گُلی در شوره زار اقتصاد
نگاهی به کسب و کارهای مردم فارس در فضای مجازی/ آیا دولت نان کسب و کارهای اینترنتی را آجر می کند؟
ادمین ۵
فاطمه مقدم-خبرجنوب/ راه اندازی فروشگاه های اینترنتی به دلیل سرمایه اولیه کم، دسترسی آسان، بازاریابی در جغرافیای نامحدود و... در میان مردم و خصوصاً جوانان از محبوبیت خاصی برخوردار است. نقشی که تجارت الکترونیکی به عنوان یکی از مولفه های اصلی اقتصاد دیجیتال در توسعه اقتصادی کشورها بازی می کند غیر قابل چشم پوشی است، نقشی که با همه گیری ویروس کرونا خصوصاً در کشور ما پررنگ تر نیز شد. محدویت‌های ایجاد شده به واسطه کرونا، باعث شد تجارت الکترونیکی رونق بسیاری بگیرد و حتی کاسبان سنتی نیز ناچار به ایجاد حساب کاربری در پلتفرم های پر بازدیدی چون اینستاگرام شدند. با تعطیلی واحدهای تجاری سنتی و رونق فروش های اینترنتی، اعتماد مردم نیز به این شیوه خرید بیشتر شد به طوری که مردم حتی در حوزه خریدهای سوپر مارکتی و نیازهای خُرد اولیه نیز به این سبک خرید روی آوردند و با افزایش اعتماد خود رونق کسب و کارهای اینترنتی را رقم زدند و کسب و کارهای اینترنتی چون گلی در شورزاره اقتصاد رو به رکود ایران شکوفه داد. درحالی که رشد اقتصادی کشور در سال ۹۹ حدود منفی ۶/ ۴ درصد بود، اقتصاد دیجیتال و کسب و کارهای آنلاین رشد مثبت ۴/ ۶ را به ثبت رساند.
آمارهای کسب و کار اینترنتی در کشور چه می گویند؟
بر اساس داده های مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در آخرین زمان بررسی شده یعنی پایان سال 1399 ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی 1،097هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل ،159درصد رشد داشته است و ارزش حقیقی معاملات تجارت الکترونیکی154هزار میلیارد تومان برآورد شده است که نسبت به سال قبل، 78درصد رشد داشته است.
بر اساس برآوردهای این مرکز تا پایان سال 1399 نزدیک به ۳۵۰ هزار کسب و کار اینترنتی در کشور فعال بوده که صاحبان آن ها با بهره بردن از اینترنت به کسب درآمد مشغول بودند از انجا که این آمار کسب‌وکارهایی که فقط روی شبکه های اجتماعی مشغول فعالیت هستند را شامل نمی‌شود می توان گفت که رقم کسب و کارهای اینترنتی چند برابر این عدد است. همان طور که انتظار می رود اغلب فروشندگان در فضای وب را جوانان تشکیل می دهند و 46درصد از صاحبان واحدهای تجارت الکترونیکی دارای نماد اعتماد (ای نماد)، بین 30تا 40سال سن دارند.
نکته مهم این است که کسب و کار اینترنتی تنها فروش کالا نیست بله فروش خدماتی نظیر خدمات آموزشی یا ورزشی، مشاوره و... نیز در فضای الکترونیک فعالیت می کنند. بر اساس آمار مرکز توسعه تجارت الکترونیکی حدود 56 درصد از واحدهای تجارت الکترونیک صرفاً در حوزه فروش کالا فعالیت می کنند و حدود 21 درصد از واحدهای تجارت الکترونیک فقط به ارائه خدمات می پردازند و 23 درصد از واحدهای تجارت الکترونیک در هر دو حوزه فروش کالا و ارائه خدمات فعالیت دارند.
بر اساس داده های مرکز توسعه تجارت الکترونیکی کسب و کارهای اینترنتی بیشتر در شهرهای بزرگ با استقبال رو به رو شده اند که از جمله آن ها می‌توان به استان های تهران، فارس، اصفهان، تبریز و خراسان رضوی اشاره کرد.
در علاقه مردم استان به خرید اینترنتی همین بس که مهدی آزادی مدیرکل اداره پست استان فارس در گفت و گویی با گزارشگر «خبرجنوب» در روزهای آخر اسفند ماه سال گذشته، گفت، بسته های وارده به اداره پست استان از 1 میلیون و 260 هزار بسته در سال98 به 3 میلیون و 100 هزار بسته افزایش داشته است و کل بسته های ارسالی استان تا آخر سال 1400 جمعاً 3 میلیون و 700 هزار بسته است که مربوط به خریدهای اینترنتی مردم می باشد.
تصمیم اخیر شورای عالی فضای مجازی برای طرح صیانت چه بود؟
شورای عالی فضای مجازی مصوبه ای با عنوان «شرح وظایف، اختیارات و ترکیب اعضای کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور» توسط شورای عالی فضای مجازی به تصویب رساند و برای اجرا ابلاغ کرد و این گمانه را در میان مردم تقویت کرد که اختیار قطع شبکه های مجازی قانونی شده است. گرچه این مصوبه، صراحتاً حاکی از محدودیت و فیلترینگ نیست اما به واقع همه چیز بسته به نحوه استفاده از اختیارت زیادی دارد که این شورا قادر به استفاده از آن هاست. یعنی از این به بعد در حوزه های مختلف فضای مجازی، مثل حوزه بازی، پول، سلامت و ... هر نهادی که بخواهد مجوز دهد بر اساس سیاست کمیسیون عالی فضای مجازی مجوز و تعرفه داده و نظارت می کنند. یعنی همه نهاد‌ها عملاً ذیل کمیسیون عالی فضای مجازی قرار می گیرند. همچنین این شورا اختیار دارد که ترافیک داخلی و خارجی فضای مجازی را مدیریت کند و حتی اعضای شورا می توانند سیاست های ترافیکی بگذارند مبنی بر این که ترافیک کم یا زیاد باشد. چیزی که می تواند محدودیت های بسیاری برای شبکه های مجازی که عملاً در آمارهای تجارت آنلاین مرکز توسعه تجارت الکترونیکی نیز لحاظ نمی شود ایجاد کند.
خبرهای محدویت شبکه های مجازی تن و بدن ما را می لرزاند
در همین استان خودمان فارس استارت آپ ها و کسب و کارهای اینترنتی بسیاری مشغول به کارند که نقش غیر قابل انکاری در فضای کسب و کار کل کشور دارند و تعداد زیادشان نشان از آن است که نوآوری های ایجاد شده در فضای کسب و کار به نان مردم گره خورده است. بعضی از این کسب و کارها، همان کاسبان سنتی هستند که با پی بردن به اهمیت این فضا روزانه لیست قیمتی از کالاهایشان را در ویدئوها و عکس هایی که در اینستاگرام بارگذاری می کنند به مشتریان اینترنتی خود عرضه می کنند.
صادق عزیزی یکی از فروشندگان اینترنتی – سنتی شیرازی که در فضای مجازی پیجی فعال برای فروش گل و گیاه آپارتمانی دارد درباره تاثیر تبلیغ و فروش در فضای اینستاگرام به «خبرجنوب» گفت: مغازه اولیه ما در خیابان قصردشت که بورس گل و گیاه است بود و ما آن جا فروش خوبی داشتیم اما اکنون گلخانه ما به انتهای کوچه ای در خیابان فرهنگ شهر منتقل شده است جایی که محل گذر و عبور مردم نیست و ما به طور کامل مشتریان خود را از فضای اینستاگرام می گیریم.
این فروشنده گل و گیاه آپارتمانی با اشاره به این که به امید فروش اینترنتی و جلب مشتری از طریق ایسنتاگرام توانسته مغازه اجاره ای خود در خیابان قصردشت را پس دهد و به ملک خود در خیابانی فرعی در فرهنگ شهر برود، گفت: هر بار که طرحی با عنوان صیانت از فضای مجازی یا محدود کردن اینترنت و فیلترینگ این فضا به صدر اخبار می آید تن و بدن ما می لرزد که نکند کاسبی مان خراب شود.
عزیزی با اشاره به این که جز خودش برای دو نفر کارآفرینی کرده است در پایان خاطرنشان کرد: اگر اینستاگرام بدون جایگزینی به همین محبویبت و قدرت فیلتر شود خیلی از کسب و کارهای مردم در این اوضاع اقتصادی سخت از دست می رود و شغل هایی مثل ما که پایه فروش خود را بر اساس مشتریان مجازی گذاشته است ضربه های بسیار می خورد که این ضربه برای کسانی که مغازه ندارند به معنای تمام شدن شغلشان است. همچنین وجود اینستاگرام باعث می شود با کم کردن هزینه ها و زیاد شدن مشتری ها صاحب کسب و کار بتواند برای چند نفر دیگر نیز کارآفرینی کند که در نهایت به نفع اقتصاد استان و کشور است.
دولت به جای تهدید فیلترینگ، با افزایش سرعت اینترنت کمک حال کسب و کارهای اینترنتی باشد
مژده حسن شاهی یکی دیگر از جوانان شیرازی است که در فضای مجازی کسب و کار پر رونقی دارد. او که سازنده و فروشنده شمع های دست ساز سازگار با محیط زیست است درباره وابستگی کسب و کار خود به فضای مجازی می گوید: یکی از نکات مهم کسب و کارهای اینترنتی وسعت جغرافیایی مشتریان است که در کسب و کارهای سنتی محدود به یکی یا چند خیابان یا نهایتاً یک شهر است در حالی که ما خود اکنون مشتریانی از خارج از کشور داریم و برایشان بسته ها را با پست ارسال می کنیم و این خود فروش ما را بسیار زیاد تر می کند. به طوری که من در مقایسه ای با فروش همکارانم که به صورت سنتی کار می کنند و در مجتمع هایی تجاری است فروش بسیار متفاوت و بیشتری دارم.
وی با اشاره به این که خرید اینترنتی در میان مردم جا افتاده و مردم به خریدهای اینترنتی اعتماد بیشتری پیدا کرده اند اضافه کرد: اگر اینترنت مشکل پیدا کند یا اینستاگرام فیلتر شود، برای کسب و کارهایی چون ما همه چیز تمام می شود و باید دوباره از صفر شروع کنیم خصوصاً ما که هیچ مغازه ای جز در فضای مجازی نداریم.
حسن شاهی با اشاره به این که کار در فضای مجازی با اندک سرمایه و خلاقیت و کار برنامه ریزی شده میسر است اظهار داشت: هر جوان خلاقی می تواند در این فضا به کسب و کار مشغول شود بدون آن که بخواهد پول هنگفت برای اجاره یک مغازه دهد، با استفاده از فضای خانه خود می تواند کسب درآمد کند و زندگی خودش را بچرخاند.
وی با اشاره به این که درصدد است توسعه کار خود جذب نیرو است، گفت: خیلی از دوستان من هستند که کار در فضای مجازی را یک نفره شروع کردند و با صرف مقداری هزینه و البته صرف خلاقیت کار خود را گسترش داده و 7 دختر جوان را به کار گرفته اند و به فروش صنایع دستی مشغول اند که نسبت به دیگر کالاها فروش کمی دارد.
این هنرمند و فروشنده اینترنتی گفت: تقاضا دارم دولت به جای تهدیدهای گاه گاهی برای فیلتر اینستاگرام یا کم کردن پهنای باند برای کمک به کسب و کارهای اینترنتی و رونق اقتصادی در این بخش به بهبود سرعت اینترنت بپردازد تا بتواند به کسانی که در این حوزه فعالیت اقتصادی می کنند و نان خانواده خود را در می آورند کمک کند.
