یک خانه پر از دلهره

سهیلا رفیعی نژاد/ اگرچه بیشتر از 3 ماه از شروع حضوری مدارس بعد از دو سال آموزش آنلاین ناشی از کرونا می گذرد، اما هنوز عوارض ناشی از این تغییر بخصوص در دانش آموزانی که طعم آموزش حضوری را از همان کلاس اول نچشیده بودند دیده می شود. این وضعیت به گونه ای است که در بین برخی کودکان مدرسه ای به  افزایش اضطراب منجر شده و می طلبد به جای بی توجهی، به فکر کاهش عواملی که به آن دامن می زند، بود. در این خصوص علاوه بر ارائه آموزش هایی به مدیران و معلمان، تاکید به والدین نسبت به تعدیل در فشارهای درسی نیز اهمیت بسیاری دارد.

چه بسا بی توجهی به این مقوله به قیمت افت شدید تحصیلی و حتی گریز از مدرسه منجر شود. به همین دلیل می طلبد هم در خانه و هم در مدرسه به جای خوراندن صرف مطلب درسی به دانش آموزان در مرحله اول، احساس خوشایندی را نسبت به مدرسه به خصوص در کودکانی که یکی دو سال اول شروع مدرسه را آنلاین بودند، ایجاد کنند. البته بطور کلی شرایط اقتصادی و اجتماعی هم در افزایش اضطراب دانش آموزان تاثیر بسزایی دارد، چراکه بخش زیادی از اضطراب کودکان و نوجوانان، از خانواده نشات می گیرد.

استاد دانشگاه و روانشناس کودک در این خصوص گفت: چیزی که در سال تحصیلی فعلی با آن بسیار مواجه هستیم، اضطراب برخی دانش آموزان به دلیل برگزاری دو سال آموزش آنلاین است.

دکتر نادره سهرابی افزود: ورود به مرحله آموزش در مدرسه، پس از دو سال متوالی آنلاین بودن در خانه، تبعاتی داشته که هنوز هم با آن مواجه هستیم.

این دکترای روانشناسی عمومی عنوان کرد: مسئله ای که با آن در استان بسیار مواجه هستیم این است که حضوری شدن بعد دو سال آموزش آنلاین، باعث اضطراب بخصوص در دانش آموزان کلاس سوم و چهارمی های فعلی شده است. این کودکان از کلاس اول آنلاین بودند و تجربه کلاس های حضوری را نداشتند و برخی در حال حاضر مشکلاتی دارند.

دکتر سهرابی گفت: این کودکان به یکباره با امتحان های حضوری مواجه شدند و با توجه به اینکه طی دو سال گذشته به اندازه آموزش حضوری یاد نگرفته اند در حال حاضر فشار بسیاری بر آن ها از سوی معلم و والدین وارد می شود.

 این روانشناس کودک تصریح کرد: در این خصوص معلم از روی دلسوزی و به منظور یادگیری بیشتر، می خواهد مباحث سال قبل را هم کار کند و به همین دلیل فشار روانی زیادی به بچه ها وارد می شود.

این استاد دانشگاه و مشاور خانواده گفت: این وضعیت اضطراب خیلی شدیدی بین برخی دانش آموزان (بخصوص کلاس سوم و چهارمی ها) ایجاد کرده و معتقدم بخش اعظم افزایش اضطراب فعلی بین دانش آموزان استان به محیط مدرسه برمی گردد. در همین باره طی یکی دو ماه گذشته و در حال حاضر تعداد مراجعانی که کودک آن ها دچار اضطراب است در شیراز نیز افزایش یافته و می طلبد به منظور کنترل اوضاع آموزش هایی به معلمان و والدین داده شود.

دکتر سهرابی اضافه کرد: این دانش آموزان 2 سال گذشته در خانه بوده اند و یک دفعه به محیط مدرسه آمده اند و به یکباره با حجم زیادی از دروس مواجه شده اند و این مسئله که مانند دوران آنلاینی مادر هم  در کنارشان نیست اضطراب بسیاری را به آن ها وارد می کند.

 این استاد دانشگاه در خصوص راهکارهای کنترل و کاهش اضطراب این کودکان و نوجوانان نیز عنوان کرد: باید به معلمان بخصوص مقاطع یادشده، آموزش های روانشناختی داد و بگوییم اگر چه رسیدگی به عقب ماندگی و افت تحصیلی اهمیت دارد، اما اهمیت رفع اضطراب بسیار مهم تر است و بی توجهی به این قضیه نه تنها مشکلات تحصیلی را رفع نمی کند، بلکه می تواند به مدرسه گریزی ناشی از اضطراب، در سال های آتی منجر شود.

دکتر سهرابی گفت: به همین دلیل مدیران و معلمان باید محیط را برای دانش آموزان امن کنند. آن ها باید بدانند که یادگیری در نهایت اتفاق می افتد اما اگر شرایط روانی دانش آموز به هم خورد به سختی می توان او را به وضعیت مطلوب رساند.

 این روانشناس کودک افزود: در این باره معلم می تواند آموزش را با  بازی و فعالیت های گروهی تلفیق کند تا پذیرش شرایط جدید تحصیلی به خصوص برای کودکانی که از کلاس اول آنلاین بودند از سوی دانش آموزان صورت گیرد. 

این استاد دانشگاه اضافه کرد: به خانواده ها نیز توصیه می کنیم فضای خانه را تامین کنند؛ در این باره باید مراقب باشند که خانه مدرسه دوم کودک نشود. حفظ آرامش و امنیت در خانه در کاهش اضطراب فرد بسیار تاثیر  دارد.

دکتر سهرابی تاکید کرد: والدین باید آگاه شوند که اگر یادگیری برخی مباحث چند ماه دیرتر صورت گیرد اتفاقی نمی افتد و در عین حال  پدر و مادر باید اضطراب زدایی در خانواده را یاد بگیرند.

این روانشناس کودک گفت: البته به بچه ها هم باید برای استفاده از  راهکارهایی به منظور کنترل و کاهش اضطراب آموزش هایی را بدهیم تا دچار عوارض ناشی از بی توجهی به این مقوله نشویم.

وی افزود: مهم ترین و خطرناک ترین عارضه اضطراب مدرسه، مدرسه گریزی است و این وضع گاهی باعث می شود کودک یا نوجوان علاقه اش را به مدرسه و درس از دست بدهد و علاوه بر این مشکلات روحی روانی برای فرد ایجاد کند. کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس کودک، و تاثیر منفی بر مهارت ارتباطی او نیز از دیگر عوارض اضطراب در دوران کودکی است که باید جدی گرفته شود معتقدم یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر افزایش اضطراب دانش آموزان استان در حال حاضر همین دوران تحصیلی بعد کرونا و آنلاینی است.

این استاد دانشگاه در ادامه نیز تصریح می کند: البته به طور کلی اضطراب تحت تاثیر شرایط روانی قرار دارد، از آنجا که در حال حاضر در برخی خانواده ها با مشکلات بسیاری ناشی از شرایط اقتصادی و آشفتگی های اجتماعی مواجه هستیم و اختلافات زناشویی بیشتر از قبل شده و از این دیدگاه نیز خواه ناخواه با افزایش اضطراب در بین کودکان روبرو خواهیم بود. در واقع بخش بسیاری از اضطراب کودکان ریشه در خانواده دارد و به منظور رفع آن باید روی خانواده ها و زوج ها کار کرد چرا که وقتی کودک نوع برخورد نامطلوب والدین را با هم می بیند دچار اضطراب و عدم امنیت می شود.

دکتر سهرابی جویدن ناخن را بارزترین علایم اضطراب در کودکان دانست و گفت: انگشت مکیدن و تعارضات جسمی به این صورت که مثلا کودک مدام بگوید دل درد دارم در حالی که اینطور نیست، نیز از دیگر علایم اضطراب کودک است که باید جدی گرفته شود.

مسئول امور مشاوره آموزش و پرورش فارس نیز در این خصوص اظهار کرد: به منظور کاهش اضطراب دانش آموزان والدین باید نکاتی را رعایت کنند و این امر بخصوص در روزهای امتحان باید بیشتر مد نظر قرار گیرد.

 طیبه رحیمی افزود: به این منظور آگاهسازی اولیا صورت می گیرد و به آن ها توصیه می شود با فراهم کردن جوی آرام همراه با شادی و عدم استفاده از کلمات و جملات ناامید کننده زمینه کاهش اضطراب را در دانش آموز ایجاد کنند.

او عنوان کرد: والدین می بایست با خونسردی و آرامش، مسئله برنامه ریزی درسی برای فرزندان خود را پیگیر باشند و در عین حال فضایی ایجاد نکنند که باعث دلزدگی کودک و نوجوان از درس و تحصیل شود. رحیمی گفت: در این باره پدر و مادر باید از پرسش های مکرر و تذکرات زیاد اجتناب کنند. به منظور کاهش اضطراب و رفع این مسئله، انتظارات و توقعات والدین و معلمان از دانش آموزان می بایست متناسب با توانایی ها واستعدادهای آن ها باشد و از مدرک گرایی و ارزش بیش از اندازه قائل شدن برای نمره اجتناب شود.

وی گفت: شناسایی کودکانی که اضطراب بالا دارند جزو اولویت های ما است و در وهله اول آموزش ریلکسیشن و تمرکز بر تنفس، جزو راهکارهای ما برای کنترل اضطراب آن ها است، اما اگر ببینیم کودکی دچار اضطراب بالاست او را به مراکز مشاوره آموزش و پرورش ارجاع می دهیم، تا در صورت لزوم در مقطعی برای کنترل اضطراب دارودرمانی هم اگر لازم باشد صورت گیرد.

رحیمی افزود: در این خصوص آموزش هایی هم برای معلمان و خانواده ها می گذاریم و به آن ها توصیه می کنیم دانش آموز را تحت فشار نگذارند و محیط مدرسه و خانه را آرام کنند تا یادگیری بدون اضطراب اتفاق بیفتد.