در دورانی که ارتباطات متقابل گسترده و درازمدت میان انسان‌ها ارزش زیادی دارد، مکان‌هایی وجود دارند که ماهیت منزوی، پر آرامش و صلح‌آمیز خود را در تقابل با نیروهای مسلط فراگیر حفظ کرده‌اند. جزایر از این مکان‌ها محسوب می‌شوند که با محاصره بودن در میان آب‌ها و ذات آرام خود، آرامشی بی‌نظیر ارائه می‌دهند. هر جزیره یک قاره کوچک به‌شمار می‌رود که در ابتدای شکل‌گیری زمین به‌همراه دیگر قاره‌ها یک خشکی بهم‌پیوسته را شکل می‌داده‌اند و امروزه برای خود دنیایی مستقل است که در احاطه آب‌های اطراف خود از دیگر خشکی‌ها متمایز شده است.

امروزه حتی با وجود این حقیقت که دسترسی به جوامع ساکن در جزایر در صورت وقوع بلایای طبیعی دشوار است و این امر ساکنان جزایر را آسیب‌پذیرتر می‌کند، کمتر جزیره‌ای پیدا می‌شود که از ورود انسان و شکل‌گیری جوامع بشری مصون مانده باشد و جزایر با پناه دادن به حتی یک فرد تنها، یک خانواده، مجموعه‌ای از افراد و گردشگران تنها یا گروهی، مأوای انسان‌ها شده‌اند. فرهنگ، معماری و شیوه زندگی در این جزایر همه از قاره مادرشان سرچشمه می‌گیرد. در ادامه با کوچک‌ترین جزایر مسکونی اروپا آشنا می‌شویم.

پورِر، جزیره‌ای گردشگری با یک فانوس دریایی

پورِر در جنوبی‌ترین نقطه شبه جزیره ایستریا در کرواسی قرار دارد و از سال ۱۸۳۳ میزبان یک فانوس دریایی بوده است. این جزیره با وجود دو آپارتمان مجهز که به گردشگران کرایه داده می‌شود و حضور تنها یک فانوس‌بان که راهنمای آن‌ها است، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از طلوع و غروب خورشید بر فراز دریای آدریاتیک ارائه می‌دهد.

کرواسی یک جزیره مسکونی کوچک به نام گوان با ۱۱ خانه نیز دارد که در خلیج زیبای مالی استون واقع و با وجود تنها یک ساکن، به جزیره زندگی معروف شده است.

ایزولا تیبرینا، جزیره‌ای در احاطه رودها

ایزولا تیبرینا یا جزیره تیبر واقع در رودخانه‌ای به همین نام، تنها جزیره رم است و با ۳۰۰ متر طول و ۹۰ متر عرض کوچک‌ترین جزیره مسکونی در کل ایتالیا محسوب می‌شود. این جزیره کوچک ظاهری شبیه به یک کشتی دارد وبه‌وسیله دو پل به شهر وصل می‌شود.

ایزولا تیبرینا به‌طور مصنوعی ساخته شد تا پناهگاه آسکولاپیوس (خدای یونانی شفابخش)، پس از اپیدمی طاعون در قرن سوم پیش از میلاد باشد و از زمان‌های قدیم با پزشکی و سلامت مرتبط بوده است. در سال ۱۵۸۲، راهبان اسپانیایی بیمارستانی در آن تأسیس کردند که هنوز به‌طور کامل فعال است. در این جزیره کافه‌تریاهای متعددی نیز وجود دارد.

سن‌کادو، جزیره‌ای در دل خلیج فرانسه

سن‌کادو یک جزیره کوچک مسکونی واقع در خلیج دریایی ریا دِتال (Ria d’Etal) است که توسط چندین رودخانه تغذیه می‌شود. این جزیره یکی از زیباترین مکان‌های منطقه و یک دهکده ماهیگیری فوق‌العاده بی‌نظیر با یک کلیسای رومی است. سن کادو با یک پل سنگی به سرزمین اصلی متصل می‌شود.

تابارکا، نخستین ذخیره‌گاه دریایی اسپانیا

اسپانیا به‌واسطه مجمع‌الجزایر بزرگش، بالئاریک و قناری معروف است، اما جزایر کوچک‌تری نیز دارد که در سایه شهرت آن مجامع بزرگ زندگی می‌کنند. کوچک‌ترین جزیره مسکونی کشور، تابارکا، در ابتدا پایگاه دزدان دریایی برای حمله به سرزمین اصلی اسپانیا بوده است، پس از آن توجه ملوانان جنوا ایتالیا را برای سکونت جلب کرد و امروزه بسیاری از ۸۰ ساکن فعلی آن نام خانوادگی ایتالیایی دارند.

دور ماندن از فعالیت‌های توریستی برای جزیره‌نشینان تابارکا مفید بود و باعث شد در سال ۱۹۸۶ به‌عنوان نخستین منطقه حفاظت‌شده دریایی اسپانیا معرفی شود. دلیل این بود که تابارکا در احاطه بزرگ‌ترین دشت چمن دریایی در دریای مدیترانه غربی قرار دارد. علف دریایی یک بیوم مهم برای بسیاری از موجودات دریایی و یک بازیافت‌کننده طبیعی کربن است‌.

وُرسو، جزیره‌ای با حیات بکر

وُرسو واقع در آبدره هورسنز، با ۶۲ هکتار مساحت، کوچک‌ترین جزیره مسکونی دانمارک با تنها یک ساکن است. کل این جزیره متعلق به وزارت محیط زیست دانمارک است و سالانه تنها برای چند روز در دسترس عموم قرار می‌گیرد. تنها ساکن این جزیره یک راهنمای طبیعت‌گردی قابل اطمینان است که از بکر ماندن جزیره اطمینان حاصل می‌کند، زیرا ورسو یک آزمایشگاه طبیعی است که مقامات دانمارک از سال ۱۹۷۸ از دخالت در آن دست کشیده‌اند تا طبیعت بکر بودن خود را حفظ کند.

دلوس، جزیره مذهبی یونان باستان

تاریخچه و اهمیت دلوس بسیار بیشتر از اندازه کوچک آن است. این جزیره تنها ۲۴ ساکن دارد و اعتقادها بر این است که در گذشته زادگاه خدایان دوقلوی یونان، آپولو و آرتمیس بوده است. همین امر دلوس را به یک مکان زیارتی اصلی برای یونانیان باستان تبدیل کرده و تا سال‌ها به آن نوعی اهمیت مذهبی برتری داده بود. به همین دلیل دفن اجساد در آنجا ممنوع شد. دلوس امروزه یک سایت میراث جهانی یونسکو است که برای آشنایی با علم کیهان‌شناسی یونان باستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مانیلید، جزیره‌ای بومی با حیت سنتی

مانیلید کمتر از دو کیلومتر مربع وسعت دارد و خانه جامعه‌ای به نام مانیجا با ۴۰ عضو است. این جزیره استونیایی عجیب و آرام، به‌تازگی یعنی از سال ۱۹۳۳ به سکونتگاه انسانی تبدیل شد که بسیاری از ساکنان دیگر جزایر اروپایی سبک زندگی سنتی خود را کنار گذاشته و به شهرهای بزرگ‌تر نقل‌مکان کردند. به این صورت که ساکنان جزیره بزرگ‌تر کیهنو به دلیل رشد جمعیت و کمبود منابع جزیره خود، با حفظ سنت‌های منطقه‌ای خاص ساکن صخره‌های مانیلید شدند.