10 رویداد مهم اجتماعی ایران در 1400

اگر بخواهیم عنوانی اجتماعی برای سالی که گذشت انتخاب کنیم، «مطالبه‌گری مردم‌محور» شاید مناسب‌ترین تیتر باشد. روی کار آمدن دولت سیزدهم، بدون شک مهم‌ترین رویداد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور در سال 1400 بوده است؛ قوه مجریه رخت نو به تن کرد تا در نفسگیرترین روزهای کرونایی، جامعه ایرانی را چند قدم به سلامتی نزدیک‌تر کند. سرعت‌گرفتن واکسیناسیون و فروکش کردن دلتا، سنگین‌ترین موج کرونا، یکی از اساسی‌ترین گام‌ها در حوزه سلامت محسوب می‌شود. مطالبه‌گری‌های جامعه ایرانی از فرهنگیان تا کشاورزان، امسال پررنگ بود؛ فریاد دغدغه معیشت معلم‌ها در فریاد لب‌های تشنه زمین که امسال ترک‌های عمیق‌تری داشت، گم نشد؛ پاسخش هم عزم دولت برای کاهش پیامدهای خشکسالی و تعیین تکلیف ماجرای رتبه‌بندی فرهنگیان در مجلس بود. خانه ملت امسال طرح‌های مهمی در حوزه اجتماعی داشت؛ از ارز ترجیحی که بالاخره تن به حذفش داد تا طرح صیانت پر سر‌و‌صدا که ناغافل کلیاتش در کمیسیون مشترک تصویب شد و بالاخره آخرین سال قرن در سایه ادامه مقابله با همه‌گیری، در حالی به پایان رسید که جامعه ایرانی باید در قرن جدید به سمت افزایش زاد‌ و‌ ولد و جوانی جمعیت پیش برود.

تزریق بیش از 145میلیون دوز واکسن کرونا

تابستان 1400 بود که راه واردات واکسن بسیار هموارتر از بازه زمانی 6 ماهه نخست، از زمان شروع واکسیناسیون در ایران شد. طبیعی بود که تب تند دلتا با سرعت گرفتن واکسیناسیون فروکش کند. تا پیش از آن، محدودیت موجودی واکسن کرونا اجازه استفاده عموم را نمی‌داد. با سرعت گرفتن واردات واکسن‌های مختلف و تولید واکسن‌های داخلی، همه افراد بالای 18 سال بدون محدودیت سنی می‌توانستند برای دریافت دوزهای واکسن کرونا مراجعه کنند. تا روزهای پایانی اسفند مجموع دوزهای واکسن تزریق‌شده در کشور به بیش از ۱۴۵میلیون مورد رسید.

 10 سال انتظار و بالاخره مُهر تصویب

یک‌دهه میان دولت، مجلس و وزارت آموزش و پرورش در رفت‌وآمد بود تا بالاخره 17 اسفند مُهر تصویب خورد. ماجرای رتبه‌بندی فرهنگیان از سال 90 شروع شد. حاجی‌بابایی، وزیر وقت وزارتخانه، دوم تیر 92 از تصویب نظام رتبه‌بندی حرفه‌ای معلمان در هیات وزیران خبر داد. از آن تاریخ به بعد، کار تدوین این رتبه‌بندی آغاز شد. طرحی که در روزهای پایانی 93 شاهد تغییرات اساسی در کلیاتش بود تا اینکه در 1400 به دو گام نهایی خود برای اجرا رسید.

 «پلاسکو» دوباره از میانه خاکستر قد کشید

پنج‌ سال از آن روز تلخ دی‌ماه ‌گذشت تا اینکه پلاسکو توانست دوباره قد بکشد؛ ساختمانی 20 طبقه در وسعت هزار متر مربع. بعد از فروکش کردن داغی که آتش «پلاسکو» بر جا گذاشت، برنامه‌ها از ساخت آن گفتند. ساختمانی که قرار بود 170میلیارد تومان هزینه داشته باشد؛ اگرچه گرانی، قیمت «پلاسکو» جدید را بالا کشید تا 400میلیارد تومان هزینه شود برای بلندشدن دوباره «پلاسکو».

 ارزی که ترجیحا حذف شد

ارز 4200 تومانی که محل سوء‌استفاده‌های کلان و اختلاس‌های بسیار بود، بالاخره  نیمه اسفند ماه 1400 با موافقت خانه ملت حذف شد تا دولت از یک طرف در 9 میلیارد دلاری که به واردات کالاهای اساسی اختصاص می‌داد، صرفه‌جویی کند و از سوی دیگر، برنامه‌های جبران تاثیرات آن در معیشت مردم را اجرایی کند. مجلسی‌ها در تصویب طرح که در کالاهای اساسی‌تر مثل دارو و گندم کم‌حاشیه هم نبود، دست دولت را در هزینه‌کرد مبلغ حاصل از این صرفه‌جویی باز گذاشتند، به امید اینکه طرح با تدبیر و برنامه‌ریزی اجرا شود و فشار مضاعف معیشتی بر جامعه ایجاد نکند.

 یک صیانت ناپخته و عجله‌ای

از همان موقع که مجلسی‌ها حرفش را زدند، انتقادها شروع شد؛ «طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی» که با بیشتر شدن اعتراضات با تغییراتی در بندها به «نظام تنظیم مقررات فضای مجازی کشور» تغییر نام داد. دکان‌های مجازی تلگرامی و اینستاگرامی نگران خراب‌شدن کسب و کارشان شدند و شهروندان نگران نقض حقوق شهروندی و حریم خصوصی. با افزایش انتقادها از شفاف‌نبودن روند بررسی، اعلام شد جلسات کمیسیون مشترک بررسی طرح باید علنی برگزار شود؛ که البته نشد و در میانه رسیدگی به بودجه سال آینده، کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی با 18 رأی موافق و یک رأی مخالف کلیات طرح صیانت را به تصویب رساندند.

 یک اعتراض آرام در بستر زاینده‌رود تشنه

نیمه‌های آبان بود که خشکسالی جان کشاورزان اصفهانی را به لب رساند، ولی دست‌شان به جایی نمی‌رسید. تجمع‌های اعتراضی شروع شد تا تکلیف کشت پاییزه‌شان مشخص شود. آخرین جمعه آبان، اصفهان شاهد بزرگ‌ترین تجمع محیط زیستی در تاریخ معاصر ایران بود؛ کشاورز و غیر کشاورز در بستر خشک زاینده‌رود بست نشستند تا مطالبه‌شان را اعلام کنند. تجمع گسترده مردم اصفهان یک درس مهم برای مسئولان داشت؛ اینکه می‌توان اجازه داد جنبش‌های مردمی و گفت‌وگوهای اجتماعی ادامه پیدا کند؛ آن هم بدون درگیری و خشونت‌.

 یک سال مطالبه‌گری معلمان برای معیشت

دغدغه معلم، اول معیشت است و بعد بی‌عدالتی بین فرهنگیان و کارکنان دیگر ارگان‌ها؛ آنها اعتراض دارند که در ساختار کارکنان خدمات کشوری مورد بی‌مهری و کم‌توجهی قرار گرفته‌اند. سالی که گذشت، پر بود از اخبار اعتراض فرهنگیان. یک روز تهران، یک روز شیراز و اصفهان و ایلام و … . صبح آخرین روز بهمن ۱۴۰۰ بسیاری از شهرهای کشور برای چندمین‌بار شاهد تجمع‌های اعتراضی معلمان بود. تسریع در تعیین تکلیف لایحه رتبه‌بندی و رسیدگی به مشکلات معیشتی، خواسته بزرگی در یک سال مطالبه‌گری مستمر نیست.

 از توقف صدور دفترچه بیمه تا نسخه‌پیچی بدون کاغذ

از ابتدای تابستان، دیگر هیچ دفترچه بیمه‌ای از طرف سازمان‌های بیمه‌گر تمدید نشد و «نسخه‌نویسی» کاغذی با شروع زمستان حذف شد؛ با این‌حال، اما و اگرهای «نسخه‌پیچی» الکترونیک در مطب‌ها و داروخانه‌ها همچنان ادامه دارد. اجرای کامل نسخه‌پیچی الکترونیک به مهیا بودن همیشگی زیرساخت‌هایی مثل برق، اینترنت پرسرعت و دسترسی به سامانه‌های الکترونیک و پنل‌های سازمان بیمه سلامت وابسته است که تقریبا همیشه یک جای کار می‌لنگد.

 «جوانی جمعیت» قانون شد

جمعیت ایران رفته‌رفته رو به سالمندی می‌رود. این یک هشدار جدی است که باید برایش چاره‌اندیشی کرد. همه چیز از پنجم آذر 99 با اعلام وصول طرحی به نام «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» آغاز شد؛ طرحی که مخالفان و موافقان زیادی داشت. 24 مهر ماه 1400 به دنبال همان طرح، قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در مجلس تصویب شد. شورای نگهبان بر اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال تاکید کرد. بر اساس این قانون، خانواده‌های چند فرزندی از امتیازات مالی و شغلی در کنار مشوق‌های مالی برخوردار می‌شوند و در کنارش فرآیند سقط جنین محدود می‌شود و تست‌های غربالگری جنین تحت پوشش بیمه‌ای قرار نمی‌گیرد.

 وقتی مدرسه‌ها دوباره باز شد

بعد از زمستان 98 و اعلام رسمی شیوع کرونا در ایران، دانش‌آموزان با مدرسه خداحافظی کردند و چالش‌های نظام آموزشی برای فراهم‌کردن بستر برگزاری کلاس‌های مجازی هم کم نبود. بعد از تقریبا دو سال آموزش مجازی، به دنبال گسترش واکسیناسیون برای همه گروه‌های سنی و تایید تزریق واکسن برای دانش‌آموزان دبیرستانی، دولت سیزدهم بر حضوری‌شدن مجدد آموزش‌های مدرسه تاکید جدی کرد و از نیمه آبان‌ماه 1400، مدارس شهرها و روستاهای کشور بر اساس شرایط کرونایی خود، آموزش ترکیبی حضوری و مجازی را دنبال کردند.