طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی
ایده طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی یکی از جذابترین و مدرنترین روشهای معماری است که برای هماهنگی با طبیعت، بهینهسازی مصرف انرژی و ایجاد فضاهای آرام و زیبا به کار میرود. این مقاله به بررسی اصول طراحی ویلاهای زیرزمینی با تاکید بر استفاده از نور طبیعی، طراحی نورگیرها و بازشوهای هماهنگ با محیط طبیعی میپردازد. همچنین، مزایا و چالشهای این نوع طراحی را مورد بحث قرار خواهد داد.
مفهوم طراحی ویلا زیرزمینی
ویلاهای زیرزمینی به ساختمانهایی گفته میشود که بیشتر آن در زیر سطح زمین قرار دارند. برخلاف تصور عموم، این فضاها تاریک و بیروح نیستند، بلکه با طراحیهای هوشمندانه میتوان آنها را به محیطهای روشن، پویا و کاملا طبیعی تبدیل کرد.
این نوع ویلاها به دلیل استفاده بهینه از زمین و کاهش اثرات زیست محیطی در معماری مدرن و پایدار اهمیت زیادی پیدا کردهاند. زیرزمینی بودن به معنای ادغام کردن سازه در چشمانداز طبیعی و کاهش تاثیر بصری آن بر محیط و در عین حال حفظ دسترسی آن به نور طبیعی و تهویه مناسب است.
اهمیت نور طبیعی در طراحی ویلا زیرزمینی
نور طبیعی یکی از مهمترین عوامل در طراحی ویلا زیرزمینی است. استفاده صحیح از نور روز علاوه بر بهبود کیفیت زندگی باعث کاهش مصرف انرژی برای روشنایی و گرمایش میشود. نور کافی احساس ارتباط با فضای بیرون را افزایش میدهد و در ضمن از احساس انزوا جلوگیری خواهد کرد.
برای رسیدن به این هدف، طراحی ویلاهای زیرزمینی بر تکنیکهایی مانند نورگیر، ایجاد حفرههای بزرگ، دهانههای هوشمند و شفافیت سطوح تمرکز دارد. از جمله تکنیکهای طراحی نورگیر و بازشو طبیعی در طراحی ویلاهای زیرزمینی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
1. استفاده از نورگیر
نورگیر یکی از رایجترین روشهای تامین نور طبیعی برای فضاهای زیرزمینی است. این نورگیرها معمولا در نقاط استراتژیک سقف نصب میشوند تا نور را مستقیما به داخل ساختمان هدایت کنند. طراحی این نورگیرها باید بهگونهای باشد که از گرمای بیش از حد در تابستان و اتلاف انرژی در زمستان جلوگیری شود.
ویژگیهای مهم نورگیر:
- پنجرههای دوجداره برای کاهش اتلاف انرژی.
- استفاده از پردههای اتوماتیک یا شیشههای هوشمند برای کنترل میزان نور ورودی.
- ایجاد نورگیرهای بزرگ در قسمتهای مرکزی فضا برای فراهم ساختن نور یکنواخت.
2. طراحی چاههای سبک
چاههای سبک یا چاه نور درواقع حفرههایی هستند که از سطح زمین به فضای زیرزمینی گسترش مییابند. این حفرهها نهتنها نور را به داخل ساختمان هدایت میکنند، بلکه تهویه طبیعی را هم در طراحی ویلا زیرزمینی فراهم میسازند. نکاتی برای طراحی چاههای سبک:
- استفاده از دیوارهای سفید یا بازتابنده برای افزایش میزان نور.
- طراحی در اطراف فضاهای مشترک مانند اتاق نشیمن.
- استفاده از روکشهای شفاف و بادوام برای محافظت در برابر بارندگی.
3. بازشوهای عمودی و افقی
بازشوهای عمودی در دیوارها و بازشوهای افقی در سقفها میتوانند نور را از جهات گوناگون به داخل ساختمان هدایت کنند. این دهانهها اغلب برای ایجاد نمایی از فضای باز طراحی میشوند، به طوری که طراحی الهام گرفته از طبیعت دارند. استفاده از بازشوهای عمودی و افقی در طراحی ویلا زیرزمینی باید با رعایت نکات زیر انجام شود.
- قاب کردن دهانهها با درختان و فضای سبز اطراف ویلا.
- طراحی پنجرههای بلند به صورت افقی در امتداد دیوارهای زیرزمینی.
- استفاده از پنجرههای بدون قاب برای نزدیکتر شدن به طبیعت.
طراحی ویلا زیرزمینی در هماهنگی با محیط طبیعی
یکی از مزیتهای اصلی طراحی ویلا زیرزمینی مدرن را باید در کاهش تخریب محیط زیست جستجو کرد. طراحی این نوع ویلاها باید با ویژگیهای زمین، آبوهوا و طبیعت منطقه سازگاری کامل داشته باشد. این امر مستلزم استفاده از تکنیکهایی مانند طراحی اکولوژیکی و معماری پایدار است.
- تلفیق طبیعت با معماری
- کاشت سبزه روی پشتبام یا اطراف نورگیرها.
- استفاده از مواد طبیعی مانند سنگ و چوب برای ایجاد هماهنگی بصری.
- تقویت حس بودن در طبیعت با طراحی مناظر جذاب.
- تجزیه و تحلیل اقلیمی منطقهای.
در ضمن شناخت اقلیم منطقه برای تعیین زاویه تابش نور خورشید، جهت ساختمان و انتخاب مصالح و متریال مناسب نیز ضروری است. همچنین طراحی ویلاهای زیرزمینی در مناطق گرم و خشک با چالشهای متفاوتی نسبت به مناطق سرد و مرطوب مواجه است.
مزایای طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی
ویلاهای زیرزمینی به دلیل پنهان شدن در زیرزمین تاثیر کمتری بر چشمانداز طبیعی دارند. این نوع طراحی در مناطقی با مناظر زیبا و بکر بسیار ایدهآل است. از جمله مزایای طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- صرفهجویی در انرژی با استفاده حتیالامکان از نور طبیعی به جای نور مصنوعی.
- عایق حرارتی بهتر به دلیل قرار گرفتن در زیر سطح زمین.
- کاهش نیاز به سیستمهای گرمایشی و سرمایشی.
- کاهش آلودگی بصری.
- افزایش ایمنی و آرامش ساکنان ویلا.
- محافظت بهتر در برابر شرایط آبوهوایی شدید.
- کاهش نویز و به حداقل رساندن سروصدای خارجی.
- ایجاد فضایی آرام و خلوت برای زندگی
چالش های طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی
با وجود مزایای متعدد، طراحی ویلا زیرزمینی با نور طبیعی و ساخت و اجرای آنها با چالشهایی نیز همراه است.
- هزینههای بالاتر طراحی و اجرای ویلا.
- طراحی تخصصی نورگیر و سیستمهای تهویه.
- نیاز ه استفاده از متریال مقاوم در برابر رطوبت.
- نیاز به فناوریهای پیشرفته برای پیادهسازی.
- مشکلات ساختاری.
- ایجاد زهکشی مناسب برای جلوگیری از نفوذ آب.
- تضمین پایداری سازه در برابر فشارهای جانبی خاک.
- دسترسی محدود و پیچیده به نور طبیعی.
با وجود طراحی هوشمندانه، برخی از مناطق داخلی ممکن است هنوز نور طبیعی کافی نداشته باشند که این امر نیاز به استفاده تکمیلی از نور مصنوعی خواهد داشت. در ادامه به نمونههای موفق و مشهور در زمینه طراحی ویلا زیرزمینی اشاره خواهیم کرد.
1. ویلای زیر زمین - آیندهوون، هلند
چگونه میتوان ویلایی ساخت که به جای برهم زدن چشمانداز طبیعی، زیبایی آن را افزایش دهد؟ علاوه بر این، چگونه میتواند در چارچوب الزامات دقیق طرح و منطقه اطراف باقی بماند؟ مشتریان ویلای زیر زمین در آیندهوون هلند یک زندگی کاری پرفراز و نشیب دارند و خواهان یک طراحی غیرمنتظره و خیرهکننده برای ویلای خود هستند. ویلایی که به آنها امکان بدهد تا نهایت لذت را از طبیعت ببرند و در آرامش آن خلوت کنند.
با انتخاب پایین آوردن قسمت قابل توجهی از سازه در زمین و پوشاندن قسمت بیرون زده آن در تپه، ولای زیر زمین از دید عموم پنهان شده و با منظره یکی میشود. یک فرورفتگی در سمت خصوصی به عنوان شکل متضاد به تپه، نور طبیعی روز را به ویلا میدهد. در عین حال، طراحی ویلا زیرزمینی سرپناهی برای فضای خصوصی بیرونی ارائه میدهد که از دید عموم پنهان است.
طبقه منفی یک
به دلیل ساخت انباشته، همه فضاها ویژگی خاص خود را دارند و با منظره اطراف روابط متغیری برقرار میکنند. چشمان شما افق را میبیند و با پایین رفتن از طبقه دو منظره بالای سرتان ناپدید میشود. وقتی به اولین طبقه زیر زمین میرسید، در اتاق نشیمن هستید و به دریای گلهایی نگاه میکنید که تراس باغ را رنگآمیزی میکنند.
طبقه منفی دو
حرکت به طبقه دوم زیر زمین شما را به اتاقخواب میبرد، جایی که 6 متر زیر طبقه ورودی واقعا باعث میشود احساس زیر زمین بودن داشته باشید. البته نور روز همچنان از فضای خالی باریک، پلکان شیشهای و بالابر شیشهای به داخل میریزد و به شما امکان میدهد تا بدون نیاز به نور مصنوعی در فضا راه بروید.
طراحی هوشمندانه
وجود بالابر پلتفرم شیشهای در فضای خالی مرکزی در طراحی ویلا زیرزمینی، ساختمان را تبدیل به ویلایی قابل دسترس برای ویلچر و افراد معلول میکند. طبقات به صورت باز و بدون راهرو و آستانه طراحی شدهاند. سایر انتخابهای هوشمندانه نیز خانه را بزرگ، باز و ایمن برای کودکان نگه میدارند. مانند یک قاب چوبی که هنگام باز کردن در مقابل درب کشویی بالای باغ پایینی میچرخد.
متریال هماهنگ
استفاده از چوب به عنوان یک ماده سطحی از سوله قدیمی الهام گرفته شده است که قبلا در این ملک قرار داشت. الگوی نما در بتن درجای سقف منحنی منعکس شده است که قالب چوبی و بافت تختهای را در آن قالبگیری میکند. متریال شفاف اجازه میدهند تا نور به طبقات زیرزمینی ویلا نفوذ کند.
نور طبیعی و مناظر جذاب
با دفن شدن ویلا در زیر خاک، ساکنان از عایق طبیعی و خنککننده تابستانی تپهها و بازی لذتبخش نور و تاریکی در محوطههای بسته و باز بهرهمند میشوند. سقف منحنی از بالای پلهها و آسانسور باز میشود، به طوری که نور به اعماق خانه نفوذ میکند.
همچنین مناظر خیرهکنندهای از آسمان شب را ارائه میدهد که توسط پوشش گیاهی تپه قاب شدهاند. سقف ویلا درواقع بخشی از مناظر با پوشش گیاهی غنی را تشکیل میدهد، به تنوع زیستی بالای منطقه حفاظت شده طبیعت کمک میکند و یک عایق بسیار خوب را در برابر آب فراهم میسازد. این طراحی ویلا زیرزمینی مکانی برای آرامش، لذت بردن از نور خورشید، غرق شدن در مناظر آسمان و درختان و گوش سپردن به صدای پرندگان ساخته است!
2. ویلا زیرزمینی پلان B - اوکراین
از بیرون، ویلا زیرزمینی پلان B شبیه ورودی یک موزه هنر مدرن یا حتی یک پایگاه نظامی است. طراحان سعی کردهاند یک فرم ساده و مختصر ایجاد کنند که از همه نظر قابل اطمینان باشد، اما از نظر زیبایی نیز جذاب به نظر برسد. این سازه بتنی عظیم مجهز به سه ورودی و یک سکوی فرود بالگرد بر روی سقف است، اما فقط 172 مترمربع را اشغال میکند. پیشنهاد ما به شما یک سفر کوتاه به عمق 15 متری زمین است. در آنجا یک ویلای مستقل زیرزمینی وجود دارد که از نظر راحتی و تجهیزات با اقامتگاههای زمینی رقابت میکند.
طبقه نشیمن
طبق توصیههای بینالمللی، طبقه فوقانی در عمق 15 متری قرار دارد. این ویلا با نفوذ بیشتر به عمق زمین ما دارای لایههای زیرین است که یک فضای نشیمن، یک طبقه با سیستم تصفیه آب و ژنراتور، یک لایه از تجهیزات الکتریکی و در پایینترین مکان یک چاه را در بر میگیرد.
در طبقه نشیمن، یک انبار بزرگ مواد غذایی وجود دارد و اتاقهای کارکنان ویلا در قسمتهای جداگانه در نظر گرفته شدهاند. همچنین در یک اتاق مجزا باغی با تجهیزات فیتو وجود دارد که میتوان سبزیجات و مقداری میوه در آن پرورش داد.
اتاقخواب اصلی
اتاقخواب این ویلا در نگاه اول هیچ تفاوتی با ویلاهای روی زمین ندارد. فضایی مینیمال و آرام، جایی که یک طاووس از رویاهای شما محافظت میکند و بالای تخت، ابرهایی طراحی شدهاند که هرگز نمیبارند. اگر به معماری و طراحی ویلا زیرزمینی پلان B توجه کنید، متوجه کمبود زوایای تیز خواهید شد، درواقع شکل اتاق تقریبا استوانهای است. این تکنیک اغلب در معماری زمینی استفاده نمیشود، اما در اینجا به طراح و معمار کمک میکند تا توهم بینهایت بودن را به وجود آورد، گویی که دیوارها اصلا وجود ندارند.
اتاقخواب مستر
در اینجا هم به روش معمول، فضا با دیوارها تقسیم نمیشود. فقط پارتیشنهای بیوزنی وجود دارند که به عنوان بخشی از هزارتویی بسیار فراتر از افق آغاز شده و در آن سوی جهان به پایان میرسند. در سطح فیزیکی، این احساس وجود دارد که چیزی پشت آنها هست که به بینهایت منتهی میشود.
روح سالم در بدن سالم
معمار پلان B در طراحی ویلا زیرزمینی به حوزههای ورزشی، تفریحی و ریکاوری توجه زیادی داشته است. چرا که جسم و روح واحدهای جداییناپذیری هستند و وقتی یک ناراحتی جسمی داشته باشد، دیگر نمیتوانید احساس خوبی را تجربه کنید.
فضای استخر با یک صفحهنمایش از منطقه ورزشی عمومی جدا شده است و به دلیل نوردهی مناسب بهشدت حال و هوای متفاوتی دارد. نور روز در استخر وجود ندارد، منبع اصلی نور در اینجا نور سبزرنگ در پایین استخر است. با دیوارهای آبی استخر به نظر میرسد که در دریای شب شنا میکنید، نه در یک استخر ورزشی بیروح!
مسیر دوچرخهسواری و پیادهروی با حیوان خانگی
ویلای پلان B حیوانات خانگی احتمالی را فراموش نکرده و یک منطقه ویژه برای پیادهروی سگها دارد. در اینجا همهچیز، از چوب و سنگ گرفته تا چمن به کار رفته در حداکثر شباهت به خیابان واقعی هستند. این بخش ویلا حتی میتواند به عنوان مکانی برای پیادهروی طولانی و دوچرخهسواری در نظر گرفته شود.