خیابان‌ها مهم‌ترین فضاهای عمومی در شهرها محسوب می‌شود زیرا بیشترین تبادل فرهنگی، برقراری ارتباطات اجتماعی، انجام امور روزمره و عبور و مرور شهروندان از طریق آن‌ها انجام می‌شود. علاوه بر این، خیابان‌ها میزبان جشن‌ها و رویدادهای مختلف است و به همین دلیل طراحی آن‌ها اهمیت بسیار بالایی دارد. خیابان‌ها نشان می‌دهد که هر شهر از چه هویتی فرهنگی، ارتباطی و تجاری برخوردار است، بنابراین طراحی آن‌ها باید مالکیت مفهوم ترافیک را بر آن‌ها به حداقل برساند. بدیهی است آن‌چه که طی چند دهه اخیر در ذهن بسیاری از ساکنان شهرهای جهان از چشم‌انداز کلی خیابان‌ها نقش بسته، واژه «ترافیک» بوده که به کاهش محبوبیت این معابر بسیار مهم میان مردم نیز منجر شده است.

البته خبر خوش این‌که به نظر می‌رسد به دنبال جنبش‌های طراحی شهری جدید، «ترافیک» در آینده‌ای نه‌چندان دور مالکیت خود را از مفهوم خیابان‌ها برچیند و افزایش پایداری و تردد سبز جای آن را بگیرد. توسعه شهرک‌های خودکفا در بارسلونا در اسپانیا، شهرهای ۱۵ دقیقه‌ای پاریس در فرانسه و به‌تازگی، استراتژی شهرهای یک دقیقه‌ای در سوئد مهم‌ترین رویکردهایی به‌شمار می‌رود که اغلب با تمرکز بر کاهش ترافیک شهری توسعه یافته و طرفداران بسیاری را از سراسر جهان به خود جذب کرده است.

ترویج پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری

شهر یک دقیقه‌ای یکی از جدیدترین و خلاقانه‌ترین سبک‌های طراحی شهری در جهان به‌حساب می‌آید که برای اولین بار در استکهلم، پایتخت سوئد، پیاده شده و طرفداران بسیاری را از میان مدیران شهرهای سراسر جهان به خود جذب کرده است. در واقع برنامه‌ریزان سوئدی با الهام از مفهوم شهر ۱۵ دقیقه‌ای که در آن مردم می‌توانند از طریق تنها یک ربع ساعت پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی تمام امور روزمره خود را انجام دهند، به طراحی مناطقی در پایتخت پرداخته‌اند که در آن، شهروندان می‌توانند معابر اطراف سکونت را مطابق با نیازهای خود مورد استفاده قرار دهند. در شهر یک دقیقه‌ای بر خلاف شهرهای ۱۵ دقیقه‌ای رفع تمام نیازهای شهروندان در نزدیکی محل سکونت خود مورد توجه قرار نمی‌گیرد، بلکه آن‌چه در این استراتژی حائز اهمیت است این‌که شهروندان فضاهای عمومی محل سکونت خود را با سلیقه شخصی طراحی کنند.

اهمیت سازه‌های چوبی در محله‌های ۱ دقیقه‌ای

در این راستا، مدیران استکهلم سازه‌هایی چوبی نظیر پارکلت‌ها، نیمکت‌ها، تجهیزاتی برای بازی کودکان و پارکینگ‌های دوچرخه در اختیار شهروندان قرار و به آن‌ها اجازه می‌دهند آن‌گونه که خود مایل هستند این مبلمان را در خیابان‌های محل سکونت خود (در فاصله حدود یک دقیقه‌ای) بچینند و از این طریق، تردد وسایل نقلیه را به حداقل برسانند. علت انتخاب سازه‌های چوبی، تاکید بر اصل دایره‌ای و پایداری شهر است چراکه در ساخت آن، میزان پایینی از کربن منتشر شده است و به این ترتیب با اهداف اقلیمی و کربن‌صفر شهر همراستا است.

سهیم‌سازی شهروندان در تصمیم‌گیری‌های شهری و در واقع توسعه شهرهای دوستدار مردم یکی از مهم‌ترین اهداف مدیران برای توسعه شهرهای یک دقیقه‌ای به‌شمار می‌رود که به نظر می‌رسد حامیان بسیاری را از سراسر جهان به خود جذب کرده است و بر اساس پیش‌بینی‌ها، این استراتژی آینده بسیاری از شهرهای دنیا را از آن خود کند. مدیران در اجرای رویکرد شهر یک دقیقه‌ای اختیار تام طراحی معابر شهری را به شهروندان واگذار می‌کنند و تنها سازه‌هایی چوبی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.

کاهش تغییرات اقلیمی

دولت سوئد مبارزه با تغییرات اقلیمی را به عنوان هدف دیگر خود از اجرای طرح شهرهای یک دقیقه‌ای معرفی کرده و مدعی شده است که کاهش عبور و مرور خودروها در شهرهای سراسر کشور نقش مهمی در به حداقل رساندن انتشار گازهای آلاینده و به دنبال آن، کاهش تغییرات اقلیمی ایفا خواهد کرد. البته مبارزه با عبور و مرور وسایل نقلیه در خیابان‌های سوئد به سهم خود می‌تواند چالش‌های بی‌شماری را پیش روی دولت قرار دهد چراکه درآمدهای حاصل از پارکینگ‌های خودرو در رونق اقتصادی کشور بسیار اثربخش است و حذف آن می‌تواند مشکلاتی مالی را به دنبال داشته باشد که مدیران امیدوار هستند مزایای حاصل از جنبش شهرهای یک دقیقه‌ای بتواند این خسارات مالی را تا حد زیادی جبران کند.

نقش مستقیم شهروندان در طراحی

در شهر یک دقیقه‌ای، تمرکز مدیران تنها بر ایجاد خیابان‌هایی با ۶۰ ثانیه فاصله از محل سکونت افراد نیست، بلکه هر فرد باید در خیابان محل سکونت، خواه درست در مقابل در ورودی خانه‌های آن‌ها باشد یا زمان بیشتری برای رسیدن به آن‌ها سپری کند، به خیابان‌هایی با ترافیک صفر دسترسی داشته باشد و اختیار طراحی آن نیز به او سپرده شود. آن‌چه در طراحی خیابان‌های یک دقیقه‌ای بسیار حائز اهمیت است این‌که شهروندان به‌طور مستقیم در ایجاد فضاهای دوستدار خود مشارکت می‌کنند و به چیدن سازه‌هایی چوبی مطابق سلیقه خود می‌پردازند که بیشترین نیازهای آن‌ها را برآورده می‌کند.

جنبش شهر یک دقیقه‌ای برای اولین بار در استکهلم اجرا شد که طی آن به دانش‌آموزان مدارس در چهار منطقه از شهر اجازه داده شد خیابان‌های اطراف محل تحصیل خود را آن‌گونه که مایل هستند طراحی کنند. استقبال از این طرح به حدی زیاد بود که دولت سوئد تصمیم گرفت آن را در سراسر استکهلم، گوتنبرگ و هلسینگبورگ نیز پیاده کند که البته در این مرحله، سازه‌هایی چوبی در اختیار شهروندان قرار می‌گرفت که باید با استفاده از آن‌ها، خیابان‌های محل سکونت خود را طراحی کردند. از آن‌جا که نیازهای ساکنان هر خیابان با سایر افراد متفاوت است، امروزه خیابان‌های سه شهر نام‌برده از تنوع بسیار بالایی برخوردار و چیدمان سازه‌های چوبی در آن‌ها بسیار متفاوت است.

اگرچه نقش سازه‌های چوبی در شکل دادن خیابان‌های سوئد به‌تدریج کم‌رنگ خواهد شد، با این حال آن‌چه در پی اجرای این جنبش بر زندگی مردم کشور و حتی جهان دائمی می‌شود، مالکیت مردم بر خیابان‌ها است که می‌تواند کاهش تردد وسایل نقلیه موتوری را به دنبال داشته باشد و پایداری را برای نسل‌های آینده رقم بزند.

دولت سوئد ادعا کرده است که تا سال ۲۰۳۰ جنبش شهرهای یک دقیقه‌ای را در سراسر نقاط کشور پیاده خواهد کرد به این امید که زمینه را برای تحقق هدف صفر کربن تا سال ۲۰۴۵ تسهیل کند.

برتری جنبش شهرهای یک دقیقه‌ای بر طراحی مناطق خودکفا و شهرک‌های ۱۵ دقیقه‌ای

آن‌چه که طراحی شهرهای یک دقیقه‌ای را از سایر جنبش‌های جدید مانند شهر ۱۵ دقیقه‌ای و شهرک‌های خودکفا متمایز می‌کند این‌که برابری شهروندان در طراحی معابر یک دقیقه‌ای از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است چراکه سازه‌های چوبی برابر با نیاز هر خیابان به خود ساکنان آن‌ها تحویل داده می‌شود و افراد می‌توانند آن‌ها را مطابق با نیازهای خود و نه بر اساس دستورها و قوانین ویژه‌ای نصب می‌کنند. از سوی دیگر، در شهرهای یک دقیقه‌ای سوئد مردم اجازه دارند به کاشت درختان در خیابان‌ها بپردازند و حتی پرورش سبزیجاتی مانند خیار، گوجه و کاهو در خیابان‌های یک دقیقه‌ای برای آن‌ها مجاز است، حال آن‌که در پاریس و بارسلونا شهروندان نه‌تنها سهم زیادی در طراحی مناطق محل سکونت خود ندارند، بلکه در هیچ گوشه‌ای از این شهرها مردمی در حال کاشت سبزیجات یا درختان به چشم نمی‌خورد.