پروژه حضور در هرمز

کانسپت و توضیحات به بیان معمار طرح – جزیره هرمز، گنبد نمکی بیضی شکلی واقع در تنگه ای به همین نام می باشد که ۸ کیلومتری بندرعباس است و ۴۲ کیلومتر مربع مساحت دارد. این جزیره گرم و مرطوب و کم باران است و ۵۸۶۷ نفر ساکن دارد. هرمز دارای یک دانشگاه آزاد، یک کارخانه فرآوری خاک، یک انجمن حفاظت از محیط زیست و تعدادی بنای تاریخی است. جزیره از لحاظ اقتصادی فضایی و کالبدی زیست محیطی بسیار فقیر و عقب مانده است. خاک هرمز قرمز است و کوه هایی با خاک رنگی دارد. خاک های بی نظیری که توسط گروه های مختلف برداشت می شود و بابت آن عوارضی به مردم داده می شود که در برابر غارت این منبع ملی ناچیز است.

تاریخ: ۱۴۰۲/۰۷/۰۳ - ساعت: ۱۸:۲۴ به روز شد: ۱۴۰۲/۰۷/۰۳ - ۱۸:۵۵ - - 18:55

کارفرمای این طرح در سال ۱۳۹۴ با هدف رونق بخشی فرهنگی به جزیره وارد شد. حضور او در جزیره به تدریج و پس از سپری کردن دشواری هایی، شکل برنامه ریزی شده تری به خود گرفت و قرار شد کار مشارکتی و پروسه محور پیش برود. پس از مطالعه اولیه، کارگاه هایی بین متخصصین برگزار شد و مشخص شد که هر حضور و ساخت و سازی برای به سرانجام رسیدن در هرمز نیاز به همراهی مردم، همسازی با محیط زیست، خودکفایی و سهولت اجرا دارد و برای پایداری اقتصادی باید در راستای گردشگری جزیره تعریف شود. مجموعه اقدامات عملی و تاکتیک های مداخله در جزیره، «حضور در هرمز» نام گرفت.

این مجموعه اقدامات، به شبکه ای از فعالیت ها می انجامید که به همراه شبکه راه ها، زیرساخت گردشگری شهر را تامین می کردند: مرکز آموزش و فرهنگ سازی، مرکز اطلاعلت توریستی، ایستگاه های اجاره دوچرخه، کافه و رستوران، مرکز مدیریت بازیافت زباله، محل های اقامتی با استانداردهای مختلف، فضاهای عمومی شهری و ایستگاه مسافران اسکله. با قصد مهیا کردن فضای دائمی برای این فعالیت ها و با توجه به نبود سیستم ساخت قابل قبول و در دسترس و حساسیت های مختلف بر نحوه ساخت و ساز در زمین های جزیره، می بایست درباره فن آوری ساخت و چگونگی برخورد با جغرافی هرمز جهت گیری می شد؛ پس مطالعاتی روی شکل شناسی خطوط و عناصر تشکیل دهنده زمین جزیره صورت پذیرفت.

پس از یکی دو آزمایش به نظر تیم طراحی رسید که سیستم خاک کوبیده و بخصوص ابرخشت نادر خلیلی امکان بروزرسانی و شکوفایی در هرمز را دارد. سیستمی که هم به علت فن آوری خاکی، دوستداران محیط زیست را راضی می کند و هم به عنوان یک فن ساخت هنوز به شکل عملگرایانه به معماری دائمی و کاربردی بدل نشده است. پروتوتایپ (نمونه) این روش با تاکید بر بدست آوردن سازماندهی فضای مطلوب و کیفیت فضایی منطبق بر سناریوی استفاده ساخته شد و تصمیم گرفته شد معماری در مناقشه خاک، نقش ذخیره کننده آن را داشته باشد و خود نیز به مثابه عوارض زمین باشد تا از سطح زمین هرمز کم نکند و در اختیار مردم باشد.

پس از آنکه مرکز مشارکت مردمی با معماری موقت برپا شد، اقدام بعدی ساخت ایستگاه دریایی جزیره بود. مجموعه ای که “رونگ” به معنی موج بزرگ نام گرفت. این مجموعه فصل مشترک بومی ها و گردشگران است و مرکز اطلاعات گردشگری، کافه و بلیط فروشی را شامل می شود؛ در حالیکه فعالیت های فرهنگی و آموزشی را نیز مدیریت می کند. رونگ یک فضای شهری است که می شود روی آن راه رفت و با شکل زمین جزیره هماهنگ است،.در عین حال امروزی است و حضورش در هرمز باعث غرور هرمزیان است.

برای رسیدن به طرح، فن آوری سندبگ با تیرها و عرقچین های فلزی ترکیب شد تا محدودیت ارتفاعی ساختمان در اسکله رعایت شود و فضایی عمومی نیز برای شهر تامین گردد. پذیرفتن واقعیت مردم و مشارکت آنان، همسازی با اقلیم، قابلیت بازیافت و سرعت کارهای اجرایی به همراه معاصرسازی فن آوری و زبان معماری باعث شد تا هرمزنشینان این بار از حضور گروه استقبال کنند و از آن درزمان های مختلف استفاده کنند.

شاید بتوان سیاست های طراحی و اهداف ساخت این پروژه را در چند سوال خلاصه کرد که از خودمان و از معماری پرسیده شده است و پاسخ آنها به شکل گیری فضاهایی بیانجامد که جایگزین پیش فرض های ذهن پر تصویر معماران باشد. شاید سوال هایی که از خودمان و معماری می پرسیم بتوانند فردای خوشایندتری برای زندگی مردم خلق کنند.