شهر هوشمند پایدار فوجیساوا یک شهر کوچک به اصطلاح «تجربی» است که با حمایت پاناسونیک و با هدف توسعه فناوری‌هایی برای کاهش تأثیر انسان در جهان و با رویکردی شهروندمحور توسعه یافته است.

این شهر هوشمند ژاپنی یک هدف اضافی را نیز دنبال می‌کند که استفاده از فناوری اطلاعات برای دستیابی به اهداف ۷، ۱۱، و ۱۷ توسعه پایدار سازمان ملل متحد است که به ترتیب شامل مفاهیم انرژی مقرون‌به‌صرفه و پاک، شهرها و جوامع پایدار و مشارکت برای اهداف است. حال آیا فوجیساوا می‌تواند به این هدف دست یابد؟

شهر هوشمند چیست؟

در حالی که تفاسیر متفاوتی از شهر هوشمند وجود دارد اما یک اجماع مشترک وجود دارد: شهری است که به تقویت پایداری اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی اختصاص داده شده است، در حالی که خدمات را از طریق نوآوری‌های دیجیتالی که نیازهای همه ساکنانش را برآورده می‌کند، افزایش می‌دهد.

نوآوری‌ها شامل سیستم‌های حمل‌ونقل شهری هوشمندتر، مدیریت تأمین آب پیشرفته، طرح‌های کاهش زباله و اجرای سیستم‌های روشنایی و گرمایش کارآمدتر در ساختمان‌ها است. علاوه بر این، شهر هوشمند مستلزم تقویت مدیریت شهری تعاملی‌تر و پاسخگوتر و همچنین طراحی فضاهای عمومی است که برای ساکنان قابل سکونت و ایمن‌تر باشد.

شهرهای هوشمند را می‌توان در تمام قاره‌ها از جمله آسیا، آفریقا، خاورمیانه یا اروپا یافت. این شهرها به ترویج شیوه زندگی پایدارتر اختصاص دارند و اغلب با نام‌های مختلفی مانند شهر دیجیتال، شهر حساس، شهر بوم‌گردی یا شهر سبز فعالیت می‌کنند.

شهر هوشمند پایدار فوجیساوا

شهر هوشمند فوجیساوای ژاپن که با نام Fujisawa SST شناخته می‌شود، یک پروژه توسعه شهری پایدار است که توسط پاناسونیک و چند شرکت فناوری شریک ایجاد شده است و در استان کاناگاوا حدود ۵۰ کیلومتری توکیو قرار دارد.

با مساحت ۱۹ هکتار و با فضایی برای حدود هزار خانه، هدف اصلی این شهر کشف فناوری‌هایی است که برای کاهش اثرات زیست‌محیطی شهرها طراحی شده‌اند. راه‌حل‌ها عمدتاً توسط پاناسونیک ارائه می‌شوند، با این حال، سایر همکاران این شهر شامل شرکت گاز توکیو و یاماتو ترانسپورت هستند.

یکی از اهداف اصلی تعیین‌شده فوجیساوا کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به میزان ۷۰ درصد در مقایسه با سطوح سال ۱۹۹۰ است. این شهر خانه‌های تک‌خانواده و حذف وسایل نقلیه موتوری را در اولویت قرار داده است.

نوآوری‌هایی نیز در زمینه پنل‌های خورشیدی، مدیریت شبکه هوشمند، فناوری باتری، وسایل نقلیه تحویل خودران، سیستم‌های نظارتی، سازه‌های مقاوم در برابر زلزله در این شهر به وضوح به کار برده شده است.

اولین ساکنان فوجیساوا در سال ۲۰۱۴ وارد شدند، اما انتظار می‌رود این پروژه برای چندین دهه ادامه یابد. بسیاری از اهداف به‌ویژه استفاده بهتر از انرژی، انسجام اجتماعی بالقوه یا کاهش درازمدت مورد انتظار در نرخ جرم و جنایت با چشم‌انداز ۱۰۰ ساله تعیین شده‌اند.

پروژه‌های فوجیساوا

یکی از پروژه‌های اولیه شهر مربوط به پنل‌های خورشیدی است که روی همه پشت‌بام‌ها نصب شده است و هدف آن تأمین صددرصدی انرژی مورد نیاز خانواده‌ها است. یک سیستم باتری، انرژی تولیدشده توسط پنل‌های خورشیدی در طول روز را ذخیره می‌کند تا در مواقع نیاز مورد استفاده قرار بگیرد.

مانند سایر شهرهای آسیایی، فوجیساوا در حال آزمایش فناوری نظارت انبوه به نفع امنیت عمومی است. این شهر کوچک با نصب ۵۰ دوربین در مجموعه و گشت‌های فیزیکی متعدد، قصد دارد هر نوع جرمی را کنترل کند.

جابه‌جایی الکتریکی یکی از ارکان اساسی این جامعه هوشمند است و شامل اتومبیل‌های برقی و دوچرخه و نقاط شارژ متعدد در سراسر شهر می‌شود. در پایان سال ۲۰۲۰، پاناسونیک شروع به استفاده از ربات‌های تحویل خودکار کرد که با سرعت بسیار کم (۴ کیلومتر در ساعت، مشابه سرعت پیاده روی تند) رانندگی می‌کنند.

توسعه فناوری ژاپنی مقاوم در برابر زلزله برای محافظت از خانواده‌ها و شبکه‌های برق در این شهر نیز برجسته است. ژاپن در بین گسل‌ها قرار دارد به دلیل فراوانی و شدت زلزله‌هایش مشهور است و چندین دهه است که راه حل هوای مقاوم در برابر زلزله را توسعه داده است. در فوجیساوا، تمام زیرساخت‌ها به گونه‌ای ضدزلزله احداث شده‌اند که قبل و بعد از حرکت زمین به کار خود ادامه می‌دهند.

با این حال، همه ویژگی‌های فوجیساوا در مورد تکنولوژی نیست. قلب شهر میزبان نهادی است که مردم می‌توانند در آن جمع شوند تا در مورد مسائل مربوط به شهر بحث کنند و نقش فعالی در توسعه این محله عجیب و غریب ژاپنی داشته باشند.

انتقادها به فوجیساوا

واضح‌ترین انتقاد از فوجیساوا دقیقاً مدل شهری آن است که ساخت خانه‌های تک‌خانواده را تقویت می‌کند. از آنجایی که این مدل بیشترین تأثیر زیست‌محیطی را دارد، بیشترین مصرف آب و انرژی را نیز به همراه خواهد داشت.

انتقاد دوم که اغلب در گزارش‌های رسانه‌های غربی دیده می‌شود، مربوط به استفاده از داده‌ها و مسائل اخلاقی مرتبط با نوآوری شرکت‌های مؤسس شهر است. بر اساس گزارش سازمان ملل، شرکت‌های بزرگ فناوری سهم قابل‌توجهی در انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی دارند و ردپای کربن آن‌ها تقریباً دو تا سه درصد از کل انتشار جهانی را تشکیل می‌دهد.

در میان شرکت‌های فناوری پیشروی ژاپن، گروه پاناسونیک مسئول انتشار حدود ۱۱۰ میلیون تن CO۲ در سال در کل زنجیره ارزش خود است. این رقم معادل مصرف سالانه برق ۲۰ میلیون خانوار است و حدود یک درصد از کل انتشارات ناشی از مصرف برق جهان را نشان می‌دهد. بنابراین، آیا فوجیساوا نشان‌دهنده تعهد واقعی به تغییر است یا صرفاً تلاشی برای تغییر نام تجاری چندملیتی ژاپنی است؟