ویراژ در کمرکش کوه مادر!

فاطمه مقدم/ کوه دراک یا به قول مردم شیراز کوه مادر یکی از کوه‌های مشهور شیراز است که در امتداد رشته‌کوه بزرگ زاگرس قرار دارد. در سال 92 سازمان فضای سبز و شهرداری شیراز تصمیم گرفتند که پارک کوهستانی جذابی در این منطقه تفریحی بنا کنند البته پیش از این پارک، قله‌های کوه دراک شیراز که معمولا تا اوایل آذر ماه پوشیده از برف است، مکانی برای تفریح و کوهنوردی علاقمندان به طبیعت به شمار می رفت. درسال 1396 پارک کوهستانی دراک به بهره برداری رسید. کم کم پارک میان مردم شهر شناخته و عبور و مرور به این پارک خوش آب و هوا بیشتر شد. با راه اندازی یکی از طولانی‌ترین زیپ لاین‌های کشور بر محبوبیت این پارک افزوده شد. گردانندگان این پارک بعد از مواجهه با استقبال مردم امکان ورود ماشین های شخصی به پارک را فراهم کردند و حالا دیگر مردم با وسیله نقلیه خود می توانند بدون زحمت پیاده روی تا بالاترین بخش های کوه دراک بروند!  حال آنکه با طراحی بسیار خوب پارک و نصب آلاچیق و محلی برای نگهداری آب، تدبیری اندیشیده شده بود که مردم بتوانند لذت یک گردش سالم در کوه را بچشند اما اکنون با استفاده غلط از این پارک خوش ساخت هم زیرساخت های پارک تخریب می شود و هم طبیعت و درختان پارک صدمه می بینند.

کوه دراک شیراز با داشتن یک چشمه آب همواره زیستگاه حیوانات و پرندگان بوده و حالا با حضور ماشین و مردمی که با فرهنگ طبیعت گردی بیگانه اند به گوشه گوشه کوهستان، زیست این حیوانات به مخاطره افتاده است.

یک کوهنورد و دوستدار محیط زیست در این خصوص می گوید: «آزاد شدن ورود وسیله نقلیه شخصی به پارک کوهستانی دراک جز آن که این پارک را از هدف اولیه خود که ایجاد مکانی برای ورزش و تفریح و سلامتی شهروندان بود دور کرده به محیط زیست پارک هم آسیب بسیار زده است.»

به گفته امیرعلی مجرد فراهم شدن امکان سفر با ماشین به بیشتر نقاط پارک باعث آسیب به محیط زیست کوهستان هم شده است و پارکی که پر از کبک و دیگر پرندگان بود حالا با ورود انبوه ماشین و دود اگزوزها دیگر خالی از انواع پرندگان شده است. این کوهنورد با اشاره به کشته شدن یک روباه در ارتفاعات دراک این اتفاق را نیز نتیجه اجازه ورود خودروهای شخصی به کوه می داند و می گوید: «می توان با ماشین شخصی همه وسیله ای با خود به کوه آورد که هم به حیوانات و هم به گیاهان و درختان کوهستان آسیب برساند.»

گرچه توجیه برای راه دادن ماشین ها به حریم کوه این است که حالا دراک یک پارک کوهستانی است و مردم باید بتوانند به آن رفت و آمد داشته باشند و همین شده که کوهستان دراک را به محلی برای تردد ماشین ها تبدیل کرده است، به گفته این کوهنورد شیرازی حجم ورود ماشین به پارک کوهستانی دراک به حدی است که ماشین های شخصی در عصرهای روزهای تعطیل پشت انبوهی از ترافیک می مانند و اصلا معنای پارک کوهستانی زیر سوال رفته است.

این اتفاق در حالی رخ می دهد که پیاده روی در کوهستان فرصت های زیادی برای دیدن و کشف کردن برای گردشگران فراهم می کند. چه این پیاده روی ها در مسیرهای مسطح و کف سازی شده باشد و چه در محیط های دست نخورده کوهستان. به هر رو کوه شفابخش است و پیاده روی علاوه بر فواید جسمی به بالا بردن سلامت روان انسان‌ها نیز کمک می‌کند. فراهم کردن زمینه ورزش برای شهروندان از اهداف اصلی تاسیس هر پارک کوهستانی است اما در پارک دراک با برداشتن موانع امکان ورود ماشین های آفرود در مسیرهای زیرسازی نشده نیز میسر شده است و پوشش گیاهی و جانوری دراک زیر چرخ خودروها به مرور از بین می رود.

به گفته این دوستدار محیط زیست، کوهستان دراک جزو معدود اکوسیستم های زنده شیراز بود که جز گیاهان مختلف حیواناتی چون خرگوش و کبک و روباه و پرندگانی از چند گونه داشت. وی می افزاید: «قرار این است که مردم با گشت و گذار در این پارک با طبیعت کوهستان همزیستی داشته باشند نه اینکه مردم جان گیاه و جانور کوه را بگیرند.»

به هر رو گرچه کوه دراک با ساخت این پارک مورد استفاده تفرجی مردم قرار گرفته و این خود جای خرسندی بسیار دارد اما این تفرج نباید بر کوهستان اثرات منفی بگذارد و اصولا تفرج در کوهستان باید تحت مدیریتی با نگاه زیست محیطی قرار بگیرد تا طبیعت تهدید نشوند.

نکته دیگر آن است که وقتی استفاده از این پارک کوهستانی وابسته به ماشین شده اغلب کسانی که با ماشین امکان دسترسی به بالاترین نقطه کوه را یافته اند خالی از آن روحیه صبوری و همزیستی با محیط زیست کوهستان هستند روحیه ای که شرط صعود است. حال این افراد تعلیم ندیده در مکتب کوه به وسیله ماشین می توانند به دست نخورده ترین بخش های کوه بی هیچ زحمتی وارد شوند و طبیعی است که بیگانه بودن آن ها با آداب کوهنوردی که احترام به طبيعت پايه و اساس آن است، باعث تخریب محیط زیست کوه به وسیله آن ها می شود.

مجرد با اشاره به اینکه برخی از جوان هایی که به بالاترین بخش های کوه دراک با ماشین دسترسی پیدا کرده اند از مناطق بالادست و کم تردد کوه برای مصرف مشروبات الکی و مواد مخدر استفاده می کنند که این ها همه نقض غرض اصلی ساخت این پارک است و به نوعی امنیت پارک را نیز به خطر می اندازد.

مجرد در مقایسه دراک با دیگر پارک های کوهستانی کشور اضافه می کند: «کوه توچال سال هاست که به عنوان کوهی برای فعالیت تفریحی ورزشی مورد استفاده است. در این کوه برای انتقال شهروندان مینی بوس برقی گذاشته اند و اجازه ورود حتی یک ماشین را هم نمی دهند. کوه دراک در حال تخریب شدن است و اگر جلوی ورود ماشین را نگیرند گردش حتی یک دور این همه ماشین برای تخریب کوهستان کافی است. در حالی که اگر تعدادی ماشین ون برای جابجایی مردم گذاشته شود خانواده ها می توانند به راحتی بالای کوه بروند، البته بدون آوردن وسیله هایی برای تخریب محیط زیست. همچنین زمانی که گردشگران جوان با ون به بالای پارک می روند خود به خود حد و حدودی را رعایت می کنند و ابزار کمتری برای آتش روشن کردن با خود می برند. این ون ها همچنین می توانند همان پولی که مجموعه پارک از ورودی هر ماشین می گیرد (50 هزارتومان) را از شهروندان دریافت کنند اینطور این درآمد هم که البته بسیار اندک است قطع نمی شود و وقتی هم پای محیط زیست در میان است همه باید دونگشان را بدهند از شهرداری تا مردم.» 

در پایان باید گفت گرچه ذاکر عباسعلی مد‌یر ارتفاعات شهر شیراز در نشستی خبری در هفته گذشته از انعقاد‌ قرارد‌اد‌ برای تهیه 8 تا 18 د‌ستگاه خود‌رو برقی ویژه بوستان د‌راک خبر د‌اده است‌ و این کار می تواند به حفاظت از محیط زیست و حمل و نقل شهروند‌ان به بوستان د‌راک کمک کند اما ورود این ماشین برقی ها به معنای جلوگیری از ورود وسایل نقلیه شخصی به کوهستان نیست و گویا قرار است این ماشین ها برای بردن شهروندانی که پیاده هستند به بالای کوه استفاده شود.