«هماهنگی» شعار ژاپنی ها در سازه های مقاوم معنا می شود

محمودی که خود از فعالان معمار در ایران بوده است ، هماهنگی میان عناصر صنعت ساختمان را در ژاپن نقطه قوت این صنعت دانست و اظهار داشت: «مهم‌ترین نکته در صنعت ساختمان ژاپن، هماهنگی تمام گروه‌های دخیل در ساخت‌وساز است. از زمان طراحی تا اجرا و بهره‌برداری، این هماهنگی بسیار چشمگیر است. این گروه‌ها شامل مهندسین، معماران، مهندسین عمران، مهندسین برق و مکانیک و مهندسان مدیریت پروژه هستند که همگی با هم هماهنگ عمل می‌کنند؛ بنابراین طبق قوانینی تقسیم‌بندی کاری شده است که همه در کنار یکدیگر و با هماهنگی بسیار بالا به یکدیگر کمک می‌کنند و از این رو صنعت ساختمان در ژاپن در ایده‌آل‌ترین وضعیت خود در حال توسعه است.»

وی افزود: «پیشرفت و توسعه این صنعت در ژاپن با سرعت و دقت بالا در ساخت‌وساز همراه است، به طوری که هیچگونه پرت و اتلاف در مصارف ساختمانی دیده نمی‌شود. این دقت به حدی است که نقشه‌های ساختمانی در ژاپن روی میلی‌متر محاسبه و اجرا می‌شوند.»

یک زلزله، عامل تحول ژاپن در صنعت ساختمان

این استاد دانشگاه، به بررسی قوانین و ضوابط مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در ژاپن پرداخت. وی اشاره کرد که این قوانین، مشابه قوانین مقاوم‌سازی در ایران، پس از زلزله کوبه در ۱۷ ژانویه ۱۹۹۵ به‌روز شدند. در این زلزله ۲۰ ثانیه‌ای بسیاری از افراد جان باختند و ساختمان‌های زیادی تخریب شدند. بعد از این حادثه، قوانین ساخت‌وساز در ژاپن با تجدید نظر روبه‌رو شد و مقاوم‌سازی ساختمان‌های قبلی و رعایت مقاوم‌سازی در سازه‌های جدید مورد توجه قرار گرفت؛ بنابراین، تمام ساختمان‌های ژاپن از ۴۱ سال پیش تاکنون با سیاست‌گذاری مقاوم‌سازی ساخته شده‌اند.

پنل های خورشیدی عضوی از ساختمان در ژاپن

وی همچنین به موضوع انرژی در ساخت‌وسازهای ژاپن اشاره کرد و ادامه داد: «در گذشته، سازه‌های قدیمی ژاپن مانند ایران از جنس چوب ساخته می‌شدند و نوع سبک زندگی در این سازه‌ها متفاوت از سازه‌های امروزی بود. افراد با پوشیدن لباس‌های مختلف سعی می‌کردند در مقابل سرما و گرمای محیط مقاومت کنند؛ اما در ساختمان‌های جدید ژاپن، سازه‌ها به گونه‌ای ساخته می‌شوند که حداکثر جلوگیری از هدررفت انرژی را داشته باشند. از همه مهم‌تر اینکه در سازه‌های ژاپنی از انرژی خورشیدی در ۲۰ سال گذشته به میزان زیادی استفاده شده است، به طوری که در سراسر کشور ژاپن می‌توان این پنل‌ها را مشاهده کرد.»

تفاوت معماری ایران و ژاپن در تعامل میان سنت و تکنولوژی است

محمدمهدی محمودی در پاسخ به سوالی درباره بزرگ‌ترین نقطه ضعف صنعت ساختمان ایران در مقابل کشور ژاپن، گفت: «صنعت ساختمان در ایران رشد فزاینده‌ای نداشته است زیرا فراگیر نبوده و هنوز به‌عنوان یک موضوع لوکس و گران‌قیمت تصور می‌شود و البته گران‌قیمت نیز تولید می‌شود. در حالی که در ژاپن، صنعت ساختمان به گونه‌ای سیاست‌گذاری شده است که خود این صنعت باعث ارزان شدن قیمت مسکن می‌شود.»

وی در ادامه به مقایسه تعریف معماری در این دو کشور پرداخت و اظهار داشت: «برای مقایسه معماری میان ایران و ژاپن باید به معماری گذشته و امروز هر دو کشور نگریست. معماری گذشته ایران نسبت به اقلیم و نوع زندگی و معیشت مردم طراحی می‌شده است. معماری قدیم ژاپن نیز این رویکرد را مد نظر داشته و نسبت به سبک زندگی و اقلیم ژاپن بوده است. این روش یعنی توجه به سبک زندگی و اقلیم، امروز نیز از سوی معماران و سیاست‌های معماری ادامه دارد. به طوری که بهره‌گیری از انرژی و مقابله با هدررفت آن در معماری امروز از اصول اولیه سبک‌های معماری ژاپنی است.»

در معماری ژاپن به سنت‌های پایبند و تکنولوژی را به‌عنوان ابزار در نظر می‌گیرند

وی در ادامه به بحث هویت‌بخشی از طریق معماری پرداخت و اظهار داشت: «هویت‌بخشی موضوعی نیست که طی یک یا دو سال رخ دهد بلکه مسیری است که با دهه‌ها خود را به نمایش می‌گذارد و عوامل مختلفی نیز در آن تأثیرگذار هستند، از نوع اقلیم تا مذهب و آداب‌ورسوم. در معماری ژاپن، ژاپنی‌ها به سنت‌های گذشته پایبند هستند و تکنولوژی را به‌عنوان ابزار در نظر می‌گیرند که از آن به‌خوبی بهره می‌برند؛ بنابراین در ژاپن، تعامل میان سنت و تکنولوژی تعاملی در راستای تعالی هویت است که در تمامی عرصه‌ها خود را به نمایش می‌گذارد. از آموزش‌وپرورش تا لوازم خانه و سبک معماری خانه، این موضوع به‌وضوح دیده می‌شود.»

محمدمهدی محمودی به یک مثال از تعامل سنت و تکنولوژی در مسکن ژاپن اشاره کرد و گفت: «در آپارتمان‌های سی طبقه که تماماً مسکونی هستند، مشاهده می‌کنیم که در بدو ورود به هر واحد، یک کفش کن وجود دارد که حدود ۲۰ سانتیمتر پایین‌تر از سایر فضاهای آپارتمان است. در اینجا، کفش‌ها از پا خارج می‌شوند و فرد با پای‌برهنه وارد خانه می‌شود. این سنت قدیمی در فرهنگ ژاپن همچنان حفظ‌شده و حتی در آپارتمان‌های کوچک‌مقیاس نیز به آن اهمیت داده می‌شود. این یعنی تعامل تکنولوژی و سنت.»

رشد صنعت ساختمان ایران از صنعتی شدن تا دوری از عدم انحصارطلبی

وی در پایان با نگاهی به روند رو به افزایش ساخت‌وساز در ایران اظهار داشت: «با توجه به اینکه ساخت‌وساز در ایران همچنان پررنگ است و از سوی دیگر به دلیل عدم حفاظت از محیط‌زیست، سستی خاک، فرونشست زمین، زلزله‌ها و سیل‌ها، نیاز است از روش‌های سنتی ساخت دوری‌کنیم و به سمت صنعتی شدن حرکت کنیم. این تغییر هم سرعت و هم مقاومت سازه‌ها را افزایش می‌دهد و عمر بناها را بیشتر می‌کند. معماران باید با تعامل میان گذشته و تکنولوژی، خلاقیت به خرج دهند تا هویت ایرانی در معماری و سبک زندگی تأثیرگذار باشد. برای دست‌یابی به مسکن ارزان، باید صنعت ساختمان را فراگیر کنیم و آن را محدود به افراد یا گروه‌های خاص ندانیم. در این مسیر، زیرساخت‌های لازم باید با همکاری همه مهندسان فراهم شود.»