نویسنده: سهراب مشهودی
ناشر: تهران، آذرخش
تاریخ انتشار: چاپ اول | ۱۴۰۳
شمارگان: ۱۰۰۰ نسخه
تعداد صفحات: ۱۶۷ صفحه

♦ پیشگفتار:
ورود من به مبحث مسکن و سکونت از سال سوم دانشکده معماری و شهرسازی (که آن موقع یک رشته بودند) در دانشگاه ملی آغاز گشت. از هنگامی که فکر کردم به جای طراحی ویلا و خانه های لوکس (برای اقشار پردرآمد) در طرح های مسکن گروه های میان درآمد و کم درآمد تخصص پیدا کنم.
در پروژه دیپلم دانشکده این راه ادامه یافت. با دو نفر از هم‌ کلاسی‌ ها (زنده یاد مهندس بهروز مقصودلو و مهندس بهمن سید عباسی) عنوان طرح نهائی خود را مسکن در آینده نزدیک انتخاب کردیم.
طرحی که تقریباً تمام‌ وقتمان را به مدت ۱۷ ماه به خود اختصاص داد. که با راهنمایی زنده یاد استاد دکتر فتانه میرفندرسکی (نراقی) و مشاورت زنده یاد مهندس فرهاد دفتری (که بسیار با پروژه همدل بودند)، پروژه به انجام رسید.
پس از پایان تحصیل چون دیگر در دفاتر معماری (که معمولاً طرح مسکن گروه های متوسط و کم درآمد به آنها ارجاع نمی شود) جایی برای خود نمی یافتم. با وجود علاقه زیادی که به دفتری که در آن کار می کردم، دفتر ادموند و آلفرد اللهوردیان (که خواهر زاده پل آبکار بودند و دفتر هم در واقع ادامه دفتر ایشان بود) دفتر را ترک کرده و به دفتر تحقیقات و استاندارد های فنی سازمان برنامه رفتم، که آقای مهندس معین فر مدیر آن بودند.
با همدلی ایشان اول “بررسی عملکرد ها و نارسائی‌ های کوی نهم آبان” (۱۳ آبان فعلی) را که آن موقع به نظر می رسید راه‌ حل بسیار موفقی برای سکنی‌ دادن گودنشینان است انجام دادم.
تحت تأثیر نتایج ارزیابی طرح فوق، به این نتیجه رسیدم که برای حل مشکل “مسکن” باید راه حل را در حیطه وسیع تر “سکونت” جستجو نمود. لذا طرح تحقیقاتی بررسی تحولات سکونت در شهرهای ایران را انجام دادم.
این مطالعات به پیشنهادی با عنوان “ارتقای مرحله‌ به‌ مرحله مسکن راه‌ حل سکنی‌ دادن گروه های زیر خط فقر سکونت.”منجر گشت.
چاپ این گزارش در اول انقلاب، نظر وزیر وقت وزارت آبادانی و مسکن را جلب کرد و مقرر شد در “چابهار” یک تجربه عملی آن به‌ عنوان پایلوت انجام گردد، که به عللی که هنوز هم برایم کاملاً روشن نیست انجام آن ناگهان و بدون هیچ توضیحی متوقف شد.
علاقه ام به امر مسکن موجب شد که تقریباً در تمام برنامه های پنج ساله توسعه به‌ عنوان شخص حقیقی و یا نماینده جامعه مهندسان مشاور ایران، در بخش مسکن مشارکت نمایم. همینطور در تدوین برنامه جامع مسکن، از کارشناسان مشارکت‌ کننده در تهیه این طرح بودم.
سپس تاکنون با مقالات، سخنرانی و مصاحبه های متعددی موضوع را تعقیب نمودم.
چون در سال ۱۳۶۱ مجبور شدم از سازمان برنامه خارج شوم. نزدیک ترین کار به مسکن را در طرح های شهرسازی یافتم. از آن تاریخ تاکنون در تعیین سرانه ها، ضوابط، تراکم و مکان گزینی به دقت به امر مسکن و سکونت در طرح های شهری توجه می کنم.
همین توجه موجب شد که به نقش گاهی متقابل برنامه ریزی طرح های شهری با سکونت گزینی گروه های متوسط و کم درآمد توجه نمایم و اثرات منفی آن ها را در سکنی‌ گزینی این گروه ها شناسایی کنم.
این کتاب به این نقش متقابل می پردازد. به امید این که منجر به نگاهی جدید، در برنامه‌ ریزی و تهیه طرح های شهری گردد، که سکنی دادن تمام شهروندان در تمام گروه های درآمدی را، در شهرها ممکن سازد.
کتاب در سه فصل (در هفت بخش) تدوین شده است:
فصل اول: نگاهی به برنامه های مسکن برای گروه های متوسط و کم درآمد در ایران و جهان.
فصل دوم: تحلیل عملکرد این برنامه ها.
فصل سوم: که در واقع فصل اصلی کتاب است به نقش برنامه ها و طرح های شهری در اسکان این گروه های درآمدی از مردم است و ارائه راه حل هایی برای تحقق این اسکان.
همکاران فراوانی در طول این دوره از بخش های مختلف همکارم بوده اند که به ترتیب قدمت همکاری عبارتند از:
– مهندس بهروز مقصودلو
– مهندس بهمن سید عباسی
– دکتر مینو رفیعی
– مهندس هوشنگ صناعی
– مهندس منصوره مرآت نیا
– دکتر مهرناز بیگدلی
– پژوهشگر دکتری زهرا کاشانیان منفرد
– دکتر محمدامین سعیدی و تعدادی دیگر که نامشان در متن کتاب هست.
در تدوین کتاب مهندس مرتضی حیدریان و مهندس مهسا اسکوئی و سارا سبزه پرور همکاری کرده اند. ویراستاری متن به عهده مهندس فرزانه محمدی بوده که شایسته تقدیر ویژه هستند. تصویر روی جلد هم از مهندس حیدریان است.