خموده‌های خانه‌دار

سهیلا رفیعی نژاد- خبرجنوب/ طبق آمار بیش از 60 درصد زنان کشور خانه ‌دار هستند. ‌خانه ‌داری فعالیت و شغلی بدون دستمزد، بدون بیمه، بدون تعطیلی و بدون بازنشستگی است که در طول ۲۴ ساعت روز، زنان را درگیر خود می‌کند.‌ زنان خانه‌دار بیشتر از زنان شاغل در معرض اختلال افسردگی هستند چه در ایران و چه در کشورهای غربی. به زنان خانه‌ دار القاء شده که هم باید وظایف خانه‌داری مثل پخت‌وپز و نظافت و مدیریت منزل را به عهده داشته باشند و هم وظیفه تربیت فرزند و همسرداری؛ گویا زنان باید ضمن حفظ آرامش و امنیت روانی خانه، همواره زیبا، خوش‌ پوش، شیک و در بهترین شرایط جسمی و روحی باشند. تمامی این انتظارات و این صفات که به «زن و مادر خوب خانه‌ دار» داده اند، باعث ایجاد بار روانی سنگین و مسئولیت‌های بی ‌انتهایی برای زنان می شود که معمولا پاداش مادی و معنوی هم به دنبال ندارد و فقط به آن ها گفته می شود برای همسر و یا مادر خوب بودن، باید این وظایف را به نحو احسن انجام بدهند.‌ در کنار همه اینها شاهد نشانه های بی توجهی مرد به زن هم هستیم که این بار روانی را بیشتر می کند. از طرفی بیماری‌های جسمی از جمله نارسایی‌های قلبی، ریوی، بیماری‌های ستون فقرات و مشکلات حرکتی جدی در دست، پا و گردن در زن خانه‌دار بسیار زیاد است و این قضیه تنها به دلیل تکرار روزانه کارهای منزل است.‌ تقریبا تمامی زنان خانه‌داری که درگیر افسردگی هستند، بی‌ارزش شمرده شدن کار منزل توسط سایر اعضای خانواده و همچنین تکرار بی‌‌انتهای امور روزمره را اصلی‌ترین علل بیماری خود اعلام می کنند.

مدیر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز در این باره به خبرنگار«خبرجنوب» گفت: طبق بررسی ها و شواهد موجود افسردگی در زنان خانه دار فارس بیشتر از زنان شاغل است.

فریبا رضایی افزود: کسالت و بی‌حوصلگی، کم شدن معاشرت با دوستان و فامیل، بی‌هدفی و حس بیهودگی از نشانه‌های جدی افسردگی زنان خانه‌دار است.‌

وی گفت: ایجاد تغییر در زندگی روزانه، کمک گرفتن از سایر اعضای خانواده از جمله همسر و فرزندان، ایجاد تغییرات حتی کوچک در امور روزمره، شرکت در امور اجتماعی و درگیر شدن در کارها و سرگرمی‌هایی مطابق با سلیقه و استعداد زن خانه‌دار، کمک و تکنیک‌های ساده‌ای برای رهایی از این افسردگی است.‌

 این روان شناس تصریح کرد: ‌یادمان باشد که انجام امور منزل وظیفۀ یکی از زوجین یا تنها مادر خانه‌دار نیست و گذراندن زندگی روزانه نیاز به همراهی و همکاری همۀ اعضای خانواده دارد.

رضایی گفت: اختلال افسردگی، هم به دلیل مسایل فرهنگی هم به دلیل تفاوت های هورمونی که بین خانم ها و آقایان وجود دارد، بین زنان شیوع بیشتری دارد.

رضایی گفت: پژوهش ها نشان می دهد این اختلال (افسردگی) در خانم های خانه دار بیشتر از شاغل هاست و این وضعیت شاید به این دلیل باشد که زنان شاغل سبک زندگی متفاوتی دارند، فرایندهای شناختی آن ها از نظر تفکری بیشتر درگیر است، هدف خاصی در زندگی دارند، برای تنظیم فعالیت های کار و منزل برنامه ریزی داشته و روابط اجتماعی گسترده تری دارند، همچنین مدیریت زمان آن ها باعث می شود که شیوع اختلالات در آن ها کمتر باشد.

مدیر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز عنوان کرد: زنان خانه دار باید تغییراتی در سبک زندگی شان اعمال شود، آن ها چون روابط اجتماعی کمتری دارند بیشتر تمرکزشان بر خانه داری و ارائه خدمات در خانه است و سرگرمی های کمتری دارند و این ها از جمله مواردی است که می تواند در طولانی مدت باعث بروز افسردگی در این زنان شود.

رضایی گفت: اغلب این افراد برای خود وقتی را اختصاص نمی دهند و اهداف خاصی را در زندگی ندارند به همین دلیل هنگامی که روان شناسان می خواهند برای افسردگی زنان خانه دار اقدام یا مداخله کنند روی این موارد تمرکز می نمایند و تغییرات رفتاری در او ایجاد نموده و سبک زندگی اش را متفاوت می کنند.

وی افزود: هدف این است که در زندگی زن خانه دار تعادل ایجاد شود، به این شکل که او برای کارهایی که علاقه دارد و لذت بخش است نیز وقت بگذارد.

رضایی تصریح کرد: علاوه بر این به منظور پیشگیری از افسردگی یا درمان این افراد، نگاه خانم های خانه دار به کار در منزل را نیز باید متفاوت کنیم چون زنان خانه دار معمولا این دید را دارند که بیکارند و وقت شان به بطالت می گذرد.

وی گفت: در این باره اگرچه خانه داری شغلی با درآمد نیست، اما بر این نکته باید تاکید شود که اگر یک خانم خانه دار برای ساماندهی امور زندگی در خانواده حضور نداشته باشد، بطور کلی ممکن است نظم، آرامش و آن مهر و محبتی که در یک خانه وجود دارد بطور کامل متلاشی شود و زنان باید دیدشان را به فعالیت های خانه داری متفاوت کنند مردم جامعه و بخصوص مردان نیز باید قدردان اهمیت این جایگاه باشند.

 مدیر سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: از جمله راهکارهای موثر این است که برای خانم های خانه دار، فعالیت های بیرون منزل  را نیز ترتیب دهیم و ارتباطات اجتماعی آن ها افزایش یابد چرا که یکی از فاکتورهای مهم بروز افسردگی، نداشتن روابط اجتماعی است پس یک زن خانه دار به منظور پیشگیری از افسردگی باید با اطرافیان، خانواده و دوستان روابط اجتماعی بیشتری داشته باشد و به سمن ها، گروه های قرآنی، مساجد و ورزشی و مردمی بپیوندد. رضایی گفت: بطور کلی  افسردگی به چند دسته تقسیم می شود و یکی از اختلالات روانپزشکی شایع است. افسردگی عمده یا اساسی، دایمی، نامنظمی خلق، افسردگی دوران قاعدگی و افسردگی ناشی از مصرف مواد از عمده ترین افسردگی هایی  است که در استان مشاهد می کنیم.

وی افزود: اگر یک فرد 5 علامت را داشته باشد می گوییم دچار افسردگی اساسی است معمولا علایم اختلالات این نوع افسردگی شامل خلق پایین، بی علاقگی و بی لذتی به فعالیت های معمول زندگی، کاهش وزن یا افزایش وزن، تغییرات میل جنسی شامل کاهش یا افزایش، تغییرات در خواب چه افزایش و چه کاهش است. اختلال در تمرکز، تفکر و هیجان نیز از دیگر علایم است و این افراد کنترلی روی هیجان شان ندارند و زود از کوره درمی روند و عصبانی می شوند. رضایی عنوان کرد: حافظه فرد افسرده ممکن است دچار اختلال شود، کندی روانی و حرکتی از دیگر علایم است و در این افراد، فعالیت های معمول انجام نمی شود. دو علامت از این علایم باید حتما دیده شود، تا تشحیص افسرده اساسی را بر روی فرد بگذاریم یکی خلق پایین و دیگری بی علاقگی و بی لذتی به فعالیت های معمول زندگی. فرد اگر صرفا به مدت دو هفته بیشتر روزها این علامت ها را داشته باشد، ما برای او تشخیص افسردگی می گذاریم.

مدیر سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: بیشترین نرخ شیوع افسردگی بین 18 تا 29 ساله ها در فارس است و به شکلی گفته می شود در این گروه سنی 3 برابر بیشتر از سایر گروه های سنی به افسردگی مبتلا می شوند و وقتی ما صحبت از راهکارهایی برای کاهش اختلالات افسردگی می کنیم به این افراد که گروه مولد جامعه اند باید توجه ویژه ای در راستای پیشگیری و درمان افسردگی شود.

رضایی افزود: طبق آخرین آمار شیوع اختلال افسردگی 12 و6 دهم درصد در استان برآورد شده و در پژوهش امسال که توسط وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده به زودی نتایج و آمار جدید استخراج و  جدیدترین وضعیت شیوع اختلالات روانپزشکی و از جمله افسردگی در استان اعلام می گردد.