور محسوب می شوند.

سید محمد مظلومی با بیان اینکه به هیچ عنوان امکان تضمین و تایید صحت و سلامت کالای سلامت محور قاچاق وجود ندارد، تاکید می کند که این مسئله با توجه به فقدان نظارت بر شرایط بهداشتی تولید، بسته بندی، توزیع و حمل و نگهداری محصولات سلامت محور قاچاق، دشوار و پیچیده است.

این مسئول به عدم مسئولیت پذیری قانونی تولیدکننده و واردکننده در قبال سلامت محصول سلامت محور قاچاق نیز گریز می زند و توضیح می دهد که تضمین سلامت کالاهای سلامت محور حتی به کمک پیشرفته ترین دستگاه ها و متدهای آزمایشگاهی نیز امکانپذیر نیست. بنا به تاکید مدیر نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در امر تضمین سلامت محصولات سلامت بخش، آزمون های آزمایشگاهی در کنار سایر فرایندهای نظارتی، نقش تکمیلی را ایفا می کند. این مسئول با اشاره به مصرف فراورده های سلامت محور قاچاق، اذعان می کند که مشکلات و عوارض چشمی، پوستی و حتی سرطان زایی، بخشی از عواقب و عوارض مصرف این دسته از محصولات است. به قول مظلومی، مصرف برخی فراورده های بهداشتی بدون مجوز قانونی می تواند منجر به آکنه و حساسیت های پوستی شود و با توجه به اینکه این دسته از مواد آرایشی، حاوی مقادیری روغن هستند، در پوست های مستعد، تولید آکنه می کنند و این میزان روغن در فراورده های قاچاق بالاتر است. نکته قابل تامل اینکه مصرف این فراورده ها حتی می تواند منجر به حساسیت های شایع و سرطان پوست شود.   

در این میان استفاده از مواد آرایشی و فراورده های سلامت محور قاچاق، عوارض چشمی جبران ناپذیری برای مصرف کننده به بار می آورد. به قول این مسئول، استفاده از ریمل های ضخیم کننده و حجم دهنده مژه و سایه های چشم قاچاق، به ویژه انواعی که درخشندگی فلزی دارند به دلیل وجود فلزات سنگین موجب ضایعات چشمی می شوند. در واقع چنین مواردی در خصوص فراورده های آرایشی و بهداشتی به طور فراوان، گزارش شده است و آن طور که مظلومی یادآور می شود با توجه به عدم وجود هر گونه نظارت سازمان های قانونی بر تولید، توزیع و عرضه محصولات قاچاق و همچنین نظر به آزمایشات صورت گرفته بر روی تعدادی از اینگونه محصولات، مشخص شده که در فراورده های قاچاق، احتمال وجود انواع سموم و فراورده های غیرمجاز به منظور انجام تقلبات و یا افزایش زمان ماندگاری فراورده و یا بهبود کیفیت ظاهری آن وجود دارد. به گفته او از آنجا که اینگونه مواد سمی می توانند به راحتی از روی پوست جذب شوند خطر بسیار زیادی جهت تهدید سلامت افراد به ویژه از جنبه سرطان زایی دارند.

مدیر نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز معتقد است مردم پیش از خرید کالاهایی از این دست باید با برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت کالاهای سلامت محور آشنایی داشته باشند. این مسئول تاکید می کند که یکی از راه های اطمینان از سلامت و اصالت اینگونه کالاها، وجود برچسب های بیانگر و موید اصالت بر روی کالا می باشد. به قول او بر همین اساس، سازمان غذا و دارو برای کلیه محصولات سلامت محور اعم از خوراکی، آرایشی، بهداشتی، دارویی و تجهیزات پزشکی، وجود برچسب اصالت و سلامت را الزامی کرده است. مظلومی به این نکته نیز اشاره می کند که محصولات سلامت محور باید دارای برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت باشند و هیچ گونه برچسب دیگری مورد تایید سازمان غذا و دارو نمی باشد.

مدیر نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز معتقد است با توجه به حساسیت کالاهای سلامت محور، مردم باید به اینگونه برچسب ها توجه کنند و در نظر داشته باشند که شناسه ردیابی و رهگیری، یک شناسه اختصاصی، منحصر به فرد و غیرتکراری برای هر واحد فراورده است که دارای طول ثابت 20 رقم می باشد و شرکت صاحب پروانه بر اساس استاندارد تعریف شده، آن را تولید می کند. به گفته این مسئول، شناسه اصالت نیز 16 رقمی و متناظر با UID که مختص هر واحد فراورده است با لایه ای پوشانده شده و پس از برداشتن این لایه توسط مصرف کننده آشکار خواهد شد.   

مدیر نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به راه های بررسی و کنترل اصالت کالا از طریق برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت نیز گریز می زند و می گوید مردم می توانند با استعلام از طریق سامانه پیامک 20008822 یا تلفن گویای 0216185 و حتی استعلام بارکد مندرج بر روی برچسب از طریق اپلیکیشن موبایل از صحت و سقم اصالت کالا اطمینان پیدا کنند. او توضیح می دهد که در صورت هر گونه مغایرت در اطلاعات دریافتی با فراورده مورد بررسی و یا عدم تایید فراورده مورد نظر از طریق روش های فوق، اصالت کالا مورد تایید نیست و مردم در صورت مشاهده اینگونه موراد باید موضوع را به معاونت غذا و دارو اطلاع دهند.

در هر حال، این روزها بازار فروش اجناس خارجی در فروشگاه ها داغ است و حتی برخی سوپرمارکت ها و مغازه ها، کالاهای تاریخ مصرف گذشته را با قیمت کمتری می فروشند. مردم فکر می کنند این دسته از کالاها حتی اگر تاریخ مصرفشان نیز بگذرد چون خارجی هستند قابلیت استفاده دارند. هر چند همه چیز از میزان تقاضا آب می خورد و تا وقتی تقاضا وجود داشته باشد، بساط این بازار جمع نخواهد شد اما ناظران نیز باید دست به کار شوند و با حساسیت بیشتری بر این داستان نظارت کنند.