توسعه فرهنگ دستیابی به شهر خلاق و توسعه اقتصادی
سنگ زیربنای خلاقیت در شهر خلاق، مشارکت طبقه خلاق است. این مشارکت هم مستقیم است و هم به کمک نهادهای شهری صورت می گیرد؛ بنابراین در شهر خلاق مردم باید در تصمیماتی که به زندگی آن ها مربوط است، سهیم باشند و به عنوان یک شهروند با حقوق و جایگاه مشخص در مراسم و فضاهای خلاق شرکت کنند تا مفهوم خلاقیت شهری از ورای حوزه عرفی شهرنشینی به همه نهادها گسترش یابد.
شهر خلاق و نوآور ازجمله مباحث جدید در حوزه مطالعات شهری توسط، جغرافیدانان، اقتصاددانان و جامعهشناسان دررسیدن به جامعه دانایی و توسعه دانایی محور مورد تأکید قرارگرفته است. در این راستا شهر بهعنوان محل شکلگیری خلاقیت، دانایی، صنایع خلاق و نوآور و اقتصاد دانایی در یک رویکرد ترکیبی در نظر گرفتهشده است.نقطه کانونی شهر خلاق، فرهنگ، آموزش، جو یا فضای خلاقیت است. خلاقیت در احیا و توسعه مجدد شهری، بسیار مهم است. در این رویکرد، اقتصاد فکری یا اقتصاد خلاق از اهمیت بسزایی برخوردار است. به عبارت دیگر، شهر خلاق تغییر از اقتصاد کارخانه ای به اقتصاد فکری یا خلاق و دوری از رویکرد دولت محوری به حکمروایی یا همکاری مابین دولت،شرکت ها و NGO هاست. پایه های شهر خلاق را می توان در سه زمینه اقتصاد، فرهنگ و مکان در نظر گرفت. محیط های قابل اعتماد شهری با آزادی های تفریحی و فرهنگی مدیریت می شوند تا افراد خلاق را جذب و حفظ کنند. این نیروی کار در عوض، ثروت را در اقتصاد دانش بنیان گسترش می دهد. شهرها برای تولید ثروت، باید محیط های شهری قوی از نظر فرهنگی و از طریق برنامه های بهتر که بین مکان، اقتصاد و فرهنگ یکپارچگی، ایجاد کند، بسازند.با توجه به اهمیت بالای فرهنگ در شهر خلاق، برنامه ریزان شهری باید رویکردی فرهنگی در برنامه ریزی هایشان داشته باشند و از منابع فرهنگی شهر برای توسعه آن استفاده کنند. «منابع فرهنگی در افراد شامل خلاقیت، مهارت و استعداد است. آنها مانندساختمان ها، شی نیستند بلکه مانند نمادها، فعالیت ها و مجموعه ای از تولیدات محلی در هنر، خدمات و صنایع هستند. خلاقیت، شیوه بهره برداری از این منابع و کمک به رشد آنهاست. وظیفه برنامه ریز شهری نیز شناسایی، مدیریت و بهره برداری از این منابع است.
مسئولیت مدیران برای دستیابی به شهر خلاق
• آفرینش، تولید و توزیع فعالیتها، محصولات و خدمات فرهنگی را تقویت کنند؛
• توسعه کانونهای خلاقیت و نوآوری و گسترش فرصتها برای افراد آفریننده و حرفهای در بخش فرهنگی؛
• بهبود دسترسی به زندگی فرهنگی و شرکت در آن، به ویژه برای گروهها و افراد به حاشیه راندهشده و آسیبپذیر؛
• ادغام کامل فرهنگ و خلاقیت در طرحهای پیشرفت پایدار.
شبکه شهر خلاق؛ الگویی برای فراگیری شهر خلاق
شبکه شهر خلاق، شامل شهرهایی است که قصد دارند تجربیات، ایدهها و بهترین راهحلهای خود را درزمینه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با یکدیگر به مشارکت گذاشته و توسعه اقتصادی را دنبال کنند. این شهرها در تلاشاند بر حضور خود در این شبکه صحه گذاشته و به برنامههای مطمئنی که موجب برتری و مزیت نقش و عملکرد آنان میشود ملحق شوند. مطلوبیت و عملکرد خوب و منظم در این شهرها ثبات اجتماعی را به همراه داشته است که با در نظر گرفتن برخی شاخصها میتوان رابطهای منطقی بین شهرهای خلاق و شهرهایی که قابلیت زندگی مناسبی دارد را برقرار نمود. شاخصهایی که در برنامهریزی شهر خلاق هم موردتوجه قرار میگیرند: نیروی کار (انعطافپذیری و کیفیت)، نزدیکی به بازارها، کیفیت آموزش محلی، هزینه تحقیق و توسعه، نخبگان، هنر، فرهنگ، باورها و ارزشها و…
این سیستمها نشاندهنده تغییر جهتگیری از تعاریف صرف اقتصادی، رفاه و خوشبختی به سمت رویکردی معطوف به توسعه پایدار است. توسعهای که به معنای برآوردن نیازهای شهروندان بدون اختلال در توانایی شهروندان آینده در تأمین نیازهایش است. یونسکو هر دو سال یک بار در ماه فوریه (بهمن/ اسفند) به کشورها اعلام میکند که شهرهای خود را برای حضور در این شبکه بررسی کنند، پس از آن کشورها باید تا آوریل (فروردین/ اردیبهشت)، پرونده تهیه شده خود را به یونسکو ارسال کنند و در پایان پاسخ نهایی پس از انجام همه بررسیها، در ماه دسامبر (آذر/دی) اعلام میشود. برای عضویت در این طرح، نخست پرونده هر شهر در قالب یک پروپوزال که طرح های خلاقانه را در خود جایمی دهد، از سوی شهرداری و نهادهای متولی با همکاری بخش فرهنگ و علوم اجتماعی یونسکو تهیه میشود. در این راستا باید ایدهها و معیارهای مهم یونسکو در نظر گرفته شده و اثبات شود که شهر متقاضی، معیارها و شرایط لازم را دارد. در نهایت در دسامبر (آذر/دی) هر سال همه پروندهها بررسی شده و نتیجه نهایی اعلام میشود.در دستورالعمل شهرهای خلاق برای کشورها سهمیه تعداد شهر در نظر گرفته نشده است اما معمولا هر کشور یک تا چهار پیشنهاد به یونسکو ارائه خواهد کرد.