بازار جدیدی که یادگار تاریخی‌ست

فاطمه مقدم/ در ابتدای سال آینده نمایندگان سازمان یونسکو برای بازدید از عملکرد «شهر جهانی صنایع دستی» به شیراز سفر خواهند کرد و نبود بازار فعال برای عرضه هنر می تواند این عنوان ارزشمند را از شهر راز باز ستاند. به این منظور شهرداری شیراز اقدام به راه اندازی بازاری تخصصی برای عرضه هنرهای دستی کرده است.

در نگاهی کوتاه به عملکرد بازارهای عرضه صنایع دستی در شیراز می توان دید که این شهر با همه عناوین دهان پر کنش چون «شهر جهانی صنایع دستی» خیری از بازارچه های هنرهای صنایع دستی موقت و دائمی اش ندیده است. مجتمع مهستان که ‏عنوان مرکز ‏تجارت جهانی صنایع دستی ایران را به دنبال می کشید؛ پس از دو سال فعالیت در حالی که کارش را با 130 فروشگاه صنایع دستی آغاز کرده بود، تعطیل و به پاساژی تجاری برای عرضه موبایل و لباس تبدیل شد.

حال آنکه سال 99 زمانی که مجتمع با پوشش رسانه ‏ای گسترده افتتاح شد، معاون وقت اداره کل میراث فرهنگی فارس در افتتاحیه، این مجتمع را نگین افتخار ایران دانست. به قول رئیس وقت اداره کل میراث فرهنگی ‏فارس این مرکز قرار بود چند هدف بزرگ عمده را به صورت موازی دنبال کند؛ اهداف بزرگی چون آموزش تولید صنایع دستی توسط اساتید مورد تایید مراکز فنی و حرفه ای، تولید آثار و معرفی این مجتمع به راهنمایان تورهای گردشگری، فراهم نمودن شرایط شناخت بصری آثار و راه‌اندازی درگاه‌های ‏الکترونیک... . اما گویا بعد از افتتاح پر سرو صدا، دیگر خبری از حمایت های اداره کل میراث برای سرپا نگه داشتن این مرکز فروش نو پای آثار هنری دستی نشد و با گذشت کمتر از دو سال و چنبره‏‏ رکود کرونا بر ‏صنایع دستی شیراز، مالک با صدور حکم تخلیه به هنرمندان، فروشگاه ها را از آن ها پس گرفت و هنرمندان را از مجتمع بیرون کرد. مجموعه زندیه نیز گرچه همچنان سرپاست ولی پس از سال ها فعالیت، رونقی در خور و شایسته به بازار هنر شیراز با ۸۰ نوع رشته مختلف هنرهای دستی، نداده است و شاید خود شیرازی ها هم از وجود بازارچه ای با عنوان فروش صنایع دستی باخبر نباشند. به هر رو بازار دیگری برای عرضه هنرهای دستی این بار با همت شهرداری در حال راه اندازی است بازاری که وجودش برای نگه داشتن عنوان شهر جهانی صنایع دستی برای شیراز واجب و ضروری است. بازار حوالی محله سنگ سیاه در قالب دو بلوک ساختمانی با معماری سنتی ساخته شده است و بناست در 65 غرفه تجاری 12 تا 70 متری به عرضه صنایع دستی پردازد. با احمدرضا نقیب زاده، مدیرعامل شرکت توسعه گردشگری فارس که مدیریت بازار هنر را برعهده دارد درباره فعالیت این بازار به گفت و گو نشستیم.

می دانیم که شیراز تجربه شکست در راه اندازی بازار صنایع دستی دارد همان اتفاقی که در مجتمع تجارت جهانی صنایع دستی مهستان رخ داد که مغازه ها پس از دو سال واگذاری زمانی که دیگر کرونا کم شده بود و مجتمع تجاری به یمن فعالیت هنرمندان صنایع دستی شناخته شده بود، مغازه ها از هنرمندان گرفته شد و حالا موبایل فروشی و لباس فروشی شده است. آیا برای رونق این بازارچه چشم انداز دوردستی وجود دارد و تبلیغاتی برای رونق آن صورت خواهد گرفت یا اینکه بازارچه در باغ سبزی است که به هنرمندان نشان داده می شود و بعد میوه اش را کاسبان دیگری می چینند؟

-شیراز عنوان شهر جهانی صنایع دستی را دارد و شهردار شیراز نیز دبیر این شهر جهانی است. این بازار به زودی به عنوان یکی از پایگاه های اصلی معرفی و عرضه صنایع دستی شیراز فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. بناست این بازار فعالیت خود را در چارچوب این عنوان جهانی تنظیم کند و ضمن پایدار کردن این عنوان برای شهر شیراز زمینه ای برای عرضه مستقیم هنرهای دستی در مکانی یا مجتمعی فراهم کند. واگذاری واحدهای تجاری این بازارچه با تبلیغات گسترده که منجر به حمایت های عمومی از بازارچه می شود یکی از دغدغه های ماست و پایداری حضور هنرمندان در این بازارچه در گرو تبلیغات موثر برای بازار است. از این نظر برنامه ریزی ای که برای رونق و تبلیغ بازار دنبال می کنیم تلفیق فعالیت های بازار با رویدادهای گردشگری است به نحوی که آنجا محل حضور گردشگران شود. پیرامون این موضوع اولین جلسه با حضور معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس و صاحب نظران و هنرمندان برگزار شد و نکات خوبی در این جلسه برای رونق بازار و رفع نواقصی که بازارهای قبلی صنایع دستی را فلج کرد مطرح شد که یکی از آن ها تاکید بسیار بر تبلیغات گسترده بازار در سراسر شهر و اماکن گردشگری استان است. همچنین با انجمن تورگردان های حرفه ای نیز برای رونق بازار و آوردن گردشگران در این بازارچه در حال ریزانی هستیم.

روشن شده که غرفه ها با چه قیمتی به هنرمندان واگذار خواهد شد؟

قیمت هنوز مشخص نیست و باید در زمان انعقاد قرارداد روشن شود از طرفی ما به دنبال آن هستیم که با جلب حمایت های وزارت میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هزینه های تمام شده مدیریت مجموعه بازار را کاهش دهیم و این کاهش هزینه ها را با تخفیف های ویژه به هنرمندان برگردانیم.

واگذاری غرفه از چه زمانی آغاز می شود و قرار است چه هنرهایی در این بازارچه عرضه شود؟

زمان واگذاری غرفه ها مشخص نیست اما زمینه اصلی فعالیت های بازارچه، هنرهای سنتی و دستی است اما نگاهی نیز به هنرهای دستی معاصر چون کار با رزین و ... نیز در بازارچه وجود خواهد داشت برنامه ریزی به نحوی انجام خواهد شد که این بازارچه نمادی از توجه فارس به صنایع دستی را رقم بزند.

آیا راهی بر بستن این احتمال که بازار هنر به سرنوشت مجتمع تجاری مهستان دچار شده و نهایتا به بازاری برای عرضه کالاهای تجاری تبدیل شود وجود دارد؟

این بازار با این چشم انداز که پایگاهی خواهد بود برای ورق زدن اقتصاد تقریبا راکد هنرهای دستی ساخته شده است و در واقع در این بازار بر اساس موقعیت و برنامه ریزی های تاسیس آن اولویت به هنر و صنایع دستی داده شده است و مکان یابی و اهداف این بازار نیز همگی بر این هدف متمرکز بوده است که بازار به عنوان یک یادگار تاریخی برای عرضه هنرهای دستی برای شیراز باقی بماند اما اگر بخواهیم سرنوشت این بازار را در آینده ترسیم کنیم  به راحتی ممکن نیست و همه چیز بستگی به گشتن چرخ اقتصاد هنر در این بازار دارد.