تبدیل آب به خشکی؛ راهکاری برای رفع نیازهای شهری

ایده تبدیل آب به زمین به‌ویژه در مناطقی با خطوط ساحلی گسترده قرن‌ها بشریت را مجذوب خود کرده است، امروزه شهرها به‌منظور کاهش پیامدهای زیست‌محیطی این ایده، به دنبال راه‌حل‌های کمتر تهاجمی برای رفع نیازهای خود هستند که با عنوان شهرسازی آبی از آن نام برده می‌شود.

تبدیل آب به خشکی؛ راهکاری برای رفع نیازهای شهری

سازی زمین فرایند ایجاد زمین جدید از محیط اقیانوس‌ها، دریاها، بستر رودخانه‌ها یا دریاچه‌ها است که با حذف آب از مناطق گل‌آلود و بالابردن سطح زمین در نواحی مجاور آب انجام می‌شود و راه‌حل خوبی برای ایجاد محلی برای ساخت‌وساز، کشاورزی و رفع سایر نیازهای بشر است. هلند یک کشور پیشگام در این زمینه است که به‌صورت تقریبی ۲۰ درصد از قلمرو آبی خود را با استفاده از آب‌بندها از دریا و دریاچه‌ها باز پس گرفته است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، چین پیشتاز این ایده شده است و مراکز شهری در مناطقی همچون شهرهای غرب آفریقا، شرق آسیا و خاورمیانه نیز در حال پیوستن به آن هستند. آبادسازی اهداف زیادی را از توسعه مجتمع‌های مسکونی لوکس گرفته تا جزایر تفریحی شامل هتل‌ها، رستوران‌ها، تئاترها و فروشگاه‌ها دنبال می‌کند که با وجود دستاوردهای قابل‌توجه در بخش‌های تجاری و گردشگری، پیامدهایی نیز در تخریب محیط زیست، جابه‌جایی جوامع بومی و تضعیف معیشت آن‌ها و به‌طور کلی تخریب اکوسیستم‌ها به دنبال دارد.

شهرسازی آبی

به‌منظور نظارت مداوم بر روش‌های آبادسازی و کاهش راهکارهای تهاجمی، شهرها به‌دنبال راه‌هایی هستند که برای گسترش قلمرو خود و برطرف کردن نیازهایشان، کمتر به اکوسیستم آسیب برسانند، همچون توسعه راهکاری که امروزه به‌عنوان «شهرسازی آبی» از آن یاد می‌شود. این رویکرد سیستم‌های دایره‌ای و بدون زباله، سیستم‌های آبی حلقه‌بسته، انرژی‌خالص صفر، راه‌حل‌های نوآورانه جابه‌جایی و بازسازی زیستگاه‌های ساحلی را ادغام می‌کند. بعضی از بازسازی‌های نمادین که در چند دهه گذشته انجام شده است، می‌تواند به‌عنوان الگویی برای بایدها و نبایدهای برنامه‌های گسترش قلمروی زمین روی دریا در نظر گرفته شود که در ادامه به برجسته‌ترین موارد اشاره می‌شود.

پالم جمیرا، دبی

اجرای پروژه Palm Jumeirah در امارات متحده عربی که با هدف دفن زباله‌های غول‌پیکر انجام شد، از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ به‌طول انجامید. این جزیره با مساحت ۳۱ کیلومتر مربع شامل تنه اصلی، ۱۷ شاخه و یک دیوار نیم‌دایره با ورودی‌های جانبی است و دارای اقامتگاه‌های مجلل در قسمت برگ‌ها و یک هتل است که توسط یک ریل به یکدیگر متصل شده‌اند و صحنه جالبی را ایجاد کرده‌اند. مقدار سنگ و ماسه به کار رفته در این پروژه ۱۲ میلیارد دلاری می‌توانست یک دیوار دو متری بسازد که سه بار دور زمین بچرخد. در میان بسیاری از تأثیرات مخرب این پروژه بر اکوسیستم، بیشترین بحث در مورد نقش این جزیره در جلوگیری از گردش عادی آب دریا، تغییر اکوسیستم دریایی و ایجاد بوی بد است.

اکو آتلانتیک سیتی، نیجریه

نیجریه با بسیاری از مشکلات رایج عصر کنونی همچون افزایش سطح آب دریاها، طوفان‌ها و سیل‌های ویرانگر مواجه است و در همین راستا پروژه چند میلیارد دلاری Eko Atlantic را به‌منظور محافظت در برابر فرسایش دریایی اجرا کرده است. این پروژه با مساحت ۱۰ کیلومتر مربع و با هدف تأمین مسکن برای ۲۵۰ هزار نفر و ایجاد اشتغال برای بیش از ۱۵۰ هزار نفر با پارک‌ها و سایر خدمات در حال ساخت است. با این حال، انتقادات بسیاری بر این پروژه وارد است و محققان معتقدند که دیوار دریایی لاگوس که برای جلوگیری از تجاوز آب ساخته شده است، شهری بسته ایجاد کرده است که فقط کسانی را که در آن ساکن هستند از سیل نجات می‌دهد.

خلیج مارینا، سنگاپور

سنگاپور که در حال حاضر ۷۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد، به کمک مبانی فنی آکروباتیک زمینی توانسته است، قلمروی خود را ۲۵ درصد افزایش دهد. سیاست عمومی «احیای زمین» به این جزیره اجازه می‌دهد تا سالانه ۴۰ سانتی‌متر به سمت دریا پیشروی کند، هرچند دولت این عدد را به‌صورت میانگین سالانه دو سانتی‌متر ذکر می‌کند. پروژه Marina Bay که در سال ۱۹۶۹ آغاز شد، یک نماد برجسته از پیشروی جزیره به سمت دریا است که به یکی از مقاصد برتر این کشور برای رستوران‌ها، هتل‌ها و جاذبه‌های گردشگری با ارزش ۴.۵ میلیارد دلار سنگاپور تبدیل شده است. بزرگ‌ترین استخر هوایی جهان در این خلیج و در ارتفاع ۲۰۰ متری از سطح زمین ساخته شده است.

پارک فلامنگو، برزیل

Aterro do Flamengo با وسعت ۱.۳ کیلومتر مربع که در سال ۱۹۶۵ در ریودوژانیرو افتتاح شد، با مصالحی ساخته شده است که از تپه مجاور آن به دست می‌آید. این پارک بخشی از طرح شهرداری برای رسیدگی به مسائل ترافیکی شهر بود و از هزینه‌های بالای مصادره املاک برای تعریض جاده‌های اصلی منطقه جلوگیری کرد. پارک فلامنگو نمونه‌ای جالب از احیای زمین در مقیاس بزرگ است که علاوه‌بر جاده‌هایی که از آن عبور می‌کنند، با توده‌های پوشش گیاهی گسترده‌اش شناخته می‌شود و در میان این پوشش‌های گیاهی ساختمان‌های اجتماعی و امکانات ورزشی ساخته شده است. در سال ۲۰۱۲ این پارک به‌عنوان میراث جهانی یونسکو در رده «منظره فرهنگ شهری» ثبت شد.