چرا خرس نماد برلین شد؟

نمادها بخشی از زندگی بشر و فرهنگ‌های بشری هستند. همان‌طور که نماد فرانسه خروس و نماد چین پاندا است، در برلین آلمان نیز خرس به‌عنوان سمبل شهر شناخته می‌شود. فرضیه‌های زیادی در مورد وجود این حیوان نمادین روی نشان‌های شهر برلین وجود دارد. طبق یکی از این فرضیه‌ها، خرس حیوان بومی مناطقی بود که برلین در آن‌ها بنا شد. بنابراین نماد شهر به دوره‌ای اشاره دارد که انسان و این حیوان در کنار هم زندگی می‌کردند.

فرضیه دوم مبتنی بر نمایش آوایی ساده «برلین» در زبان مادری است. همان‌طورکه Bär در آلمانی به معنای خرس است، بنابراین شهر Bär-lin یا Bärlein به معنای «شهر خرس کوچک» خواهد بود. با این حال این فرضیه همواره توسط نظر دیگری که نام شهر را به موقعیت جغرافیایی آن مرتبط می‌داند، بی‌اعتبار می‌شود، چراکه گفته می‌شود در آغاز قرن سیزدهم، برلین از اتحاد دو شهر مجزا شکل گرفت و نام خود را از ریشه اسلاوی brl به معنای «محل مرطوب» گرفته است که به دریاچه‌ها، مرداب‌ها و رودخانه‌های زیادی اشاره دارد که شهر را احاطه کرده و از آن عبور می‌کنند. آخرین فرضیه به جنگجوی دلاوری به نام «آلبرت خرس» اشاره دارد.

خرس، نماد تاریخی شهر برلین

خرس برای نخستین بار در سال ۱۲۸۰ به‌صورت تصویری روی یک مهر رسمی شهری ظاهر شد. این مهر دو خرس را نشان می‌داد که در حال حمایت از سپری هستند که یک عقاب روی آن ایستاده است. این عقاب نماینده کنت‌های ایالت براندنبورگ آلمان است که در آن زمان بر منطقه حکومت می‌کردند.

از آن زمان به بعد خرس تصویری رایج میان مردم برلین بوده و در طول تاریخ به‌عنوان نشان شهر تکامل یافته است. این دو حیوان در هر دوره از تاریخ و نسبت به توازن قدرت بین بورژوازی (سرمایه‌داران) و فئودال‌ها (ملّاکان)، در موقعیت‌های مختلفی نسبت بهم قرار گرفتند.

به این ترتیب خرس‌ها گاهی ایستاده، گاهی دراز کشیده و گاهی در بند عقاب بودند. خرس تا سال ۱۷۹۰ در چنگال‌های عقاب باقی ماند که نمادی از تسلیم شدن شهر بود.

پیروزی ویلهلم اول در سال ۱۸۷۵ که در طول جنگ ۱۸۷۰ امپراتور شد و برلین را پایتخت امپراتوری آلمان کرد، قلاده را از گردن خرس‌ها برداشت و ظاهر وحشی را به آن‌ها بازگرداند. پس از آن در سال ۱۹۲۰، هشت شهر، ۵۹ شهرداری و ۲۷ ملک حاشیه‌ای ادغام شدند و "برلین بزرگ" را تشکیل دادند. در این زمان عقاب‌ها برای همیشه ناپدید شدند و خرس تنها نماد حیوانی برلین شد.

خرس، حیوان و نماد شهر برلین

امروزه نماد رسمی و تنها نمادی که سنای برلین اجازه به‌نمایش گذاشتن آن را دارد، یک خرس با زبان و پنجه قرمز است که بالای آن یک تاج پنج برگی و دو خط قرمز دیده می‌شود. قدمت این نماد به تصویب قانون نمادهای حاکمیت ایالت برلین در سیزدهم می ۱۹۴۵ برمی‌گردد.

از سال ۲۰۰۲ نیز خرس‌های دوستانه رنگارنگ برلین در اندازه‌های واقعی و با الگوها و طرح‌های کاملاً منحصربه‌فرد، سفیران حسن نیت آلمان در تورهای سراسر جهان بوده‌اند. بسیاری از آن‌ها نیز در سراسر شهر مستقر شده و در هر کجا که نصب می‌شوند، بیانگر دوستی و اصالت هستند. ایده این خرس‌ها با الهام از رژه گاوها در شهر نیویورک ارائه شد که در سال ۲۰۰۱ به‌عنوان ابزاری برای آوردن شور و نشاط بیان هنری به فضاهای شهری مطرح شد و در اجرای آن خرس حیوان منتخب بود زیرا نماد برلین است.

این خرس‌ها برای ترویج تساهل و صلح در میان بسیاری از مذاهب و گروه‌های فرهنگی مختلف ایجاد شده و در چهار حالت مختلف ایستاده با دو دست رو به بالا، ایستاده با دو دست در کنار بدن، ایستاده روی سر یا قرار گرفته روی چهار دست و پا به‌عنوان نماد مهربانی و خوش‌بینی در سطح شهر دیده می‌شوند.

خرس‌های دوستانه برلین نخستین بار برای توزیع و فروش در فضاهای عمومی نقاشی شدند و عوائد آن به نفع سازمان‌های مختلف کمکی مانند یونیسف جمع‌آوری شد. جذابیت این خرس‌ها خیلی زود جهانی شد و آن‌ها را راهی نمایشگاه‌هایی در بوئنوس آیرس، شانگهای و سنت گالن سوئیس کرد.

شعار پشت تور این خرس‌ها این است که ما باید یکدیگر را بهتر بشناسیم. این امر باعث می‌شود یکدیگر را بهتر درک کنیم، به یکدیگر اعتماد بیشتری داشته باشیم و با آرامش بیشتری در کنار هم زندگی کنیم.