گره هایی که با دست هم باز می شوند

 مرجان دهقانی/ گره هاي پيچ در پيچ حقوقي دردسرساز است، گاه پيچيدگي اين گره هاي ريز و درشت تا حدي است كه بازگشايي آن زمان بَر و حتي هزينه بَر است. طولاني شدن روند رسيدگي به برخی پرونده ها از يك سو و ناآگاهي مردم از رويه هاي قضایي از سوي ديگر باعث شده مشكلات جدي براي اصحاب پرونده و همچنين مقامات رسيدگي کننده به اين شكايت ها ايجاد شود.

راهكار مسئولان استان فارس براي حل اين مشكل، ملاقات چهره به چهره با مردم است تا آبی بر آتش این داستان بریزند و از نزدیک و بی واسطه در خصوص مشکلات قضایی گفت و گو کنند. بر همین اساس روزهای سه شنبه هر هفته وعده دیدار مردم با مسئولان قضایی استان رنگ اجرایی به خود می گیرد و در کمترین زمان رسیدگی به برخی از پرونده ها و حل و فصل مشکلات قضایی مردم سرعت می گیرد.

از مزایای دیدارهای مردمی این است که مدیر قضایی متوجه می شود آیا پرونده با اطاله دادرسی یا همان طولانی شدن فرآیند زمان رسیدگی مواجه شده یا خیر؟ همچنین پرونده از نظر آیین دادرسی، مراحل قانونی خود را طی کرده یا باید مجددا طی کند؟

معاون قضايي و منابع انساني دادگستري فارس بر اين باور است كه دو سويه بودن ديدارهاي بي واسطه مردم و مقامات قضايي، امري اثربخش است اما پاره اي مشكلات در اين زمينه انكارناشدني است.

 ارسلان اشرافی در رابطه با بیشترین مشکلات شهروندان و مراجعه آن ها به محاکم قضایی ضمن برشمردن مشکلاتی چون عدم آشنایی با قوانین حقوقی می گوید: عمده دلیل شهروندان به محاکم قضایی کم اطلاعی و بعضاً ناآگاهی از مسائل حقوقی است که در دیدارهای مردمی این موضوع کاملاً مشهود است.

 وی یکی از موارد دیگر مزایای دیدارهای مردمی را رفع تردید و شبهه اصحاب پرونده در خصوص پرونده های قضایی عنوان می کند و می گوید: معمولاً برخی افراد به دلیل ناآگاهی از این که پرونده باید چه مراحلی را طی کند گمان می کنند قاضی از طرف مقابل جانبداری می کند، این در حالی است که ممکن است به عنوان شاکی پرونده بایستی به کارشناس مربوطه ارجاع می شده اما نشده و یا این که شهادت شهود باید شنیده می شده اما این اتفاق رخ نداده است.

معاون قضايي و منابع انساني دادگستري فارس می افزاید: به عنوان نمونه در پرونده های مهمی مثل قتل، مراجعه کننده ممکن است بگوید فرزندم به قتل رسیده، اما پس از چندین ماه هنوز مظنونین قضیه دستگیر نشده اند و برای او این شبهه ایجاد شود که ممکن است قاضی رسیدگی کننده به پرونده جانبداری کرده باشد در صورتی که از نظر قضایی گاهی قاضی پرونده تشخیص می دهد مظنون آزاد باشد تا بتواند دلایل وقوع جرم را با آزادی او جمع آوری و یا سایر متهمین را شناسایی کند، اما با این حال بسیاری از مردم اطلاع ندارند و در دیدارهای مردمی برای آنان رفع شبهه می شود.

اشرافی در ادامه به موضوع تقسیم ارث اشاره می کند و اظهار می کند: مشكلات ناشي از تقسيم ارث و ميراث كه خود داراي جنبه هاي حقوقي بسيار است، يكي از پر تكرارترين موضوع شكايت ها در ديدار مردمي است. اختلافات ناشي از ارث، گاه چندين خانواده را همزمان درگير مشكلات كيفري و حقوقي مي كند كه گره گشايي از اين مشكل، براي خود خانواده ها دردسر ساز و زمان بر است.

وي با طرح اين پيشنهاد كه بهتر است افراد در زمان حيات در قالب عقد هبه، عقد وصيت و عقد صلح يا به هر شيوه ديگري، نسبت به تعيين دارايي هاي خود اقدام كنند تاکید می کند: به این ترتیب بعد از وفات، هر يك از وراث به طور كامل از حق و حقوق خود آگاه می شوند و جلوي بسياري از مشكلات آتي در زمينه تقسيم ميراث، گرفته می شود.

معاون قضايي و منابع انساني دادگستري فارس با اشاره به این که بسیاری از اختلافات افراد ناشی از انعقاد قراردادهای عادی است، معتقد است: از آن جا که در قراردادهای عادی به راحتی امکان انکار و تردید وجود دارد بهتر است قراردادهای بین شهروندان با سند رسمی منعقد شود چرا که در اسناد رسمی دیگر امکان انکار و تردید وجود ندارد و در مقام تعارض اسناد رسمی و اسناد عادی، اسناد رسمی ارجحیت دارند.

اشرافي توضیح می دهد: اغلب افراد در پرونده هاي مورد بحث، پس از گير و گره هاي قانوني و حتي گاه انتخاب مسيرهاي نادرست در شكايت، تازه به سراغ افراد حقوقدان مي روند، اين در حالي است كه بايد از پايه و اصول اين امر شکل بگیرد و دير اقدام كردن در اين زمينه نيز مي تواند مشكلات خاص خود را به همراه داشته باشد.

 وی با دعوت از طرفین دعوی به دستورات شرعی و تأکیدات مذهبی برای تلاش در جهت رسیدن به سازش خاطرنشان می کند: اگر هر کدام از طرفین دعوی اندکی از حقوق خود کوتاه بیاید به راحتی سازش حاصل می شود زیرا ریشه بسیاری از اختلافات در این است که افراد به حقوق قانونی خود قانع نیستند.

معاون قضایی و منابع انسانی دادگستری فارس با بیان این که افراد قبل از هرگونه اقدام حقوقی با یک حقوقدان مشورت کنند نه هنگامی که به بن بست رسیدند تصریح می کند: اگر در آغاز کار مشورت های لازم با یک حقوقدان صورت بگیرد به مراتب هزینه های بعدی کمتر است چرا که بعد از آن دیگر هدر دادن سرمایه و وقت است که در بسیاری از موارد نیز به نتیجه مثبت نمی انجامد.

به گفته اشرافی، گاهی اوقات یک واژه، تکلیف یک قرارداد یا سرنوشت یک پرونده را تغییر می دهد چرا که دنیای امروز دنیای تخصص است و جایگاه اصل تخصص در اقیانوس حقوق بیش از سایر علوم است.

وی در رابطه با اقدامات آگاهی بخشی عمومی صورت گرفته در رسانه ها برای مراجعه کمتر مردم به محاکم قضایی نیز می گوید: دادگستری کل استان فارس در راستای ارتقای سطح آگاهی شهروندان برنامه هایی با رسانه های استان تهیه و تدوین کرده است از جمله برنامه های رادیویی و تلویزیونی که با حضور بهترین قضات و کارشناسان دادگستری پیرامون مسائل مبتلا به جامعه بحث و بررسی صورت می گیرد همچنین به صورت تلفنی به شبهات و پرسش های شنوندگان و بینندگان پاسخ داده می شود.

معاون قضایی و منابع انسانی دادگستری فارس در ادامه به برخی دیگر از اقدامات و فعالیت هایی که معاونت پیشگیری دادگستری کل استان فارس برای ارتقای آگاهی شهروندادن انجام داده گریز می زند و می گوید: دفترچه ها و بروشورهایی تهیه شده که حاوی مهم ترین مسایل حقوقی جامعه است که به مناسبت های مختلف بین شهروندان توزیع می شود.

اشرافی با بیان اینکه اقدام دیگری که با همکاری بسیج حقوقدانان دادگستری کل استان فارس و به طور ویژه معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی دادگستری فارس انجام شده برگزاری جلسات متعدد برای مراجعه کنندگان به دادگستری و پاسخ به پرسش های حقوقی آنان است ادامه می دهد: آگاهی بخشی به مدیران و کارکنان ادارات، برگزاری جلسات ویژه کارشناسان حقوقی، آموزش قوانین و جرایم خاص به آنان و برگزاری کلاس های آموزشی برای مدیران کل از دیگر برنامه ها و اقدامات دادگستری فارس است .

وی با اشاره به اینکه دادگستری فارس طرح « قاضی درمدرسه» را برای ارتقای دانش حقوقی دانش آموزان، معلمان و اولیای آن ها در نظر گرفته است تصریح می کند:  مجموع این برنامه ها آثار مثبتی را در پی داشته همچنین دادگستری کل استان فارس آمادگی آموزش موارد مد نظر ادارات، نهادها، سازمان ها و اصناف در امور حقوقی در طول سال را دارد.