افزایش جمعیت شهرها به شدت یافتن تراکم ترافیکی در معابر منجر شده و همین امر هوشمندسازی آن‌ها را به امری رایج میان برنامه‌ریزان سراسر دنیا تبدیل کرده است. محققان پیش‌بینی کرده‌اند که تا سال ۲۰۵۰ تعداد خودروهای در حال تردد در معابر به بیش از سه میلیارد مورد خواهد رسید که این امر توجه به ترافیک شهری را میان برنامه‌ریزان از اهمیت بیشتری برخوردار کرده است. البته استفاده از سنسورهای هوش مصنوعی در بسیاری از شهرهای جهان به طور بسیار اثربخشی در بهبود ترافیک شهری مؤثر بوده زیرا قابلیت شارژ خودروها را همزمان با عبور و مرور آن‌ها فراهم آورده و از توقف برای این منظور و ایجاد ازدحام جلوگیری کرده است و به نظر می‌رسد که رویکردی بسیار مناسب برای حل بحران باشد.

خیابان هوشمند چیست؟

برنامه‌ریزان در بسیاری از شهرهای جهان به توسعه خیابان‌های هوشمند از طریق زیرساخت‌های عبور و مرور هوش مصنوعی پرداخته و توانسته‌اند با افزایش دسترسی به اطلاعات زمان واقعی، قابلیت واکنش سریع به بحران‌های احتمالی در خیابان‌ها و جاده‌ها را فراهم بیاورند و از این طریق به افزایش ایمنی سفر و کاهش ترافیک کمک کنند. سنسورهای هوش مصنوعی قابلیت‌های متعددی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ثبت سرعت خودروها، تجزیه و تحلیل داده‌های ترافیکی، کمک به کاهش ازدحام جاده‌ها و در نهایت، کاهش سوانح خیابانی اشاره کرد.

بسیاری از مدیران، هوشمندسازی تردد را علاوه بر تمام مزایای دیگر آن، با هدف مبارزه با تغییرات اقلیمی انجام می‌دهند. ساخت مسیرهای خنک‌کننده از طریق تولید آسفالت‌هایی بر پایه آب از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه به‌شمار می‌رود که از طریق بهره‌گیری از رویکردهای تکنولوژیک امکان‌پذیر است و به خنک ماندن معابر و به دنبال آن کاهش اثرات جزایر گرمایی در شهرها کمک زیادی می‌کند.

اقداماتی که تاکنون به آن‌ها پرداختیم تنها چند مورد از رویکردهایی بود که بسیاری از شهرهای جهان برای هوشمندسازی تردد مورد استفاده قرار داده و به نتایج مطلوبی دست یافته‌اند. در ادامه به معرفی شهرهایی از جهان با بهترین طراحی خیابانی می‌پردازیم و بر رویکردهای هر یک برای توسعه خیابان‌های آینده‌نگر تمرکز می‌کنیم.

مروزه مردم بسیار بیشتر از گذشته از اهمیت تردد سبز آگاه شده و عبور و مرور از طریق دوچرخه‌ها و پیاده‌روی را به بخشی از زندگی روزمره خود تبدیل کرده‌اند. با این حال، تردد سبز در کنار تمام مزایای خود می‌تواند خطرات بی‌شماری را برای کاربران به دنبال داشته باشد و حتی آسیب‌های جدی جسمی و مرگ را برای آن‌ها رقم بزند. در این راستا، بسیاری از مدیران در تلاش هستند تا در کنار تشویق مردم به اتخاذ تردد سبز، تدابیری را برای افزایش ایمنی آن‌ها اجرا کنند که به نظر می‌رسد رویکردهایی مانند بستن دائمی خیابان‌ها به روی خودروها یا دست‌کم، توسعه خیابان‌های کامل در این زمینه بسیار اثربخش بوده است. خیابان‌های کامل به معابری اشاره دارد که در آن‌ها مسیرهایی جدا از یکدیگر به تمام کاربران شامل عابران پیاده، دوچرخه‌سواران، خودروهای عمومی، وسایل نقلیه خصوصی و حتی افراد سوار بر صندلی‌های چرخ‌دار اختصاص داده می‌شود و در نتیجه افراد بدون تماس با سایر کاربران در مسیر مخصوص خود با ایمنی بیشتر به عبور و مرور می‌پردازند.

شیکاگو

شیکاگو در ایالات متحده آمریکا یکی از شهرهای موفق جهان در توسعه خیابان‌های کامل به‌حساب می‌آید که مدیران آن در تلاش هستند همواره تدابیر خود را برای افزایش این معابر و همچنین هوشمندسازی بیشتر آن‌ها گسترش دهند. به‌تازگی طرحی برای هوشمندسازی معابر ارائه شده و قرار است به‌طور آزمایشی اجرا شود که بر اساس آن، دوربین‌هایی دیجیتالی روی خودروها و زیرساخت‌های شهری نصب خواهد شد و قابلیت شناسایی رانندگان متخلف را برای مدیران به منظور اعمال اقدامات به‌موقع فراهم خواهد آورد و از این طریق، احتمال وقوع سوانح یا هرگونه تخلف در رانندگی را در شهر به حداقل خواهد رساند.

اقدام دیگر مدیران شیکاگو توسعه خیابان‌های کامل خواهد بود که قرار است بیشتر بر توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی متمرکز شود، ضمن این‌که دستورالعمل‌های استانداردی نیز برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل وضع خواهد شد. نصب تابلوهای راهنمایی و رانندگی هوشمند از دیگر تدابیر مدیران شیکاگو برای بهبود وضعیت خیابان‌های سراسر شهر و ایمن‌سازی معابر خواهد بود که کاهش ترافیک خودرویی را در آینده به دنبال خواهد داشت.

کلوژ-ناپوکا

اولین خیابان هوشمند رومانی با هدف کاهش انتشار دی‌اکسید کربن با کمک مالی اتحادیه اروپا در کلوژ-ناپوکا احداث شد. هدف از این اقدام هوشمند کاهش انتشار کربن از طریق سرمایه‌گذاری بر اساس طرح پویایی شهر پایدار است. ارزش کل پروژه با مالیات بر ارزش افزوده معادل ۱.۲ میلیون یورو برآورد شد.

مشخصات اولین خیابان هوشمند رومانی (خیابان Molnar Piuariu) به شرح زیر است:

۵۵۱ مترمربع فضای سبز، با ۴۸ درخت جدید کاشته شده (۱۶ درخت موجود حفظ شده‌اند) و سیستم آبیاری هوشمند با نصب سنسورها

احداث عابر پیاده مدرن، با اولویت‌بندی حمل‌ونقل غیر موتوری (۲۶۶۲ مترمربع فضای اختصاصی پیاده و ۱۲۵۳ مترمربع سطح جاده)

پارکینگ‌های مخصوص اتومبیل‌های برقی

۳۰ ایستگاه شارژ دوچرخه و اسکوتر برقی و ۲۲ پارکینگ دوچرخه

مبلمان خیابانی مدرن؛ نیمکت، صندلی، میز، قفسه پارک دوچرخه، سیستم‌های نمایشی، مخازن آب آشامیدنی

اینترنت وای فضای رایگان برای افراد محلی و گردشگران و پریز USB برای شارژ دستگاه‌های تلفن همراه

روشنایی عمومی هوشمند، کم‌مصرف و نور آرایی برای جشن‌ها

سیستم جمع‌آوری آب باران و سیستم پیشرفته سنسورهای آبیاری

علاوه بر ساماندهی فضا از جمله از بین بردن اختلاف سطح بین فضای مخصوص پیاده و خیابان، زیرساخت‌های شهری منطقه به زیر زمین منتقل شده‌اند. در عین حال، فضا برای افراد معلول و ایمنی آن‌ها (روسازی با نشان‌گرهای یکپارچه لمسی) مناسب‌سازی شده است.

چنای

مدیران چنای در هند همواره در تلاش هستند بودجه‌های شهری را برای توسعه خیابان‌های هوشمند افزایش دهند و از این طریق به مدیریت بهتر و ایمنی بیشتر معابر شهری کمک کنند. مرحله اول هوشمندسازی معابر شهر به پایان رسیده است و مدیران به‌تازگی از صرف بودجه‌ای ۳۵۰ میلیون دلاری برای تکمیل مرحله دوم خبر داده و مدعی شده‌اند پس از اجرای این مرحله، تردد در سراسر شهر بهبود قابل‌توجهی را تجربه خواهد کرد که این امر به سهم خود می‌تواند ارتقای سطح کیفیت زندگی مردم را نیز به دنبال داشته باشد. تأمین این بودجه را بانک جهانی به عهده دارد و قرار است هزینه مرحله دوم را به توسعه مناطقی با قابلیت پیاده‌روی بیشتر و ایمن‌سازی خیابان‌های کنونی اختصاص دهد. اجرای این مرحله تا پایان سال ۲۰۲۷ ادامه خواهد داشت، با این حال پس از تکمیل آن چنای میزبان خیابان‌هایی آینده‌نگر و هوشمند خواهد بود که نیاز روزافزون به فضاهای ایمن را برای عبور و مرور شهروندان برآورده می‌کند.

رویکردهای پارک هوشمند و جایگزینی وسایل نقلیه موتوری با خودروهای الکتریکی در رأس اهداف مدیران چنای برای توسعه خیابان‌های بهتر برای نسل‌های آینده خواهد بود، ضمن این‌که بهبود وضعیت اتوبوس‌های عمومی و قطارهای شهری از اهمیت بیشتری میان آن‌ها نسبت به گذشته برخوردار خواهد شد.

در مجموع ۶۰۰ کیلومتر خیابان اصلی و فرعی در سراسر چنای وجود دارد که در مرحله اول حدود ۱۱۰ کیلومتر از آن‌ها بهبود قابل‌توجهی را تجربه کرده و قرار است سایر خیابان‌ها نیز در مرحله دوم هوشمند و ایمن شود.

کلکته

مدیران کلکته در هندوستان توسعه یک خیابان هوشمند را آغاز کرده‌اند و در نظر دارند دروازه‌ای به ارتفاع ۴۰ فوت را در آن احداث کنند که قرار است به طور کامل با شیشه پوشیده شود. این سازه شیشه‌ای شکلی مستطیلی خواهد داشت و پلکان‌هایی را در بر خواهد گرفت که کاربران را از خیابان با قسمت بالایی دروازه هدایت می‌کند. برنامه‌ریزان کلکته ادعا کرده‌اند که علاوه بر هوشمندسازی خیابان ذکر شده در نظر دارند مسیرهایی برای دوچرخه‌سواری در آن تعبیه کنند، ضمن این‌که نصب ایستگاه‌های اتوبوس هوشمند، سیستم‌های روشنایی مجهز به سنسورهای دیجیتالی و توسعه مبلمان هوشمند خیابانی در رأس اهداف آن‌ها حین ایجاد این خیابان به‌شمار می‌رود. البته به ادعای مدیران شهر احداث این خیابان، به‌ویژه دروازه آن مستلزم صرف زمان زیادی است زیرا انتقال مصالح از سطح زمین به ارتفاع ۴۰ فوت تلاش زیادی را می‎‌طلبد، با این حال احداث بزرگراه آغاز شده است و پس از تکمیل، یکی از بهترین و هوشمندترین معابر جهان خواهد بود.