مفهوم طراحی ویلا زیرزمینی

ویلاهای زیرزمینی به ساختمان‌هایی گفته می‌شود که بیشتر آن در زیر سطح زمین قرار دارند. برخلاف تصور عموم، این فضاها تاریک و بی‌روح نیستند، بلکه با طراحی‌های هوشمندانه می‌توان آن‌ها را به محیط‌های روشن، پویا و کاملا طبیعی تبدیل کرد.
این نوع ویلاها به دلیل استفاده بهینه از زمین و کاهش اثرات زیست محیطی در معماری مدرن و پایدار اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. زیرزمینی بودن به معنای ادغام کردن سازه در چشم‌انداز طبیعی و کاهش تاثیر بصری آن بر محیط و در عین حال حفظ دسترسی آن به نور طبیعی و تهویه مناسب است.

اهمیت نور طبیعی در طراحی ویلا زیرزمینی

نور طبیعی یکی از مهم‌ترین عوامل در طراحی ویلا زیرزمینی است. استفاده صحیح از نور روز علاوه بر بهبود کیفیت زندگی باعث کاهش مصرف انرژی برای روشنایی و گرمایش می‌شود. نور کافی احساس ارتباط با فضای بیرون را افزایش می‌دهد و در ضمن از احساس انزوا جلوگیری خواهد کرد.
برای رسیدن به این هدف، طراحی ویلاهای زیرزمینی بر تکنیک‌هایی مانند نورگیر، ایجاد حفره‌های بزرگ، دهانه‌های هوشمند و شفافیت سطوح تمرکز دارد. از جمله تکنیک‌های طراحی نورگیر و بازشو طبیعی در طراحی ویلاهای زیرزمینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. استفاده از نورگیر

نورگیر یکی از رایج‌ترین روش‌های تامین نور طبیعی برای فضاهای زیرزمینی است. این نورگیرها معمولا در نقاط استراتژیک سقف نصب می‌شوند تا نور را مستقیما به داخل ساختمان هدایت کنند. طراحی این نورگیرها باید به‌گونه‌ای باشد که از گرمای بیش از حد در تابستان و اتلاف انرژی در زمستان جلوگیری شود.
ویژگی‌های مهم نورگیر:

• پنجره‌های دوجداره برای کاهش اتلاف انرژی.
• استفاده از پرده‌های اتوماتیک یا شیشه‌های هوشمند برای کنترل میزان نور ورودی.
• ایجاد نورگیرهای بزرگ در قسمت‌های مرکزی فضا برای فراهم ساختن نور یکنواخت.

2. طراحی چاه‌های سبک

چاه‌های سبک یا چاه نور درواقع حفره‌هایی هستند که از سطح زمین به فضای زیرزمینی گسترش می‌یابند. این حفره‌ها نه‌تنها نور را به داخل ساختمان هدایت می‌کنند، بلکه تهویه طبیعی را هم در طراحی ویلا زیرزمینی فراهم می‌سازند. نکاتی برای طراحی چاه‌های سبک:

• استفاده از دیوارهای سفید یا بازتابنده برای افزایش میزان نور.
• طراحی در اطراف فضاهای مشترک مانند اتاق نشیمن.
• استفاده از روکش‌های شفاف و بادوام برای محافظت در برابر بارندگی.

3. بازشوهای عمودی و افقی

بازشوهای عمودی در دیوارها و بازشوهای افقی در سقف‌ها می‌توانند نور را از جهات گوناگون به داخل ساختمان هدایت کنند. این دهانه‌ها اغلب برای ایجاد نمایی از فضای باز طراحی می‌شوند، به طوری که طراحی الهام گرفته از طبیعت دارند. استفاده از بازشوهای عمودی و افقی در طراحی ویلا زیرزمینی باید با رعایت نکات زیر انجام شود.

• قاب کردن دهانه‌ها با درختان و فضای سبز اطراف ویلا.
• طراحی پنجره‌های بلند به صورت افقی در امتداد دیوارهای زیرزمینی.
• استفاده از پنجره‌های بدون قاب برای نزدیک‌تر شدن به طبیعت.

طراحی ویلا زیرزمینی در هماهنگی با محیط طبیعی

یکی از مزیت‌های اصلی طراحی ویلا زیرزمینی مدرن را باید در کاهش تخریب محیط زیست جستجو کرد. طراحی این نوع ویلاها باید با ویژگی‌های زمین، آب‌وهوا و طبیعت منطقه سازگاری کامل داشته باشد. این امر مستلزم استفاده از تکنیک‌هایی مانند طراحی اکولوژیکی و معماری پایدار است.

• تلفیق طبیعت با معماری
• کاشت سبزه روی پشت‌بام یا اطراف نورگیرها.
• استفاده از مواد طبیعی مانند سنگ و چوب برای ایجاد هماهنگی بصری.
• تقویت حس بودن در طبیعت با طراحی مناظر جذاب.
• تجزیه و تحلیل اقلیمی منطقه‌ای.

در ضمن شناخت اقلیم منطقه برای تعیین زاویه تابش نور خورشید، جهت ساختمان و انتخاب مصالح و متریال مناسب نیز ضروری است. همچنین طراحی ویلاهای زیرزمینی در مناطق گرم و خشک با چالش‌های متفاوتی نسبت به مناطق سرد و مرطوب مواجه است.

مزایای طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی

ویلاهای زیرزمینی به دلیل پنهان شدن در زیرزمین تاثیر کمتری بر چشم‌انداز طبیعی دارند. این نوع طراحی در مناطقی با مناظر زیبا و بکر بسیار ایده‌آل است. از جمله مزایای طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• صرفه‌جویی در انرژی با استفاده حتی‌الامکان از نور طبیعی به جای نور مصنوعی.
• عایق حرارتی بهتر به دلیل قرار گرفتن در زیر سطح زمین.
• کاهش نیاز به سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی.
• کاهش آلودگی بصری.
• افزایش ایمنی و آرامش ساکنان ویلا.
• محافظت بهتر در برابر شرایط آب‌وهوایی شدید.
• کاهش نویز و به حداقل رساندن سروصدای خارجی.
• ایجاد فضایی آرام و خلوت برای زندگی

چالش های طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی

با وجود مزایای متعدد، طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی و ساخت و اجرای آن‌ها با چالش‌هایی نیز همراه است.

• هزینه‌های بالاتر طراحی و اجرای ویلا.
• طراحی تخصصی نورگیر و سیستم‌های تهویه.
• نیاز ه استفاده از متریال مقاوم در برابر رطوبت.
• نیاز به فناوری‌های پیشرفته برای پیاده‌سازی.
• مشکلات ساختاری.
• ایجاد زهکشی مناسب برای جلوگیری از نفوذ آب.
• تضمین پایداری سازه در برابر فشارهای جانبی خاک.
• دسترسی محدود و پیچیده به نور طبیعی.