ضرورت توجه به سلامت و تندرستی در برنامهریزیهای شهری
توجه به سلامت و تندرستی شهروندان در برنامهریزیهای توسعه شهری از ضرورت بالایی برخوردار است، در غیر این صورت شهرها موجب ایجاد و گسترش بیماریها خواهند شد.
دانشمندان سراسر جهان با الگوبرداری از تجربیات گذشتگان مبنی بر اهمیت دسترسی به آب آشامیدنی تمیز، ایجاد سیستم فاضلاب و توسعه خدمات جمعآوری زباله برای داشتن شهرهای سالم و بهدور از بیماریهای رایج در قرنهای گذشته، به بررسی ارتباط موجود میان نحوه ساخت و کارکرد زیرساختهای مدرن امروزی با بار روزمره بیماریها پرداختند.
بررسیها نشان داد که برنامهریزیهای شهری و حملونقل امروزی نقش چشمگیری بر ایجاد بار سنگین اما قابل پیشگیری سلامت تنفسی، قلبی-عروقی، جسمی و روحی دارد، بنابراین سلامت و تندرستی بشر باید هسته اصلی برنامهریزیها و سیاستگذاریهای شهری باشد.
نقش برنامهریزیهای شهری مناسب بر سلامتی
طی بررسیها شواهدی از بهبود آلودگی هوا در بسیاری از مناطق کمانتشار (LEZ) در بسیاری از شهرهای سراسر بریتانیا و اروپا بهدست آمد. این مناطق بهمنظور جلوگیری از استفاده از آلایندهترین وسایلنقلیه در راستای کاهش آلودگی هوا به مرحله اجرا درآمدند که مطابق با دادهها با کاهش چشمگیر آلودگی ترافیکی در داخل و اطراف محلهها، همچنین کاهش واضحی در مشکلات قلبی و گردش خون شامل پذیرش کمتر در بیمارستان، مرگومیر کمتر در اثر حملات قلبی و سکته مغزی و مراجعه افراد کمتر با مشکلات فشار خون به پزشک و البته بهبود سلامت ریهها همراه بوده است.
با این حال در بررسیها مشخص شد که سیاستهای آلودگی هوا اغلب بر رعایت قوانین متمرکز شده و هدف اصلی خود یعنی پیشگیری از بیماریها و حفظ سلامتی بدن را نادیده گرفتهاند. این سیاستها بیش از حد به راهحلهای فنی تکیه میکنند و به مزایای سلامتی ناشی از تغییر استفاده از خودروی شخصی به حملونقل عمومی، دوچرخهسواری و پیادهروی توجهی ندارند، حال آنکه یک مطالعه پنجساله روی ۲۶۰ هزار کارگر در بریتانیا نشان داد افرادی که با دوچرخه به محل کار میروند، سالمتر از افرادی هستند که با ماشین رفتوآمد میکنند و این افراد عمر طولانیتری دارند. همچنین علاوه بر افرادی که پیاده به محل کار میرفتند، نرخ بیماریهای قلبی کمتری در میان دوچرخهسواران نیز دیده شد.
بررسیها همچنین حاکی از آن بود که صرف پول بیشتر در مناطقی که میتواند روزانه فرصتهایی برای پیادهروی، دوچرخهسواری یا استفاده از وسایل حملونقل عمومی برای فعالیتهای روزمره فراهم آورد، نقش بسزایی در بهبود سلامت عمومی افراد ایفا میکند. این ویژگیها مفهوم اصلی شهرهای ۱۵ دقیقهای است که با تقویت فعالیتهای بدنی ثابت همراه است، خطرات مرتبط با سبک زندگی بیتحرکی را کاهش میدهد و کیفیت هوا را بالا میبرد.
از سوی دیگر طرحهای کمترافیک با تقویت کیفیت زندگی و تندرستی، علاوه بر افزایش سلامتی جسمی با توسعه فضاهای سبز و مناطق اشتراکی، با بهبود سلامت روان و تقویت روابط اجتماعی همراه است.
موانع موجود برای برنامهریزیهای شهری بهتر
بهرغم وجود مزایای یادشده، طرحهای برنامهریزی و توسعه شهری اغلب موضوع مجادلات سیاسی است و بهواسطه نداشتن چشماندازی مشترک از یک شهر سالم، همچنین فقدان منطقی روشن برای دستیابی به سلامتی بیشتر و مسیرهایی برای رسیدن به آن، برنامهریزیهای شهری اغلب آنطور که باید انجام نمیگیرد و شهرها به جای پیمودن مسیری برای بهبود سلامت و تندرستی شهروندان به عواملی برای ایجاد و توسعه بیماریها تبدیل میشوند. از سوی دیگر برای ایجاد و اجرای چشمانداز شهری پایدار، زیستپذیر و سالم به مشارکتی همگانی میان شهروندان و مسئولان شهری نیاز است که این امر در بسیاری از نقاط جهان به هیچوجه دیده نمیشود. در واقع تنها تعداد معدودی از شهرها از مشارکت شهروندان در فرآیندهای تصمیمگیری، طراحی، برنامهریزی و توسعه شهری بهره میبرند.