روز کارگر یک جشن جهانی برای احقاق حقوق کارگران و مشارکت آن‌ها در جامعه محسوب می‌شود، اما نحوه برگزاری آن در کشورهای مختلف به‌طور قابل‌توجهی متفاوت است. در حالی که اول ماه می در سطح جهانی به‌عنوان روز جهانی کارگران شناخته می‌شود، بسیاری از کشورها این مناسبت را در تاریخ‌های مختلف جشن می‌گیرند. صرف نظر از تاریخ، روز کارگر همچنان یادآوری قدرتمندی از تلاش‌های مداوم برای بهبود شرایط کار، حمایت از حقوق کارگران و تجلیل از نیروی کاری است که اقتصادهای جهان را به حرکت درمی‌آورد.

روز کارگر ۲۰۲۵ در کشورهای مختلف در روزهای متفاوتی گرامی داشته می‌شود. بعضی از کشورها این روز را در اول ماه می برگزار می‌کنند و تعدادی از آن‌ها سپتامبر را برای بزرگداشت آن برگزیده‌اند. علاوه‌بر این، بسیاری از کشورهای جهان تاریخ‌های ویژه خود را برای روز کارگر دارند که به رویدادهای تاریخی یا رویه‌های فرهنگی ویژه‌ای مرتبط است.

منشأ روز کارگر

روز کارگر با جنبش کارگری آغاز شد که برای شرایط کاری بهتر، دستمزد منصفانه و حق کار در محیط‌های امن مبارزه می‌کرد. در اواخر قرن نوزدهم، صنعتی شدن با استثمار کارگران همراه بود، به‌طوری که به‌دنبال آن ساعات کار طولانی، دستمزد پایین و شرایط کاری خطرناک در بسیاری از کارخانه‌ها، معادن و سایت‌های ساختمانی به رویدادی عادی تبدیل شد. به این ترتیب جنبش کارگری با سازماندهی اعتراضات، اعتصابات و تجمعات کارگران برای مطالبه اصلاحات، شتاب بیشتری گرفت.

در ایالات متحده آمریکا نخستین روز کارگر در سال ۱۸۸۲ به‌عنوان بخشی از رژه‌ای که توسط اتحادیه مرکزی کار سازماندهی شده بود، در نیویورک‌سیتی برگزار شد. ایده این بود که تعطیلاتی ایجاد شود که طبقه کارگر را گرامی بدارد و همبستگی برای حقوق کارگران را نشان دهد. در طول سال‌ها، روز کارگر به یک تعطیلات رسمی تبدیل شد.

روز جهانی کارگران

بعضی از کشورها همچون آمریکا و کانادا روز کارگر را در ماه سپتامبر برگزار می‌کنند، اما برای بیشتر آن‌ها نخستین روز از ماه می، روز کارگر است و از آن به‌عنوان روز جهانی کارگران یاد می‌شود. یکی از رویدادهای کلیدی که منجر به ایجاد روز کارگر شد، ماجرای هایمارکت در شیکاگو در سال ۱۸۸۶ بود که یک تظاهرات مسالمت‌آمیز کارگری به خشونت کشیده شد. به افتخار شهدای هایمارکت، دومین کنگره بین‌المللی جنبش‌های سوسیالیستی و کارگری در سال ۱۸۸۹، اول ماه می را به‌عنوان روز جهانی کارگر اعلام کرد، روزی برای بزرگداشت فداکاری‌های کارگران در مبارزه برای شرایط بهتر. از آن زمان اول ماه می در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در اروپا، آمریکای لاتین و بخش‌هایی از آسیا، به‌عنوان یک تعطیلات عمومی شناخته شده است.

کدام کشورها روز کارگر را در ماه می جشن می‌گیرند؟

بریتانیا: بریتانیا روز کارگر را در اول ماه می جشن می‌گیرد، اما این روز بیشتر مواقع به‌عنوان تعطیلات بانکی اوایل ماه شناخته می‌شود و از نظر معنایی با اصل روز کارگر مشابه است.

آلمان: آلمان یکی از کشورهای مهم است که روز کارگر در آن پیشینه تاریخی قوی دارد. این کشور روز کارگر (Tag der Arbeit) را به عنوان مناسبتی برگزار می‌کند که به کارگران ادای احترام می‌کند و مبارزات حقوق کارگری را گرامی می‌دارد.

روسیه: در روسیه و دیگر کشورهای شوروی سابق، روز کارگر زمانی جشن بزرگی برای طبقه کارگر در دوران رژیم کمونیستی بود. اتحاد جماهیر شوروی اول ماه می را یک تعطیلات ملی اعلام و این روز را با رژه‌های باشکوهی برگزار کرد که همبستگی کارگران و دستاوردهای شوروی را به نمایش می‌گذاشت.

مکزیک: در مکزیک، اول ماه می به‌عنوان روز کارگر (Día del Trabajo) برگزار می‌شود و یک تعطیلات عمومی است که به مبارزات کارگران ادای احترام می‌کند. این روز با رژه‌ها، سخنرانی‌های رهبران اتحادیه‌ها و رویدادهای عمومی با تمرکز بر حقوق کارگران گرامی داشته می‌شود.

فیلیپین: روز کارگر فیلیپین هر سال در اول ماه می برگزار می‌شود تا از فیلیپینی‌های سخت‌کوش در سراسر کشور تجلیل شود. مردم فیلیپین این روز را در کنار خانواده و دوستان خود استراحت می‌کنند و می‌گذرانند.

کره‌جنوبی: روز کارگر در کره‌جنوبی در اول ماه می برگزار می‌شود، اما یک تعطیلات عمومی نیست. در عوض بیشتر یک روز اعتراض و فعالیت است و کارگران برای مطالبه حقوق، شرایط و دستمزد بهتر راهپیمایی می‌کنند.

کدام کشورها روز کارگر را در سپتامبر جشن می‌گیرند؟

روز کارگر در آمریکا و کانادا، در نخستین دوشنبه سپتامبر برگزار می‌شود. این تاریخ به دلایل مختلفی انتخاب شده است، از جمله تمایل به جدا کردن این تعطیلات از جنبش‌های سیاسی رادیکالی که پیش از این با روز کارگر مرتبط بودند.

سایر کشورها با تاریخ‌های متفاوت برای روز کارگر

علاوه بر اول می و سپتامبر، بعضی از کشورها بر اساس رویدادهای تاریخی مهم یا رویه‌های فرهنگی خود، تاریخ‌های منحصربه‌فردی برای جشن‌های کارگری خود دارند.

استرالیا: روز کارگر در استرالیا بسته به ایالت، در تاریخ‌های مختلفی برگزار می‌شود. در ویکتوریا و قلمرو پایتختی استرالیا، این روز در دومین دوشنبه مارس به افتخار جنبش هشت ساعت کار روزانه برگزار می‌شود. در ایالت‌های دیگر، جشن روز کارگر ممکن است در تاریخ‌های متفاوتی باشد که منعکس‌کننده تاریخ کارگری محلی است.

نیوزلند: نیوزلند روز کارگر را در چهارمین دوشنبه اکتبر جشن می‌گیرد و به دستاوردهای جنبش کارگری و مبارزات کارگرانی که برای شرایط کاری بهتر مبارزه کردند، ادای احترام می‌کند.

ژاپن: روز شکرگزاری کارگر (کینرو کانشا نو هی) در ژاپن در بیست‌وسوم نوامبر برگزار می‌شود و بر تجلیل از تلاش‌های کارگران و ترویج اهمیت تعادل بین کار و زندگی تمرکز دارد.

روز کارگر ۱۴۰۴ در ایران

روز کارگر در ایران یازدهم اردیبهشت برگزار می‌شود که مصادف است با روز کار و کارگری و به قدردانی از زحمات این قشر مهم و تأثیرگذار جامعه می‌پردازد که با تلاش و کوشش اقتصاد مملکت را به جریان درمی‌آورند. این روز در سال جاری با روز جهانی کارگر یکم می) مصادف است.