نقش معماری در مقابله با تغییرات اقلیمی چگونه محقق می‌شود؟
موزه معماری آلمان در فرانکفورت از چهاردهم ژوئن تا پنجم اکتبر ۲۰۲۵ میزبان نمایشگاهی با عنوان «معماری و انرژی: ساخت‌وساز در عصر تغییرات اقلیمی» است که به بررسی نقش معماری در کاهش تأثیرات زیست‌محیطی و طراحی پایدار می‌پردازد.
Admin1
نمایشگاه «معماری و انرژی» در موزه معماری آلمان (DAM) در فرانکفورت به بررسی تأثیرات اقلیمی ساختمان‌ها و محیط‌های ساخته‌شده می‌پردازد. این نمایشگاه با عنوان کامل «معماری و انرژی: ساخت‌وساز در عصر تغییرات اقلیمی» از چهاردهم ژوئن آغاز شده است و تا پنجم اکتبر ۲۰۲۵ پذیرای بازدیدکنندگان خواهد بود.
این رویداد با همکاری ورنر زوبک، مهندس و فعال حوزه پایداری، شکل گرفته است و به تلاقی معماری، انرژی و اقلیم می‌پردازد. تمرکز این نمایشگاه بر تأثیرات زیست‌محیطی ساختمان‌ها و نقش معماری در کاهش تغییرات اقلیمی است. از دیدگاه این نمایشگاه، معماری یک چالش و در عین حال یک فرصت در عصر بحران‌های اقلیمی است می‌کند و می‌کوشد نگاه تازه‌ای ایجاد کند که طراحی را به‌عنوان بخش حیاتی آینده‌ای پایدار در نظر بگیرد.
نمایشگاه معماری و انرژی در قالب مجموعه‌ای گسترده از پروژه‌های ساخته‌شده و مشارکت‌های پژوهشی، نشان می‌دهد که معماران و برنامه‌ریزان شهری چگونه با راه‌حل‌های نوآورانه و متناسب با بستر، به چالش‌های زیست‌محیطی پاسخ می‌دهند. پروژه‌های ارائه‌شده در این نمایشگاه از نظر مقیاس، کاربری و موقعیت جغرافیایی بسیار متنوع هستند و طیف گسترده‌ای از مدارس و خانه‌های مسکونی گرفته تا فضاهای عمومی و مراکز فرهنگی را شامل می‌شوند. آنچه همه پروژه‌ها را به هم پیوند می‌دهد، تعهد مشترک به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بازنگری در نحوه استفاده از مصالح و انرژی در ساخت‌وساز است.
از بخش‌های شاخص نمایشگاه می‌توان به مهدکودکی در ماربورگ اشاره کرد که به‌عنوان ساختمانی با انرژی مثبت شناخته می‌شود؛ طراحی هوشمندانه این مهدکودک بهره‌گیری از نور طبیعی، تهویه مؤثر و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر را به‌خوبی تلفیق کرده است. یکی دیگر از پروژه‌های شاخص این نمایشگاه یک برج مسکونی در پفورتسهایم با سیستم‌های پیشرفته بهره‌وری انرژی است که از سیستم‌های پیشرفته گرمایشی، سرمایشی و عایق‌کاری بهره می‌برد. نمای آن نیز به‌گونه‌ای است که مصرف انرژی را در فصول مختلف بهینه می‌کند و محیطی پایدار برای ساکنان فراهم می‌آورد.
ساختمان این مرکز در دامنه‌ای سبز و با نمایی شیشه‌ای که رو به فضای سبز باز می‌شود طراحی شده است. نمای شیشه‌ای با فرم چندجانبه خود، پنل‌های فتوولتاییک خورشیدی را به صورت یکپارچه در خود جای داده تا بیشترین سطح ممکن جهت تولید انرژی خورشیدی را فراهم کند. سقف چوبی چندضلعی این بنا علاوه بر زیبایی ظاهری، دارای استحکام بالا و کارایی ساختاری است که هماهنگی فوق‌العاده‌ای با محیط طبیعی پیرامون ایجاد می‌نماید.
این مرکز برای حدود ۵۰ کودک پنج اتاق گروه‌بندی، فضاهای چندمنظوره، آشپزخانه، بخش اداری و فضاهای خدماتی را در خود جای داده است. استفاده حداکثری از نور روز و سیستم‌های تهویه طبیعی موجب شده مصرف انرژی برای روشنایی مصنوعی و تهویه به حداقل برسد. تعادل بین جذب حرارت خورشید در زمستان و جلوگیری از گرمایش بیش از حد در تابستان به واسطه طراحی صحیح پنجره‌ها و عناصر سایه‌بان در نمای ساختمان به دست آمده است.
پنل‌های خورشیدی به‌طرزی هوشمندانه به زیبایی در نمای ساختمان ادغام شده‌اند، به گونه‌ای که حضور آن‌ها به سختی قابل تشخیص است. این معماری پاک، ضمن ایجاد محیطی رفاهی و سالم برای کودکان، نمونه موفقی است از ترکیب کارآمد فناوری‌های نوین انرژی با طراحی معماری حساس و مدرن.
انبار بازسازی‌شده در بازل که ظرفیت‌های احیای سازگار بناها را نشان می‌دهد، پروژه‌ای دیگر از سازه‌های متعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. این پروژه نمونه‌ای موفق از بازآفرینی سازگار به معنی تبدیل یک ساختمان صنعتی قدیمی به فضایی کارآمد و پایدار با حداقل مداخله در ساختار اصلی است. طراحی این انبار نشان می‌دهد که چگونه می‌توان به‌جای تخریب، با نوسازی هوشمندانه، به بهره‌برداری دوباره از فضاهای متروکه پرداخت.
این پروژه شامل تبدیل انبار به یک ساختمان مسکونی چندطبقه با ۶۴ واحد آپارتمانی با ابعاد مختلف است. ستون‌های بزرگ و منحصر به فرد با کاپیتال‌های مخروطی وارونه در فضای داخلی ساختمان نمایان و برجسته باقی مانده‌اند و هویت تاریخی بنا را حفظ کرده و به عنصر طراحی اصلی بدل شده‌اند. این ستون‌ها باعث ایجاد حس فضاهای باز و منظم در داخل واحدهای مسکونی و راهروهای مرکزی شده‌اند و فضایی شهری در دل ساختمان ایجاد می‌کنند.
بخش‌هایی از سازه قدیمی که از دهه ۱۹۵۰ باقی مانده بود با دقت نگهداری و تقویت شده است. دو طبقه اضافه‌شده در دهه ۱۹۷۰ برداشته شدند تا سقف‌های جدید و مقاوم در برابر زلزله ساخته شود. همچنین پوشش جدید سازهای فولادی با بالکن‌هایی در دو طرف واحدها تعبیه شده است که ضمن افزایش فضای بیرونی قابل استفاده، نور طبیعی را وارد فضاهای داخلی می‌نماید.
برای تأمین انرژی، سیستم‌های مدرن و پایدار به کار رفته‌اند: بخشی از گرمایش و سرمایش از طریق پمپ حرارتی زمین‌گرمایی تأمین می‌شود و سقف ساختمان به طور کامل با پنل‌های خورشیدی پوشانده شده که بیش از ۶۰ درصد انرژی مصرفی ساختمان را به صورت خودکفا تولید می‌کنند. این سطح از خودکفایی انرژی برای ساختمانی با این وسعت بسیار کم‌نظیر است.
علاوه بر واحدهای مسکونی، فضاهای عمومی متعددی از جمله کافی‌شاپ، سالن اجتماع، اتاق تمرین موسیقی، فضاهای مهمان و پارکینگ زیرزمینی برای خودروها و دوچرخه‌ها نیز در پروژه گنجانده شده‌اند. طراحی فضای داخلی با دو «خیابان درونی» که طول ساختمان را قطع می‌کنند، حس زندگی شهری در ابعاد کوچک را به ساکنان انتقال می‌دهد و اجتماعات متنوعی را در خود جای می‌دهد.
پروژه‌های مسکن اجتماعی در شهرهایی همچون بروکسل، بارسلونا و ایبیزا نیز در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده‌اند که نشان می‌دهند چگونه استراتژی‌های طراحی پایدار را می‌توان در محیط‌های شهری متراکم و برنامه‌های اجتماعی به کار گرفت. این پروژه‌ها ضمن پاسخ به ضرورت تاب‌آوری اقلیمی، کیفیت معماری را نیز حفظ کرده‌اند.
بخشی از نمایشگاه به آزمایش‌های مواد و مشارکت‌های آموزشی اختصاص دارد. بخشی به نام «آیا به زبان کربن صحبت می‌کنید؟» مخاطبان را با مفهوم کربن نهفته در مصالح ساختمانی آشنا می‌کند تا تأثیرات زیست‌محیطی انتخاب‌های مصالح را بهتر درک کنند. مؤسسه فناوری کارلسروهه (KIT) نیز پژوهش‌هایی درباره مصالح ساختمانی پایدار ارائه می‌دهد که شامل نمونه‌هایی متمرکز بر انتشار گازها، بهره‌وری منابع و طراحی دایره‌ای است. ماکت‌ها و سازه‌های در مقیاس بزرگ به بازدیدکنندگان کمک می‌کنند تا مفاهیم فنی را به‌صورت ملموس درک کنند.
این نمایشگاه علاوه‌بر پروژه‌های معماری، دیدگاه‌هایی از متخصصانی در حوزه‌های مهندسی، برنامه‌ریزی شهری، اقتصاد محیط‌زیست و مدیریت عمومی نیز در بر دارد، همچنین مشارکت‌هایی از دانشجویان دانشگاه‌های هنر برلین، دانشگاه فنی درسدن، دانشگاه کاسل و ETH زوریخ نیز ارائه شده است که ایده‌ها و پیشنهادهای نوآورانه‌ای در زمینه انرژی و کاهش انتشار گازها در معماری مطرح می‌کنند.
در کنار این نمایشگاه، دیگر رویدادهای مهم معماری در سال جاری نیز به مسائل زیست‌محیطی و فرهنگی می‌پردازند. در ونیز، در چهارچوب رویدادهای جنبی دوسالانه معماری ۲۰۲۵، مؤسسه رامون یوی نمایشگاهی با عنوان «پارلمان‌های آب: معماری‌های اکوسوشیال پیش‌نگرانه» برگزار کرده است. این نمایشگاه با تمرکز بر بحران فزاینده آب، مجموعه‌ای از پروژه‌ها و مداخلات طراحی را به نمایش می‌گذارد که مناظر به‌هم‌پیوسته کاتالونیا، والنسیا، جزایر بالئار و فراتر از آن را در قالب شبکه‌ای از معماری‌ها و زیرساخت‌های زیست‌محیطی بررسی می‌کنند. این پروژه‌ها تلاش دارند تا معماری را به ابزاری برای گفت‌وگو، بازیابی منابع طبیعی و بازاندیشی در رابطه انسان با محیط زیست در شرایط اضطراری اقلیمی بدل کنند.
همزمان با دوسالانه معماری ۲۰۲۵، نمایشگاه «زمان، فضا، هستی» برای هفتمین دوره متوالی توسط مرکز فرهنگی اروپا برگزار می‌شود. این دوره با محوریت «ترمیم، بازیابی، بازاستفاده» برگزار شده است و به بازنگری در شیوه‌های ساخت‌وساز و استفاده مجدد از فضاهای موجود در پاسخ به بحران‌های زیست‌محیطی و فرهنگی می‌پردازد. نمایشگاه زمان، فضا، هستی با گرد هم آوردن پروژه‌های معماران، هنرمندان و پژوهشگران بین‌المللی، بر لزوم تغییر نگرش به آینده محیط ساخته‌شده تأکید دارد.
در نیویورک نیز موزه هنر مدرن (MoMA) نمایشگاهی اختصاصی به برج کپسولی ناکاگین، اثر نمادین معمار ژاپنی کیشو کوروکاوا، اختصاص داده است که تا دوازدهم ژوئیه ۲۰۲۶ ادامه دارد. این نمایشگاه نگاهی عمیق به تاریخچه، ایده‌های نظری و ساختار فنی این پروژه منحصربه‌فرد دارد که نماد جنبش متابولیسم در معماری ژاپن محسوب می‌شود. بازدیدکنندگان می‌توانند از طریق ماکت‌ها، اسناد طراحی، فیلم‌ها و اجزای اصلی ساختمان، روند طراحی و مفهوم «واحدهای زیستی قابل تعویض» را تجربه کنند. این نمایشگاه فرصتی برای بازاندیشی در مفهوم زیست‌پذیری، انعطاف‌پذیری و آینده‌نگری در معماری مدرن است.
