همگرایی جهانی شهرها برای تحقق محیط‌های زندگی سالم

در پاسخ به چالش‌های فزاینده سلامت شهری ناشی از تغییرات اقلیمی، به‌تازگی یک ابتکار جهانی جدید با عنوان «شهرهای تاب‌آور، بازنگری در سلامت (ResilientCities, Reimagining Health)» شکل گرفته است که ۲۲ شهر از ۱۵ کشور مختلف را گرد هم می‌آورد تا با همکاری یکدیگر، خطرات بهداشتی مرتبط با اقلیم را کاهش دهند و محیط‌های شهری سالم‌تر و پایدارتر ایجاد کنند.

این پروژه که به‌عنوان یکی از پروژه‌های شاخص ابتکار بازارهای پایدار (SMI) شناخته می‌شود، توسط شبکه شهرهای تاب‌آور و کارگروه سیستم‌های سلامت این ابتکار راه‌اندازی شده است. هدف اصلی این همکاری، توانمندسازی شهرها برای مدیریت اقدامات پیشگیرانه هوشمند اقلیمی و سلامت‌محور است که فراتر از سیستم‌های درمانی واکنشی حرکت کند و به سمت استراتژی‌های پیشگیرانه و فراگیر سلامت شهری پیش رود.

اهمیت تاب‌آوری شهری و برابری سلامت

شهرها به‌عنوان مراکز اصلی تجمع جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی، بیشترین تأثیر را از تغییرات اقلیمی می‌پذیرند و در عین حال، بیشترین مسئولیت را در حفاظت از سلامت عمومی دارند. این پروژه تأکید می‌کند که تاب‌آوری شهری باید به‌گونه‌ای باشد که برابری سلامت و رفاه جامعه در مرکز توجه قرار گیرد. این موضوع به معنای تضمین دسترسی برابر همه شهروندان به خدمات سلامت و ایجاد شرایط زندگی مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی است.

یکی از ارکان اصلی این همکاری، ایجاد یک جامعه عملیاتی است؛ یک پلتفرم تعاملی که به شهرها امکان می‌دهد تا ابزارها، دانش و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و از حمایت فنی بهره‌مند شوند. این جامعه عملیاتی با ریاست مقامات ارشد شهرهای مکزیکوسیتی، ریودوژانیرو، منچستر و لاگوس اداره می‌شود و اهداف زیر را دنبال می‌کند:

تقویت شواهد علمی و داده‌های اثربخشی راه‌حل‌های پیشگیرانه در حوزه سلامت شهری

توسعه و آزمون ابزارهای کاربردی برای افزایش ظرفیت تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌ها در شهرها

اجرای آزمایشی مداخلات سلامت عمومی که حساس به اقلیم، مقرون‌به‌صرفه و عادلانه باشند

نمایش نقش کلیدی ذی‌نفعان مختلف به‌ویژه بخش سلامت در حمایت از سلامت و رفاه شهروندان

ضرورت حرکت به سمت استراتژی‌های پیشگیرانه

با توجه به افزایش روزافزون مخاطرات سلامت ناشی از تغییرات اقلیمی همچون گرمای شدید، آلودگی هوا و بیماری‌های مرتبط، سیستم‌های سلامت شهری نیازمند تحول اساسی هستند. این ابتکار جهانی بر این باور است که سیستم‌های سلامت نباید تنها به درمان بیماری‌ها واکنش نشان دهند، بلکه باید به‌عنوان پیشگامان اقدامات پیشگیرانه و نوآورانه در حوزه سلامت و اقلیم عمل کنند. این رویکرد می‌تواند هزینه‌های سیستم سلامت را کاهش دهد، انتشار گازهای گلخانه‌ای را کم کند و تاب‌آوری کلی شهرها را افزایش دهد.

یکی از جنبه‌های کلیدی تاب‌آوری سلامت شهری، توجه ویژه به سلامت روان شهروندان در رویارویی با تنش‌ها و فشارهای ناشی از تغییرات اقلیمی است. امواج گرما، بلایای طبیعی و پیامدهای اقتصادی اقلیمی، می‌توانند بر سلامت روان اعضای جامعه تأثیرات منفی عمیقی داشته باشند که به‌طور معمول در سیاست‌گذاری‌ها نادیده گرفته می‌شود. به همین دلیل این همکاری جهانی بر تقویت زیرساخت‌ها و برنامه‌های حمایتی سلامت روان تمرکز دارد تا شهرها بتوانند پاسخ‌های جامع‌تر و انسانی‌تر به بحران‌ها ارائه دهند.

مشارکت گسترده شهرها و نتایج تحقیقات

در یک مطالعه که توسط دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه ییل و شبکه شهرهای تاب‌آور و با حمایت بنیاد راکفلر انجام شده است، بیش از ۸۰ درصد از شهرهای شرکت‌کننده تمایل خود را برای مشارکت در این جامعه عملیاتی، به اشتراک‌گذاری داده‌ها و اجرای آزمایشی راه‌حل‌ها اعلام کرده‌اند. این آمار نشان‌دهنده نیاز و آمادگی بالای شهرها برای حرکت به سمت مدل‌های نوین سلامت شهری است.

به گفته مدیر ارشد تاب‌آوری شهر لاگوس، این جامعه عملیاتی یک گام بزرگ به جلو برای مداخلات پیشگیرانه مدیریت‌شده توسط شهرها است که سلامت، عدالت و واقعیت‌های زندگی شهروندان را در مرکز توجه قرار می‌دهد. توانمندسازی شهرها برای مدیریت با راه‌حل‌های عملی و یادگیری مشترک، راهکاری است که به آنها در مقابله با چالش‌های امروزی کمک می‌کند تا آینده‌ای عادلانه‌تر، سالم‌تر و پایدارتر داشته باشند.

مدیر برنامه‌های شبکه شهرهای تاب‌آور نیز تأثیرات بهداشتی تغییرات اقلیمی در شهرها را قابل مشاهده می‌داند و معتقد است در حال حاضر این تأثیرات به‌طور برابر توزیع نشده‌اند. این جامعه عملیاتی، شهرها را به پیشگامان یک حرکت جهانی تبدیل می‌کند که سلامت، عدالت و تاب‌آوری مردم را در مرکز اقدامات اقلیمی قرار می‌دهد.

شهرهای متعددی از سراسر جهان در این جامعه عملیاتی حضور دارند که از جمله آنها می‌توان به برکلی (آمریکا)، منچستر (انگلستان)، ریو دو ژانیرو (برزیل)، لاگوس (نیجریه)، کیپ‌تاون (آفریقای جنوبی)، لندن (انگلستان)، مکزیکوسیتی (مکزیک)، سیدنی (استرالیا)، گلاسگو (انگلستان) و رام‌الله (فلسطین) اشاره کرد. اجرای مداخلات پیشگیرانه در این شهرها می‌تواند الگوهای نابرابری سلامت را که در بسیاری از شهرها به دلیل دسترسی نابرابر به خدمات سلامت و رویارویی نامتناسب با مخاطرات اقلیمی وجود دارد، کاهش دهد و به ارتقای کیفیت زندگی تمام شهروندان کمک کند.