زمینگیری «کارگو»

فاطمه ایزدی / فارس، قطب کشاورزی و باغداری در کشور است اما جالب است بدانید این استان به عنوان یکی از مهمترین مناطق ایران در حوزه صادرات محصولات کشاورزی و باغی، همچنان «کارگو» ندارد. سالهاست حسرت داشتن هواپیمای ترابری به دل آسمان فارس مانده و مطالبات صادرکنندگان  در این بخش هیچ گاه به نتیجه نرسیده است. استانی که در حوزه کشاورزی و باغداری، حرف اول را در کشور می زند به دلیل نداشتن زیرساختهای لازم در این بخش از رقبای خود عقب مانده و نتوانسته در صادرات محصولات کشاورزی و غذایی به ظرفیت مطلوبی برسد. چون فارس «کارگو» ندارد، بار صادراتی بسیاری از محصولات به صورت پراکنده و هوایی انجام می شود و به گواه صادرکنندگان و فعالان این بخش، چه بارهایی که به دلیل نبودن کارگو و استفادهِ اجباری از هواپیماهای مسافربری، یا دیر به مقصد رسیده و یا هرگز رنگ مقصد را به خود ندیده است. در حال حاضر بیشتر صادرکنندگان، بارهای خود را از سایر استان ها صادر می کنند و فارس از داشتن چنین ظرفیتی محروم مانده است.

بیشتر بارها به ویژه گل، میوه و تره بار از طریق هواپیماهای مسافربری منتقل می شود و به دلیل پروازهای بی برنامه و نامنظم، این استان نتوانسته در کشورهای مختلف، بازاری برای خود دست و پا کند و صادرکنندگان از این داستان، ضربه ها خورده اند. به گواه یکی از اعضای اتاق بازرگانی فارس تجارت، خمره رنگ ریزی نیست بلکه استراتژی و برنامه است و در این بخش باید هواپیمای ترابری و خط هوایی منظم وجود داشته باشد تا قراردادهای تجاری بر همین اساس تنظیم شود. در واقع تا یک خط هوایی منظم وجود نداشته باشد صادرکنندگان و بازرگانان نمی توانند با خیال راحت با شرکت‌های خارجی قرارداد ببندند و زیر بار تعهد بروند. البته حمل بسیاری از اقلام با هواپیمای ترابری، توجیه اقتصادی ندارد اما بسیاری از کشاورزان به دلیل نبود زیرساخت های لازم در این بخش به حوزه صادرات ورود نمی‌کنند و در اصل، همین مسئله مانع ورود فعالان این حوزه به بازارهای جهانی شده است. هادی حنایی جهرمی، نائب رئیس کمیسیون صادرات، واردات و گمرک اتاق بازرگانی فارس معتقد است دولت باید برای صادرکننده، راه و اسکله بسازد، تونل بزند و زیرساخت های حمل و نقل دریایی و هوایی را مهیا کند تا عرصه بر فعالان تنگ نشود اما در استانی همچون فارس علیرغم ظرفیت های بسیار، هنوز این فرصت برای صادرکنندگان فراهم نشده است.

حنایی جهرمی به «خبرجنوب» می گوید حکایت این روزهای صادرکنندگان و نیازشان به هواپیمای ترابری، حکایت مرغ و تخم‌مرغ است. او با اشاره به ضعف زیرساخت ها در این بخش، تاکید می کند که شرکت های هواپیمایی می گویند اول باید ضمانت بار را بدهید تا ما وارد قرارداد بشویم و اما حرف صادرکنندگان نیز این است که برای هواپیماهای ترابری باید زیرساخت های لازم ایجاد شود. به گواه او برخی مسئولان دولتی معتقد هستند در وهله اول باید بار تهیه شود و سپس مقدمات و زیرساخت های کارگو فراهم گردد، حال آنکه صادرکنندگان بر این باورند که در حوزه تجارت، استراتژی و برنامه است که حرف اول را می زند. نائب رئیس کمیسیون صادرات، واردات و گمرک اتاق بازرگانی فارس باور دارد که بیش از هر اقدامی ابتدا باید قراردادهای صادراتی منعقد شود، چرا که صادرکنندگان نمی‌توانند چنین ریسکی را به جان بخرند، چون در این صورت، وارد تعهد خواهند شد و این مسئله، معقول نیست. از دیدگاه حنایی جهرمی، معقول تر این است که وقتی صادرکنندگان برای انعقاد قرارداد به کشورهایی همچون قطر یا دوبی می روند بتوانند بر اساس یک برنامه ریزی مشخص، هر نوع محصولی را صادر کنند و برنامه و پرواز منظمی در این حوزه وجود داشته باشد تا فعالان صادراتی نیز بتوانند برای محصولات خود بازار دائمی در چنین کشورهایی ایجاد کنند.

این صادرکننده معتقد است با این شرایط فارس هیچ گاه «کارگو» دار نخواهد شد، چرا که هواپیمای ترابری زیرساخت می خواهد و دولت حاضر نیست در این بخش هزینه کند و تن به ایجاد زیرساخت های لازم دهد. از سوی دیگر صادرکنندگان نمی توانند علیرغم داشتن کالاهای مرغوب در حوزه گل و گیاه، سبزیجات، تره بار و محصولات دیگر، قراردادی با قطر، دوبی یا کشورهای دیگر ببندند. به قول نائب رئیس کمیسیون صادرات، واردات و گمرک اتاق بازرگانی فارس، این استان کالاهای زیادی همچون زعفران، خشکبار و گل و گیاه را می تواند با کارگو صادر کند اما حکایت این است که شرکت های هواپیمایی و صادرکنندگان را به جان هم می اندازند و در واقع این داستان، حکایت مرغ و تخم مرغ است. او با توضیح اینکه شرکت ها اعتقاد دارند صادرکنندگان باید قرارداد بسته و زیر بار قرارداد بروند، به این نکته اشاره می کند که تا وقتی دولت حمایت کند و تشکیلات و زیرساخت های راه اندازی کارگو ایجاد نشود و خط منظم پروازی شکل نگیرد، شیراز تا ابدالدهر صاحب هواپیمای کارگو نخواهد شد.

او به این نکته نیز اشاره می کند که این مسئله برای صادرکنندگان، مشکلات زیادی ایجاد کرده و فرصت ها از دست آنها رفته است . به گواه حنایی جهرمی، بسیاری از بارها را نمی توان با لنج و کشتی به کشورهای مختلف صادر کرد و چون رطوبت دریا به کالاها آسیب می زند، نیاز است بارهایی که ریسک آنها بالاست به صورت هوایی فرستاده شوند. این در حالیست که به گفته او فعالان صادراتی به دلیل نبودن خط پروازی منظم و نبودن کارگو با هیچ جای دنیا وارد قرارداد نمی شوند. اگرچه در حال حاضر فارس، بهترین و توسعه یافته ترین گلخانه ها را دارد اما صادرکنندگان فارس از خیر صادرات آن گذشته اند، چرا که یکی از اصول تجارت، سرعت و اصل تداوم در بازارهای جهانی است.  نائب رئیس کمیسیون صادرات، واردات و گمرک اتاق بازرگانی فارس به این نکته نیز گریز می زند که گل و گیاه هلند با کارگو به دوبی فرستاده می شود و سود خوبی نیز نصیب آنها می شود اما استانی همچون فارس علیرغم ظرفیت های بسیار در این بخش، قادر به صادرات منظم نیست و نمی تواند دو روز به دست مشتریان جهانی گل برساند و پنج روز، آن را تعطیل کند چرا که بازار جهانی، مشتری دائم می خواهد.

 در واقع اگر بخواهد 500 کیلو گل به کشوری صادر کند در صورت تکمیل ظرفیت بار، هیچ کس تعهدی به او نمی دهد و اینجا دولت است که باید دست به کار شود و برای حمایت از این بخش و ایجاد زیرساخت های لازم، آستین بالا بزند.

اگرچه مدیرکل فرودگاههای فارس گفته است زیرساخت های فرودگاهی و پروازی فرودگاه شیراز در این حوزه هیچ گونه مشکلی ندارد و دو کارگو ترمینال، این ظرفیت را دارند که در طول ۲۴ ساعت، حمل بیش از ۱۰۰ تن مواد غذایی و تره بار را در حوزه صادرات و واردات، فعال کنند اما حنایی جهرمی تاکید می کند که پروازهای منظم هفتگی در این خطوط برقرار نیست و زیرساخت ها و تشکیلات، ایجاد نشده است.   

به باور این صادرکننده، نبود عزم استانی و ملی و سهم‌خواهی برخی بخش ها در این داستان، مانع تراشی کرده و از دولت گرفته تا صادرکنندگان، حمل و نقل، شرکت فرودگاههای فارس و ... باید برای مدتی از سهم خواهی بگذرند و حداقل سه ماه از منافع شخصی خود چشم پوشی کنند تا آسمان فارس برای به پرواز درآمدن کارگو، حسرت به دل نماند.

در هر حال سالهاست مهمترین مطالبه صادرکنندگان در فارس، روی زمین مانده و هیچ عزمی برای راه اندازی کارگو و ایجاد تشکیلات لازم در این حوزه وجود ندارد. حکایت مرغ و تخم مرغ به جان این داستان افتاده و تکلیف صادرکنندگان، مشخص نیست که باید برای درمان این درد چه نسخه ای بپیچند. فارس علیرغم ظرفیت های چشمگیر در حوزه صادرات محصولات کشاورزی، دستش به جایی بند نیست و سالانه به دلیل نداشتن کارگو، منافع زیادی نصیب رقبای قطب کشاورزی کشور در دنیا می شود.