تاریخ شگفت‌انگیز پایتخت کوبا در هر پیچ‌وخم شهر، خیابان‌های سنگفرش شده هاوانای قدیم، ساختمان‌های زیبای باروک و قلعه‌های تاریخی، موزه‌ها، رستوران‌های افسانه‌ای و میادین عمومی پر جنب‌وجوش به چشم می‌خورد. هاوانا با جاذبه‌های فرهنگی فراوان و فعالیت‌های منحصربه‌فرد برای انجام دادن، موسیقی زنده در گوشه خیابان‌ها، هوای مطبوع و رستوران‌های سنتی شهر که زمانی همینگوی در آنها غذا خورده، شهری است که به طور خاص برای گردش و قدم زدن ساخته شده است. این شهر به علت وفور فضاهای تفریحی با عنوان شهر میادین عمومی و پارک‌ها شناخته می‌شود.

علاوه بر این، هاوانا به عنوان «دروازه دنیای جدید» نیز معروف است زیرا در گذشته به عنوان چهارراهی برای کاشفان، کاوشگران، نظامیان و قدرت‌های استعماری (اسپانیا و بریتانیا) عمل می‌کرد.

هویت هاوانا

هاوانا اولین مقصد دریانوردان اسپانیایی در دوران استعمار بود و به محلی برای فتح قاره آمریکا توسط اسپانیایی‌ها و پس از آن برای تسلط اقتصادی و سیاسی اسپانیا تبدیل شد. موقعیت هاوانا در امتداد خلیج، این شهر را به مکانی عالی برای توسعه اقتصادی در دوران استعمار اسپانیا در اوایل قرن شانزدهم تبدیل کرد که همچنان این موقعیت را حفظ کرده است. در همان دوران تعدادی قلعه در این منطقه برپا شد که از آن در برابر مهاجمان محافظت می‌کرد. هاوانا با سنگرهای گسترده، میدان‌های سنگفرش و ساختمان‌هایی با نماهای تزئینی و بالکن‌های آهنی پرآذین، در گذشته یک مرکز جهانی محسوب می‌شد که هاوانای امروزی، این سازه‌ها را با انواع ساختمان‌های مدرن مرسوم ترکیب کرده است.

محیط فرهنگی غنی هاوانا از اسپانیایی‌های مناطق مختلف شبه‌جزیره ایبری و سایر مردمان اروپایی تشکیل می‌شود و گروه بسیاری از بردگان سیاه‌پوست نیز پس از پایان برده‌داری در اواخر قرن نوزدهم، به هاوانا مهاجرت کردند. هاوانای امروزی ترکیبی از نژاد سفید اسپانیایی، گروه‌های قومی سیاه‌پوست و دورگه است.

بافت شهر

در قرن نوزدهم هاوانا از دیوارها و قلعه‌هایی که برای محافظت از شهر قدیمی ساخته شده بودند، فراتر رفت و به سمت جنوب و غرب گسترش یافت، پس از آن با ساخت تونلی زیر ورودی خلیج به سمت شرق گسترش یافت و متعاقباً حومه‌هایی مانند La Habana del Este توسعه یافتند. چندین خیابان و بلوار طولانی در سراسر شهر وجود دارد که یکی از دیدنی‌ترین آن‌ها مالکون است که در امتداد ساحل از ورودی بندر به سمت جنوب‌غربی تا رودخانه آلمندارس امتداد می‌یابد و از زیر آن یک تونل عبور می‌کند. ودادو، تقریباً به موازات مالکون، خیابان طولانی دیگری است که از زیر رودخانه می‌گذرد.

هاوانای امروزی را می‌توان به عنوان سه شهر در یک شهر توصیف کرد؛ هاوانای قدیم، ودادو و نواحی حومه‌ای جدیدتر که هاوانای قدیمی، با خیابان‌های باریک و بالکن‌های بلند، مرکز بسیاری از مشاغل، صنعت و سرگرمی است. در این بخش بناهای تاریخی بسیار غنی وجود دارد که سبک‌های معماری از قرن شانزدهم تا نوزدهم را به نمایش می‌گذارد. سازه‌های استعماری اسپانیایی، کلیساهای سربه‌فلک کشیده باروک، ساختمان‌هایی به سبک نئوکلاسیک و همچنین املاک تجاری بخشی از سازه‌های تاریخی این بخش شهر هستند.

بخش جدیدتر شهر در شمال و غرب، به مرکزیت ودادو، رقیب اصلی هاوانای قدیمی برای فعالیت‌های تجاری و زندگی شبانه است. این بخش از شهر که عمدتاً در قرن بیستم ساخته شده است، شامل خانه‌های جذاب، آپارتمان‌های بلند و دفاتر اداری در امتداد بلوارها و خیابان‌های وسیع و پردرخت است. همچنین بسیاری از هتل‌ها که قبل از سال ۱۹۵۹ مورد استفاده گردشگران آمریکایی بود، در این بخش قرار دارند. هاوانای مرکزی بین ودادو و هاوانای قدیم قرار دارد که عمدتاً یک منطقه خرید است. بخش سوم هاوانا مربوط به نواحی مسکونی و صنعتی ثروتمندتر است که بیشتر به سمت غرب گسترش یافته است، از جمله ماریانائو، یکی از بخش‌های نوساز شهر، که قدمت آن به دهه ۱۹۲۰ می‌رسد.

یکی از جذابیت‌های هاوانا از زمان استعمار، پارک‌ها و میدان‌هایش است که ساکنانش را به حضور در این مناطق ترغیب می‌کند. در طول دوران استعمار و تقریباً تا پایان قرن نوزدهم، میدان آرماس درهاوانای قدیم مرکز زندگی کوبایی‌ها بود. میدان ویجا با ساختمان‌های رنگارنگی که انواع سبک‌های معماری را به تصویر می‌کشند، یک میدان دیدنی در قلب هاوانای قدیم است که قدمت آن به ۱۵۵۹ می‌رسد. این میدان به‌تازگی بازسازی شده و به یکی از پربازدیدترین مکان‌های شهر تبدیل شده است. از صرف غذا و قهوه در فضای باز گرفته تا تماشای پنجره‌های شیشه‌ای رنگارنگ ساختمان‌ها، فعالیت‌های بسیاری در این میدان برای انجام است که آن را به یک مکان جذاب گردشگری تبدیل می‌کند.

معروف‌ترین ساختمان هاوانا که در سال ۱۷۹۳ تکمیل شد، کاخ کاپیتان‌های ژنرال است؛ ساختمانی آراسته که فرمانداران استعماری اسپانیا و از سال ۱۹۰۲ سه رئیس‌جمهور کوبا را در خود جای داده است و در حال حاضر به موزه تبدیل شده است.

در دهه ۱۹۸۰ دولت با هدف القای حس ارزشمند هویت قدیم به مردم و همچنین تلاش برای تقویت گردشگری، پروژه بازسازی ۳۵ میلیون دلاری هاوانا را اجرا کرد و طی آن بسیاری از بخش‌های هاوانای قدیم از جمله میدان آرماس را به محیطی جذاب برای گردشگری تبدیل کرد. یکی از اولین ساختمان‌هایی که بازسازی شد، کلیسای جامع، کلیسای قدیس حامی هاوانا بود که در قرن هجدهم به دستور یسوعیان ساخته شده بود. نمای پرآذین آن که در نزدیکی اسکله قرار دارد، به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های جهان از طراحی باروک ایتالیایی شناخته می‌شود و مرمت آن طوری انجام شده است که این کلیسای جامع به همان شکل اولیه به نظر برسد.

میدان وسیع انقلاب در غرب هاوانای قدیم، محل سخنرانی‌های اصلی فیدل کاسترو به‌عنوان رئیس‌جمهور بود و با بسیاری از معماری‌های باشکوه شهر فرق دارد. در اطراف بنای متمایز خوزه مارتی، سازه‌های مدرنی مانند مرکز ملی دولت، مقر حزب کمونیست کوبا و نیروهای مسلح و وزارتخانه‌های مختلف دولتی قرار دارند.

درهاوانای مرکزی ساختمان‌های سنتی‌تر، از جمله ساختمان کنگره ملی سابق با گنبد سفید وجود دارد که اکنون آکادمی علوم کوبا را در خود جای داده است. موزه انقلاب در کاخ ریاست جمهوری قدیمی و موزه ملی هنر نیز در این بخش شهر قرار دارد.

مردم هاوانا

هاوانا پایتخت کوبا است و جمعیت آن را عمدتاً مردم اسپانیایی‌تبار و اقلیت بزرگی از سیاه‌پوستان تشکیل می‌دهند. قبل از به قدرت رسیدن فیدل کاسترو، تبعیض و اختلاف زیادی از نظر اقتصادی و قومی در شهر وجود داشت اما در دولت کاسترو این سیستم تغییر کرد و فرصت‌های تحصیلی و شغلی در اختیار تمام کوبایی‌ها با هر قومیتی قرار گرفت. در حوزه مسکن نیز، دولت از یک سیاست رسمی مبنی بر حذف تبعیض بر اساس پیشینه قومی استفاده کرد. کاتولیک‌های رومی بزرگ‌ترین گروه مذهبی این شهر را تشکیل می‌دهند و تعداد کمی کشیش نیز در کلیساها وجود دارد زیرا خدمات اغلب توسط افراد غیر روحانی انجام می‌شود. یکی از اتفاقات مهم دهه‌های گذشته، مهاجرت مداوم کوبایی‌ها عمدتاً به ایالات متحده، مکزیک، ونزوئلا و دیگر مناطق در آمریکای لاتین است که تخمین زده می‌شود حداقل یک میلیون کوبایی از سال ۱۹۵۹ جزیره را ترک کرده‌اند. این مهاجرت‌های شدید منجر به کمبود افراد متخصص به ویژه در پزشکی، حقوق و اقتصاد در هاوانا شد تا حدی که دولت کوبا مجبور شد برای جایگزینی این متخصصان به آموزش پزشکان، دندان‌پزشکان، وکلا و اقتصاددانان اولویت بالایی تخصیص بدهد.

صنعت تولید در هاوانا

با وجود تلاش‌های دولت برای گسترش فعالیت‌های صنعتی کوبا در تمام بخش‌های جزیره، هاوانا مرکز بسیاری از صنایع اصلی این کشور و همچنین مهم‌ترین درگاه واردات و صادرات کوبا است. صنعت تولید سنتی قند که اقتصاد جزیره برای سه قرن بر آن استوار است، حدود سه‌چهارم اقتصاد صادراتی را کنترل می‌کند. علاوه بر این، تأسیسات تولیدی سبک، کارخانه‌های بسته‌بندی گوشت و تولید مواد شیمیایی و دارویی کوبا در هاوانا متمرکز است. صنایع فرآوری مواد غذایی، کشتی‌سازی، ساخت وسایل نقلیه، منسوجات و محصولات تنباکو به‌ویژه سیگار برگ‌هاوانا که شهرت جهانی دارند، از دیگر بخش‌های تولیدی مهم در هاوانا هستند.

حمل‌ونقل در هاوانا

هاوانا از قدیم مرکز سیستم حمل‌ونقل کوبا بوده و امروزه نیز به همین شکل باقی مانده است که این موقعیت ناشی از نقش هاوانا به عنوان مقر دولت استعماری اسپانیا و اهمیت بندر برای تجارت است. با توسعه راه‌آهن و ساخت بزرگراه به دلیل افزایش استفاده از اتومبیل، اهمیت هاوانا از لحاظ حمل‌ونقل افزایش یافت و به نقطه کلیدی خطوط راه‌آهن و مسیرهای جاده‌ای شرق به غرب تبدیل شد.

علاوه بر این فرودگاه بین‌المللی خوزه مارتی که پروازهای داخلی و خارجی از طریق آن انجام می‌شود در ۱۳ کیلومتری مرکز شهر هاوانا قرار دارد و به این ترتیب هاوانا دروازه اصلی حمل‌ونقل هوایی بین‌المللی کوبا است. شبکه‌ای از مسیرهای اتوبوس نیز درهاوانا متمرکز است و اتوبوس‌ها را به روش اصلی حمل‌ونقل درون شهری تبدیل کرده است.