روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی International Plastic Bag Free Day هر سال سوم جولای برگزار می‌شود و یک ابتکار جهانی با هدف حذف استفاده از کیسه‌های پلاستیکی است که فشار زیادی بر محیط زیست وارد می‌کنند. بیش از ۷۰۰ سال طول می‌کشد تا پلاستیک یک‌بارمصرف شروع به تجزیه کند و هزار سال زمان می‌برد تا به‌طور کامل تجزیه شود. از سوی دیگر بر اساس گزارش‌ها، تنها یک تا سه درصد از کیسه‌های پلاستیکی در سطح جهان بازیافت می‌شوند. به این ترتیب بخش بزرگی از آلاینده‌های آبراه‌ها و طبیعت را پلاستیک‌ها تشکیل می‌دهند.

تاریخ روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی ۱۴۰۳

روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی International Plastic Bag Free Day هر سال سوم جولای مصادف با سیزدهم تیر ۱۴۰۳ برگزار می‌شود.

تاریخچه روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی

تاریخچه کیسه‌های پلاستیکی به اوایل دهه ۱۹۳۰ باز می‌گردد، زمانی که یک کارخانه شیمیایی در نورثویچ انگلستان به‌طور تصادفی پلی‌اتیلن، رایج‌ترین پلاستیک مورد استفاده، را تولید کرد. این ماده برای اولین بار برای ساخت دستکش‌های نظامی در طول جنگ جهانی دوم استفاده شد. در دهه ۱۹۶۰ یک شرکت سوئدی کیسه‌های خرید تولیدشده از پلی‌اتیلن را به ثبت رساند که به سرعت جایگزین کیسه‌های کاغذی، پارچه‌ای و قابل استفاده مجدد در اروپا شد و پس از بازاریابی موفقیت‌آمیز، استفاده از آن‌ها به سرعت در سراسر جهان گسترش پیدا کرد. پلاستیک‌های یک‌بارمصرف در پایان انقلاب صنعتی و دوران مدرن به یک منبع ارزان و فراوان تبدیل شد.

کیسه‌های پلاستیکی حیات دریایی موجوداتی هم‌چون لاک‌پشت‌ها، نهنگ‌ها، دلفین‌ها و بسیاری دیگر را تهدید می‌کند و عامل اصلی مرگ لاک‌پشت‌های دریایی است، چراکه با عروس دریایی اشتباه گرفته و توسط آن‌ها خورده می‌شود.

ملوان و محقق دریایی، چارلز مور، در ۱۹۹۷ لکه زباله بزرگ اقیانوس آرام را کشف کرد که یک توده شناور پلاستیکی و پسماند به مساحت ۱.۶ میلیون کیلومتر مربع و بزرگ‌ترین حلقه زباله در اقیانوس‌های جهان است. در ۲۰۰۸ یک نهنگ عنبر ساحلی با حدود ۵۰ پوند پلاستیک یک‌بارمصرف در معده‌اش پیدا شد و نشان داد پلاستیک‌ها به‌طور مستقیم برای حیات‌وحش مضر هستند. ۲۰۱۹ نیز ذرات پلاستیکی یک‌بارمصرف در عمق ۳۵ هزار و ۸۴۹ فوتی زیر سطح اقیانوس در گودال ماریانا یافت شدند و نشان دادند پلاستیک‌ها در حال نفوذ به اعماق سیاره هستند. از سوی دیگر مشخص شد میزان ذرات پلاستیکی یک‌بارمصرف در اقیانوس آرام شمالی، ۶ برابر بیشتر از پلانکتون‌ها است.

ممنوعیت پلاستیک‌ها در جهان

بنگلادش اولین کشور جهان بود که در سال ۲۰۰۲ کیسه‌های پلاستیکی نازک را ممنوع کرد، چراکه دریافت این کیسه‌ها نقشی کلیدی در مسدود شدن سیستم‌های زهکشی و جاری شدن سیل‌های فاجعه‌بار دارند. چین، آفریقای جنوبی، هلند، مراکش، کنیا، رواندا، موریتانی، سریلانکا، پاپوآ گینه نو، وانواتو، آلبانی، گرجستان، استرالیا و ایتالیا از آن زمان ممنوعیت‌های مشابهی را اجرا کردند.

کشورهای پیشرو در مقابله با پلاستیک‌ها

اتحادیه اروپا در مبارزه با پلاستیک‌های یک‌بارمصرف پیشرو بوده است و در ۲۰۱۹ دستورالعملی را برای ممنوعیت تعدادی از اقلام پلاستیکی یک‌بارمصرف تا ۲۰۲۱ تصویب کرد. این اقلام شامل کارد و چنگال، بشقاب، نی، چوب بادکنک و چوب‌پنبه است. این دستورالعمل همچنین مقرر می‌دارد که تا ۲۰۲۵ بطری‌های پلاستیکی باید حداقل ۲۵ درصد محتوای بازیافتی داشته باشند.

کانادا به‌عنوان بخشی از استراتژی گسترده دستیابی به هدف زباله‌های پلاستیکی صفر تا سال ۲۰۳۰، در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که قصد دارد پلاستیک‌های یک‌بارمصرف مضر را تا پایان سال ممنوع کند. این ممنوعیت شامل اقلامی مانند نی‌ها، همزن‌ها، کارد و چنگال و ظروف غذایی ساخته شده از پلاستیک‌های قابل بازیافت است.

هند هدف بلندپروازانه‌ای برای حذف پلاستیک‌های یک‌بارمصرف تا ۲۰۲۲ تعیین کرد. البته ایالت‌های مختلف در آن پیش‌تر ممنوعیت‌هایی را برای تعدادی از محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف اعمال کرده بودند. برای مثال ماهاراشترا به‌عنوان بخشی از تعهد گسترده‌تر هند برای مقابله با آلودگی پلاستیک و ترویج جایگزین‌های پایدار، کیسه‌های پلاستیکی، کارد و چنگال و بطری‌ها را ممنوع کرده بود.

کنیا به داشتن یکی از شدیدترین ممنوعیت‌ها برای کیسه‌های پلاستیکی معروف است. از ۲۰۱۷ هر کسی که در حال تولید، فروش یا استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در این کشور باشد، دستگیر و با جریمه‌های سنگین یا حبس روبه‌رو می‌شود. این اقدام آلودگی کیسه‌های پلاستیکی را به‌میزان قابل‌توجهی در کشور کاهش داده است.

نیوزلند کیسه‌های پلاستیکی یک‌بارمصرف را در ۲۰۱۹ ممنوع کرد. این ممنوعیت برای همه خرده‌فروشان اعمال می‌شود و استفاده از کیسه‌های قابل استفاده مجدد را تشویق می‌کند. این اقدام بخشی از تلاش‌های نیوزلند برای کاهش زباله‌های پلاستیکی و حفاظت از محیط زیست منحصربه‌فرد آن محسوب می‌شود.

تلاش جهانی برای ممنوعیت پلاستیک‌های یک‌بارمصرف گواهی بر افزایش آگاهی از مسائل زیست‌محیطی و نیاز به راه‌حل‌های پایدار است. از اتحادیه اروپا تا کنیا، کشورها گام‌های جسورانه‌ای برای کاهش زباله‌های پلاستیکی و حفاظت از سیاره زمین برمی‌دارند.