بمب ساعتی بحران مسکن در پاکستان
پاکستان با کمبود شدید مسکن روبهرو است، بهطوریکه ۵۷ درصد از جمعیت شهری پاکستان در حال حاضر در سکونتگاههای غیررسمی زندگی میکنند.

جمعیت پاکستان از ۶۵ میلیون نفر در سال ۱۹۷۲ به بیش از ۲۴۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است که این افزایش چشمگیر ۱۷۵ میلیون نفر در طول ۵۰ سال است. پیشبینی میشود که در ۲۵ سال آینده، جمعیت پاکستان به ۱۶۰ میلیون نفر دیگر افزایش پیدا کند و از مرز ۴۰۰ میلیون نفر عبور کند.
با وجود سالها شعارهای سیاسی و شش طرح دولتی مسکن از سال ۱۹۷۲، تقاضای سالانه برای مسکن به ۳۵۰ هزار واحد میرسد که بهشدت از عرضه ناچیز ۱۵۰ هزار واحد فراتر است. نتیجه این وضعیت، عقبماندگی بیش از ۹ میلیون واحد مسکونی در شهرها است که بهدلیل مهاجرت از مناطق روستایی به مناطق شهری ایجاد شده است.
برای درک بهتر، طبق یک مطالعه اخیر بانک توسعه آسیایی، ۵۷ درصد از جمعیت شهری پاکستان در حال حاضر در سکونتگاههای غیررسمی زندگی میکنند که نشاندهنده سالها بیتوجهی به سیاستهای مسکن مقرونبهصرفه است. این وضعیت با پیشبینی اینکه بیش از ۷۰ درصد جمعیت تا سال ۲۰۵۰ در مناطق شهری زندگی خواهند کرد، بهطور فزایندهای بحرانی خواهد شد و فشار زیادی بر زیرساختهای مسکن که اکنون تحت فشار هستند، وارد میکند.
شواهد تجربی نشان میدهد که خانوارهای با درآمد پایین و متوسط بهدلیل گران شدن مراکز شهری توسط گروههای درآمد بالا که کمتر درگیر مسائل سیاسی هستند، از اجاره و حتی مالکیت خانههای مقرونبهصرفه خارج شدهاند.
این بحران فرصتی منحصربهفرد برای سرمایهگذاران و توسعهدهندگانی است که مایل به اتخاذ دیدگاهی بلندمدت هستند. با ادامه رشد و شهرنشینی جمعیت جوان پاکستان که میانگین سنی آن تنها ۲۲ سال است، تقاضا برای مسکن با کیفیت و مقرونبهصرفه بهشدت افزایش خواهد یافت. دولت بهطور فعال بهدنبال راههایی برای تسریع رشد در بخش مسکن است و هدف آن تأمین مسکن مقرونبهصرفه برای میلیونها شهروند، بهویژه خانوادههای کمدرآمد است.
برای سرمایهگذاران، چالشهای این فرصت شامل چشمانداز مالی است. بانکداران نگرانیهایی درباره ریسکهای مالی بلندمدت دارند، اما کاهشهای اخیر نرخ بهره موجب افزایش نقدینگی شده و فرصتهایی را برای سرمایهگذاری در بازار املاک فراهم کرده است. کمبود تأمین مالی وام مسکن مقرونبهصرفه همچنان مانعی برای بسیاری از خریداران بالقوه خانه است، با این حال، دولت پاکستان در حال بررسی راهحلهایی برای دسترسی بیشتر به مالکیت خانه است.
با ورود جمعیت جوان پاکستان به بازار کار و مهاجرت به مراکز شهری، تقاضا برای مسکن تنها افزایش خواهد یافت. برای سرمایهگذارانی که بهدنبال تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری خود هستند، بخشهای مسکن و ساختوساز در پاکستان یک منطقه جذاب با پتانسیل بالا برای سرمایهگذاری ارائه میدهند.
تغییرات اقلیمی بهشدت بر مشکلات مسکن در پاکستان تأثیر میگذارد. با افزایش سیلابها، بالا آمدن سطح دریا و الگوهای آب و هوایی غیرقابل پیشبینی، نیاز به مسکنهایی که نهتنها مقرونبهصرفه بلکه مقاوم نیز باشند، بیش از هر زمان دیگری حس میشود، با این حال پاکستان در تطبیق استراتژی مسکن خود با روندهای جهانی توسعه پایدار عقب مانده است. بسیاری از کشورهای در حال توسعه توانستهاند با همکاری بانکهای چندجانبه و توسعهدهندگان داخلی، پروژههای مسکن سبز و مقاوم را تأمین مالی کنند. این در حالی است که پاکستان هنوز نتوانسته است از این فرصتها بهرهبرداری کند تا بتواند به مشکلات مسکن خود پاسخ دهد و همزمان با چالشهای ناشی از تغییرات اقلیمی مقابله کند.