روز چاد و دانستنیهای جالب این کشور
چاد کشوری بسیار متنوع از نظر قومی و زبانی است بهطوریکه بیش از ۲۰۰ گروه قومی با بیش از ۱۲۰ زبان محلی در آن زندگی میکنند و به همین دلیل گاهی به آن لقب «برج بابل دنیای مدرن» داده شده است.

چاد، کشوری بزرگ و محصور در خشکی در مرکز قاره آفریقا، با مساحتی حدود یک میلیون ۲۸۴ هزار کیلومتر مربع پنجمین کشور بزرگ این قاره محسوب میشود و از بسیاری کشورهای اروپایی همچون اسپانیا، فرانسه و آلمان بزرگتر است. این کشور از شمال به صحرای بزرگ آفریقا محدود شده و بهسمت جنوب تا دشتهای حاصلخیز و نیمهگرمسیری گسترده شده است.
چاد از لحاظ جغرافیایی شامل سه منطقه اقلیمی اصلی است: شمال بیابانی کمجمعیت که بخشی از صحرای بزرگ را تشکیل میدهد، مرکز که منطقهای ساحلی و گذرگاهی میان بیابان شمال و مناطق گرمسیری جنوب است و جنوب با اقلیم استوایی و مرطوب که مناسب کشاورزی و سکونت انسانی است و پرجمعیتترین بخش کشور بهشمار میرود.
یکی از منابع آبی حیاتی این کشور، دریاچه چاد در جنوب غربی، بزرگترین تالاب منطقه ساحل آفریقاست، ولی از دهه ۱۹۶۰ تاکنون بیش از ۹۰ درصد از وسعت آن کاهش پیدا کرده که مشکلات جدی برای کشاورزی، دامداری و تأمین آب بهوجود آورده است. همچنین رودخانه چاری نیز نقشی مهم در آبیاری زمینها، صید ماهی و حملونقل برای مردم منطقه دارد.
چاد کشوری بسیار متنوع از نظر قومی و زبانی است. بیش از ۲۰۰ گروه قومی با بیش از ۱۲۰ زبان محلی در آن زندگی میکنند و به همین دلیل گاهی به آن لقب «برج بابل دنیای مدرن» داده شده است. زبانهای رسمی چاد فرانسوی و عربی هستند که ریشه در تاریخ استعماری و موقعیت جغرافیایی این کشور دارد. جمعیت چاد بهطور عمده جوان است و بیش از نیمی از ساکنان آن زیر ۲۵ سال سن دارند، این امر سرمایهگذاری در آموزش، بهداشت و اشتغال این کشور را ضروری میکند.
فرهنگ چاد بسیار غنی و پویاست؛ موسیقی آن ترکیبی از ریتمهای محلی و تأثیرات اسلامی دارد، لباسهای رنگارنگ و دستدوزیهای هنرمندانه نمایانگر تنوع فرهنگی مردم آن است. جشنواره سالانه کارالایه در پایتخت این کشور، انجامنا، نمادی از این فرهنگ متنوع و پرجنب و جوش است و جلوههای موسیقی، پایکوبی و صنایع دستی را به نمایش میگذارد.
آئینهای سنتی همچون کشتی محلی «لوت ترادیسیونل» و مسابقات شترسواری قبیله توبو در کوههای تیبستی در چاد از جایگاه ویژهای برخوردارند و نمایانگر اصالت و تاریخ این مردمان است. تاریخ چاد بسیار کهن و غنی است و تمدنهایی همچون سائو، امپراتوری کانم-برنو و امپراتوری وادای که در این منطقه رشد کردند، تأثیر بسزایی در توسعه تجارت، علوم اسلامی و سیاست این منطقه داشتند.
چاد در سال ۱۹۶۰ از استعمار فرانسه استقلال پیدا کرد، اما پس از آن با بحرانها و جنگهای داخلی، کودتاها و ناآرامیهای مکرر روبهرو شد. بحران دارفور در سودان نیز موجب شد سیلی از پناهندگان به این کشور وارد شود. بیش از ۵۵۵ هزار پناهنده و بیش از ۴۰۰ هزار آواره داخلی در این کشور زندگی میکنند که این امر وضعیت انسانی و سیاسی آن را پیچیده کرده است.
چاد از نظر اقتصادی کشوری است که بهطور عمده به کشاورزی متکی است. محصولاتی همچون پنبه، سورگوم و ارزن در کنار دامداری بخش اصلی اقتصاد آن را تشکیل میدهند. منابع معدنی فراوانی همچون نفت، اورانیوم، طلا و سنگ آهک نیز در این کشور وجود دارد که فرصتهای بالقوه توسعه اقتصادی را فراهم کرده است، اما فساد، سوءمدیریت، ضعف زیرساختها و چالشهای زیستمحیطی مانع رشد پایدار اقتصادی شدهاند.
دسترسی نداشتن به دریا یکی از موانع اصلی در تجارت و حملونقل این کشور است. بیش از ۴۲ درصد جمعیت چاد زیر خط فقر زندگی میکنند و این کشور در شاخص توسعه انسانی در رتبههای پایین جهان جای دارد. خدمات پزشکی چاد بسیار محدود است، بهطوری که به ازای هر ۱۰ هزار نفر کمتر از یک پزشک وجود دارد و بیماریهای قابل پیشگیری، سوءتغذیه و ناامنی غذایی بیش از پنج میلیون نفر را تحتتأثیر قرار داده است.
محیط زیست چاد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این کشور پارکهای ملی و مناطق حفاظتشده بسیاری دارد که زیستگاه گونههای متنوعی همچون فیلها، شیرها، گورخرهای آسیایی و سگ وحشی آفریقایی است. پارک ملی زاکوما نمونهای موفق در حفاظت از حیاتوحش چاد است که جمعیت فیلها در آن بهطور چشمگیری افزایش داشته است. رشتهکوههای تیبستی در شمال با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر، آتشفشانهای خاموش و نقوش باستانی منحصربهفردی را در خود دارد که مورد علاقه گردشگران ماجراجو و پژوهشگران است.
زندگی روزمره مردم چاد تحتتأثیر معماری محلی است که بیشتر از آجرهای گلی ساخته میشود و با شرایط اقلیمی کشور سازگار است. مردم چاد به مهماننوازی و مهربانی شناخته شدهاند و بیشتر جمعیت آن در روستاها به کشاورزی و دامداری مشغولند. در مناطق بیابانی، شتر وسیله اصلی حملونقل است.
پرچم ملی چاد سه رنگ عمودی آبی، زرد و قرمز دارد که به ترتیب نمادی از «آسمان و امید»، «خورشید و بیابان» و «پیشرفت و خون شهدا» است.
چاد با وجود منابع طبیعی غنی، تاریخ کهن و فرهنگ متنوع، با چالشهای فراوانی از جمله مسائل سیاسی، اقتصادی، بحرانهای انسانی و زیستمحیطی روبهروست که نیازمند حمایت و همکاری جامعه جهانی برای ساختن آیندهای بهتر برای شهروندانش است. سازمانهای امدادی همچون امداد جهانی (World Relief) از سال ۲۰۲۲ به فعالیت در این کشور روی آوردهاند و در زمینه تأمین غذا، آب، پناهگاه و خدمات بهداشتی و آموزشی به پناهندگان و آسیبدیدگان مناطق بحرانزده همکاری میکنند.
چاد کشوری چندوجهی است که بهرغم مشکلات و تهدیدها، جذابیتهای فراوانی برای دوستداران تاریخ، فرهنگ و طبیعت دارد و فرصتی بینظیر برای آشنایی با تمدنهای باستانی و تنوع فرهنگی آفریقا فراهم میآورد.