فرآیند شهری شدن جهان به مهاجرت جوامع روستایی به شهرها اشاره دارد که این رویداد طی دو قرن گذشته به ایجاد خلاقیت‌های بی‌شمار، رشد و توسعه شهرهای جدید در سراسر جهان منجر شده و شهرها را به مراکز اصلی رشد اقتصادی تبدیل کرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که امروزه بیش از ۵۰ درصد از جمعیت جهان در شهرها سکونت دارند که پیش‌بینی شده است این نرخ شهرنشینی تا سال ۲۰۵۰ به بیش از دوسوم جمعیت جهان منجر شود. اگرچه این رویداد با وجود مزایای متعدد، می‌تواند چالش‌های بی‌شماری را نیز پیش روی مدیران و مردم قرار دهد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تشدید آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی اشاره کرد.

البته برنامه‌ریزان در اغلب شهرهای جهان نیز رویکردهایی پایدار را برای مدیریت مناطق در پیش گرفته‌اند و همواره در تلاش هستند تأثیرات منفی افزایش جمعیت را بر محیط زیست به حداقل برسانند، ضمن این‌که رشد اقتصاد چرخشی در شهرها در اولویت برنامه‌های آن‌ها قرار دارد. در ادامه به معرفی شهرهایی از جهان می‌پردازیم که در ترویج پایداری از طریق اتخاذ رویکردهای وابسته به حوزه‌های مختلف زندگی شهری و توجه به جنبه‌های متفاوت شامل مردم، زمین و سودآوری توانسته‌اند موفق‌تر از سایر شهرهای جهان عمل کنند.

اسلو، حفظ و گسترش فضاهای سبز و مزارع کشاورزی

اسلو، پایتخت نروژ، به واسطه حفظ و توسعه فضاهای سبز توانسته است برای سال‌های متوالی جایگاه خود را به عنوان پایدارترین شهر جهان حفظ کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر حدود ۴۷ درصد از اسلو را پوشش‌های گیاهی فرا گرفته و البته جالب‌تر این‌که مدیران همواره در تلاش هستند سرانه فضاهای سبز شهر را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهند. علاوه بر این، افزایش پیوسته منابع تولید انرژی تجدیدپذیر در پایتخت نروژ نشان می‌دهد که این شهر در مسیر تحقق هدف صفر انتشار کربن تا سال ۲۰۳۰ قرار دارد، ضمن این‌که گسترش روزافزون مزارع کشاورزی پایداری دائمی آن را از قوت بیشتری برخوردار کرده است.

استکهلم، توسعه حمل‌ونقل سبز

تلاش‌های مدیران استکهلم، پایتخت سوئد، برای افزایش پایداری از دهه ۱۹۸۰ آغاز شده و بیش از هر مورد دیگری بر بهبود کیفیت هوا و آب متمرکز بوده است. امروزه استکهلم جایگاه دوم شهرهای پایدار جهان را از آن خود کرده که محققان برخورداری این شهر را از یک سامانه حمل‌ونقل عمومی پیشرفته بیش از هر مورد دیگری و پس از آن ترویج دوچرخه‌سواری، توسعه سازه‌های کارآمد، سیستم مدیریت پساب‌های شهری، وجود فضاهای سبز بی‌شمار و تلاش بی‌وقفه برنامه‌ریزان برای تحقق هدف صفر تولید سوخت‌های فسیلی تا سال ۲۰۲۴ را در کسب این رتبه مهم برای شهر سهیم دانسته‌اند.

توکیو، پایبند به اصول پایداری برای بهبود کیفیت زندگی مردم

توکیو در ژاپن تنها شهر آسیایی به‌حساب می‌آید که توانسته است در لیست ۲۵ شهر پایدار جهان قرار گیرد؛ پایتخت ژاپن رتبه اول شهرهای پایدار منطقه آسیا-اقیانوسیه و جایگاه سوم شهرهای جهان را از نظر پایداری به خود اختصاص داده است. پایبندی مدیران شهرها به افزایش پایداری زمین و تلاش برای بهبود کیفیت زندگی مردم به عنوان مهم‌ترین عوامل موفقیت شهر شناخته شده و این در حالی است که مدیران عزم خود را جزم کرده‌اند از طریق اعمال اقدامات پایدار مختلف زمینه را برای تحقق هدف صفر انتشار کربن تا سال ۲۰۵۰ هموار کنند، ضمن این‌که در زمینه‌های مختلف مانند کاهش نرخ ارتکاب جرم، قابلیت اتصال به اینترنت، حمل‌ونقل، سلامت و ایجاد تعادل میان کار و زندگی بسیار موفق عمل کرده‌اند.

کپنهاگ، جایگزینی اتوبوس‌های گازوئیلی با خودروهای الکتریکی

برنامه‌ریزان کپنهاگ، پایتخت دانمارک رویکرد انتشار صفر کربن تا سال ۲۰۲۵ را در پیش گرفته و همواره تلاش کرده‌اند برای تحقق آن نوآوری‌هایی پایدار را در زمینه‌های مختلف طراحی و پیاده کنند. اگرچه جایگزینی اتوبوس‌های گازوئیلی در موفقیت شهر به عنوان یکی از پایدارترین شهرهای جهان نقش اصلی را ایفا کرده، با این حال تدابیری مانند توسعه زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری، فروش محصولات غذایی ارگانیک و تأمین بخش اعظم الکتریسیته مورد نیاز شهر از انرژی خورشیدی نیز در پایدارسازی پایتخت دانمارک بسیار اثربخش بوده است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که کمتر از ۳۰ درصد از خانواده‌های کپنهاگ دارای خودروی شخصی نیستند و امور روزمره خود را اغلب با دوچرخه و برای مسیرهای طولانی با وسایل نقلیه عمومی انجام می‌دهند و این در حالی است که نیروگاه کپن‌هیل شهر یکی از بزرگ‌ترین مراکز تبدیل پسماندها به انرژی مورد نیاز برای سازه‌ها در جهان به‌شمار می‌رود که در پایدارسازی کپنهاگ بسیار اثربخش بوده است. از دیگر ویژگی‌های پایتخت دانمارک که آن را در لیست شهرهای پایدار جهان قرار داده است می‌توان به وجود هتل‌های دوستدار محیط زیست بی‌شمار در آن اشاره کرد که با بهره‌گیری از منابع پایدار مختلف کمترین کاهش انتشار گازهای آلاینده را در شهر به دنبال داشته است.

برلین، تلاش برای تحقق هدف صفر کربن تا سال ۲۰۲۴

برلین، پایتخت آلمان، میزبان پارک‌ها، باغ‌ها و درختان بسیاری در سراسر شهر است که همین ویژگی، آن را به یکی از سبزترین نقاط اروپا تبدیل کرده است. مدیران شهر رویکرد هدف صفر انتشار کربن تا سال ۲۰۲۴ را پیش رو گرفته، عزم خود را جزم کرده و توانسته‌اند تاکنون تدابیر اثربخشی برای تحقق هدف خود اعمال کنند. گزارش‌ها حاکی از آن است که اقدامات مدیران شهر از دهه‌های قبل برای این منظور آغاز شده و کاهش دوسومی انتشار کربن را نسبت به سال ۱۹۹۰ به دنبال داشته است. توسعه حمل‌ونقل عمومی کارآمد، فضاهای سبز و سازه‌های دوستدار محیط زیست در برلین نشان از تعهد مدیران شهر به رویکرد هدف صفر انتشار کربن تا سال ۲۰۲۴ دارد و شهر را در لیست پایدارترین شهرهای جهان قرار داده است.

لندن، تلاش برای بهبود کیفیت هوا

لندن، پایتخت بریتانیا، در سال ۲۰۱۸ و به دنبال خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا توانست جایگاه پایدارترین شهرهای جهان را از آن خود کند که محققان علت این امر را به تلاش‌های بی‌وقفه مدیران برای افزایش پایداری در زندگی مردم، زمین و سودآوری نسبت داده‌اند. در سال ۲۰۲۲ جایگاه ششم شهرهای پایدار جهان از آن لندن شد که توسعه طرح‌های دوچرخه‌سواری، شبکه حمل‌ونقل عمومی قابل دسترسی و بهبود کیفیت هوا در رسیدن شهر به این جایگاه نقش مهمی ایفا کرد. جالب است بدانید که ۴۰ درصد از پایتخت بریتانیا را فضاهای سبز فرا گرفته و شهر میزبان بیش از سه هزار پارک است.

برنامه‌ریزان لندن ادعا کرده‌اند که در تلاش هستند تمام اتوبوس‌های گازوئیلی شهر را با اتوبوس‌های الکتریکی جایگزین و از این طریق به تسهیل هدف صفر انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰ کمک کنند.

سیاتل، تأمین ۸۰ درصدی انرژی مورد نیاز شهر از منابع تجدیدپذیر

سیاتل، که به عنوان پایدارترین شهر در ایالات متحده آمریکا شناخته شده، توانسته است ۸۰ درصد از انرژی مورد نیاز شهر را از منابع تجدیدپذیر تأمین کند. علاوه بر این، مدیران شهر قانون تردد خودروهای پاک را وضع کرده‌اند که بر اساس آن، تمام وسایل نقلیه‌ای که از این پس در شهر به فروش خواهد رفت از نوع سبز و با میزان انتشار صفر گازهای گلخانه‌ای خواهد بود. البته تلاش‌های برنامه‌ریزان پایدارترین شهر آمریکا به کاهش کربن برای پایداری زمین محدود نمی‌شود، بلکه این افراد «ایجاد همبستگی اجتماعی» را در رأس اهداف خود برای ایجاد منطقه‌ای برابر و با اقتصاد پایدار قرار داده‌اند و در نظر دارند از آن برای افزایش پایداری در شهر نیز بهره گیرند.