آلودگی صوتی یکی از چالش‌های جدی و جدانشدنی شهرهای مدرن در سراسر جهان است. افزایش ترافیک جاده‌ای، ساخت‌وسازهای گسترده و فعالیت‌های اجتماعی با ایجاد سطح بالایی از سروصدا موجب کاهش کیفیت زندگی ساکنان و به خطر افتادن سلامت روانی و جسمی آن‌ها می‌شود. آلودگی صوتی در محیط‌های شهری فکر کردن، تمرکز، برقراری ارتباط، انجام فعالیت‌های روزمره و خوابیدن را با اختلال روبه‌رو می‌کند.

قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض سر و صدای جاده، راه‌آهن و حمل‌ونقل هوایی منجر به استرس فیزیولوژیکی و روانی می‌شود که به‌طور غیرمستقیم بر بروز بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا تأثیر می‌گذارد. سر و صدای ناشی از سطوح متوسط ترافیک جاده‌ای عملکرد شناختی کودکان از جمله توجه، تمرکز، تشخیص صدا، حافظه و توانایی خواندن را مختل می‌کند و کیفیت عملکرد آن‌ها را در فعالیت‌های مدرسه کاهش می‌دهد.

کاهش آلودگی صوتی به یکی از اولویت‌های کلیدی در برنامه‌ریزی شهری و مدیریت محیط‌های شهری تبدیل شده است و شهرها در پی راهکارهای نوآورانه و مؤثر برای بهبود شرایط زندگی ساکنان خود هستند. راهکارهای مؤثر از جمله اعمال محدودیت سرعت، دیوارهای صوتی، سطوح جاده‌ای بی‌صدا، ترویج وسایل نقلیه الکتریکی، استفاده از سنسورهای صوتی و برنامه‌هایی برای افزایش آگاهی جامعه می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی ساکنان کمک کند.

محدودیت‌های سرعت در جاده‌های شلوغ و اجرای مقررات سختگیرانه‌تر در مورد سرعت می‌تواند به کاهش آلودگی صوتی کمک کند، زیرا صدای وسایل نقلیه با افزایش سرعت بیشتر می‌شود. برنامه‌ریزی و طراحی توسعه‌های با کاربری مختلط در شهرها می‌تواند با کاهش فاصله بین خانه‌ها و محل کار، نیاز به رفت‌وآمد طولانی را کاهش دهد. ترویج وسایل نقلیه الکتریکی از طریق یارانه‌ها و زیرساخت‌های شارژ یکی دیگر از راه‌های کنترل آلودگی در شهرها به‌شمار می‌آید. آموزش ساکنان درباره تأثیرات آلودگی صوتی و تشویق به رفتارهای کم‌صدا همچون محدودیت در بوق زدن و استفاده از ابزارهای کم‌صدا می‌تواند جامعه را به سمت رفتارهای مدنظر سوق دهد.

رویکرد چندوجهی آمستردام در کنترل آلودگی صوتی

آمستردام چند استراتژی نوآورانه را برای مقابله با آلودگی صوتی با موفقیت پیاده‌سازی کرده است که از آن جمله می‌توان به ایجاد حاشیه‌های سبز کنار جاده‌های اصلی اشاره کرد که صدا را جذب می‌کنند، همچنین به هدایت آب باران کمک می‌کنند. این شهر در استفاده از آسفالت‌های بی‌صدا برای ساخت جاده‌های شهری پیشگام بوده که راهکاری مؤثر در کاهش صداهای ترافیکی است. دوچرخه‌سواری در این شهر به‌عنوان روش اصلی حمل‌ونقل ترویج پیدا کرده است که نه‌تنها موجب کاهش آلایندگی‌های وسایل نقلیه می‌شود، بلکه به کاهش سطح کلی صدا نیز کمک می‌کند.

آمستردام با ادغام این راه‌حل‌ها در برنامه‌ریزی شهری و اقدامات جامعه به‌عنوان الگوی مؤثر در مبارزه با آلودگی صوتی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان به‌شمار می‌آید. در ادامه راهکارهای مؤثر برای مقابله با آلودگی صوتی و روش‌هایی بیان می‌شود که شهرها می‌توانند کیفیت زندگی ساکنان خود را بهبود ببخشند و نمونه‌های موفق شهری در کنترل آلودگی صوتی نیز معرفی می‌شود.

دیوارهای صوتی

دیوارهای صوتی که با نام دیوارهای نویز نیز شناخته می‌شوند، سازه‌هایی هستند که برای جلوگیری از انتقال صدا از بزرگراه‌ها و جاده‌های پررفت‌وآمد به مناطق مسکونی طراحی شده‌اند تا محیط آرام‌تری را برای زندگی در این مناطق ایجاد کنند. بسیاری از شهرها در ایالات متحده آمریکا با موفقیت دیوارهای صوتی را برای مقابله با آلودگی صوتی ناشی از ترافیک به‌کار گرفته‌اند که نمایانگر رویکردی پیشگیرانه در مدیریت آلودگی صوتی شهری است.

اثربخشی این دیوارها به چندین عامل بستگی دارد؛ دیوارهای صوتی باید به‌قدر کافی بلند و طولانی باشند تا بتوانند امواج صوتی را مسدود کنند. مواد رایج مورد استفاده برای ساخت این دیوارها شامل بتن، چوب و خاک است، همچنین بعضی از دیوارهای مدرن شامل مواد جذب‌کننده صدا هستند که اثر بخشی آن‌ها را افزایش می‌دهد. هرچه دیوار به منبع نویز نزدیک‌تر باشد، اثربخشی آن در کاهش سطوح صدا برای ساکنان نزدیک‌تر بیشتر خواهد بود و میزان اثربخشی آن‌ها با زیادشدن فاصله کاهش پیدا می‌کند؛ خانه‌های دورتر از ۵۰۰ فوت ممکن است از مزایای قابل‌توجهی برخوردار نشوند.

کالیفرنیا

کالیفرنیا با حدود ۷۶۰ مایل دیوار صوتی نصب‌شده کنار بزرگراه‌ها گام مؤثری در کاهش آلودگی صوتی در مناطق مسکونی مجاور جاده‌های شلوغ برداشته است. استفاده گسترده از این دیوارها از دهه ۱۹۷۰ با معرفی مقررات مربوط به نویز آغاز شد که هدف آن حفاظت از جوامع در برابر سطوح بالای صدا بود.

فلوریدا

مشابه کالیفرنیا، فلوریدا نیز از این راهکار برای کنترل آلودگی صوتی استفاده کرده و حدود ۲۵۲ مایل دیوار صوتی ساخته است. طراحی این سازه‌ها به‌گونه‌ای است که صدای بزرگراه‌ها را تا پنج دسی‌بل کمتر به خانه‌هایی مجاور انتقال می‌دهد و نقش مهمی در بهبود شرایط زندگی ساکنان شهر داشته است.

آسفالت بی‌صدا

آسفالت بی‌صدا یا سطوح جاده‌ای آرام، نوعی فناوری نوین در مهندسی راه‌سازی است که به‌منظور کاهش آلودگی صوتی ناشی از ترافیک طراحی شده است. این نوع آسفالت با استفاده از مواد خاص و ساختاری متخلخل، توانایی جذب و کاهش صداهای ناشی از حرکت وسایل نقلیه را دارد و به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که فشاری لاستیک وسایل را توزیع می‌کند و در نتیجه صدای ناشی از اصطکاک را به حداقل می‌رساند.

مزایای استفاده از آسفالت بی‌صدا تنها به کاهش سروصدا محدود نمی‌شود؛ این فناوری به بهبود ایمنی جاده‌ها، افزایش راحتی رانندگی و کاهش تصادفات ناشی از سر و صدای بلند و به حفاظت از محیط زیست نیز کمک می‌کند. در نتیجه آسفالت بی‌صدا یک راه‌حل جامع برای چالش‌های صنعت حمل‌ونقل و بهبود کیفیت زندگی شهری مطرح است و شهرهای بسیاری به‌ویژه در اروپا از آن بهره می‌برند.

دلفت، هلند

دلفت پیشگام استفاده از آسفالت بی‌صدا است که منجر به کاهش قابل توجهی در صدای ترافیک جاده‌ای شده است. مطالعات نشان می‌دهد که این فناوری به‌طور مؤثر سطح صدا را حدود ۶ دسی‌بل کاهش داده و محیط زندگی ساکنان نزدیک به جاده‌های شلوغ را آرام‌تر کرده است.

روتردام، هلند

روتردام از سال ۲۰۱۱ در حال آزمایش روی آسفالت بی‌صدا و به‌طور ویژه برای وسایل نقلیه باری سنگین است. این شهر بخش‌های آزمایشی متعددی را راه‌اندازی کرده است و به نظارت بر اثر بخشی آن‌ها در کاهش آلودگی صوتی ناشی از ترافیک ادامه می‌دهد.

پاریس، فرانسه

پاریس آسفالت‌های نوین و کم‌صدا را در چندین منطقه آزمایشی به کار گرفته است که علاوه‌بر کاهش صدای ترافیک جاده‌ای، گرمای شهری را نیز کاهش می‌دهد و به هزاران شهروند سود می‌رساند.

بارسلونا، اسپانیا

بارسلونا در حال بررسی راه‌حل‌های مختلف برای کاهش صدای شهری از جمله استفاده از سطوح آرام جاده‌ای همراه با گیاهان برای جذب صدا است. این رویکرد دوگانه بهبود کیفیت زندگی ساکنان را هدف قرار می‌دهد.

کاشت درخت و گیاه

در حال حاضر شهرهای بسیاری در سراسر جهان از گیاهان برای مقابله با آلودگی صوتی استفاده می‌کنند و با کاشت درختان و درختچه‌های کنار جاده‌ها سعی در کنترل صداهای ناشی از حمل‌ونقل هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که پوشش گیاهی می‌تواند به‌شکل مؤثری سطوح سروصدا را کاهش دهد. درختان و گیاهان با جذب و پراکنده کردن امواج صوتی به‌ویژه در مناطق پرتردد، به عنوان یک مانع طبیعی در برابر سر و صدای ایجادشده توسط ترافیک، ساخت‌وساز و سایر منابع صوتی عمل می‌کنند و به ایجاد محیطی آرام‌تر کمک می‌کنند.

درختان می‌توانند صداهای با فرکانس بالا را جذب کنند و فرکانس‌های پایین‌تر را تعدیل کنند، همچنین کیفیت هوا را بهبود ببخشند و با ایجاد یک زیستگاه طبیعی تنوع زیستی را در محیط‌های شهری افزایش دهند. در مقایسه با راه‌حل‌های زیرساختی همچون ساخت دیوارهای بتنی، گیاهان می‌توانند روشی مقرون به صرفه‌تر برای کنترل آلودگی صوتی باشند و شهروندان را از مزایای دیگر نظیر زیباسازی و خنک‌سازی شهر بهره‌مند کنند.

یینگ‌کو، چین

شهر یینگ‌کو (Yingkou) در چین به‌منظور کاهش آلودگی صوتی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان اقدام به ایجاد و گسترش پارک‌ها، باغ‌ها و نوارهای سبز شهری کرده است که علاوه‌بر زیباسازی شهر به عنوان عایق‌های صوتی به کاهش سر و صدا کمک می‌کنند. درختان زیادی در مناطق شهری و حاشیه جاده‌ها کاشته شده است که می‌توانند امواج صوتی را به‌طور طبیعی جذب کنند و در نتیجه سطح آلودگی صوتی را کاهش دهند. مطالعات نشان داده است که ترکیبات خاصی از درختان از جمله سرو و آکاسیا، بهترین نتیجه را در کاهش صدا می‌دهد به‌ویژه در ماه‌های تابستان که برگ‌ها متراکم هستند.

لس‌آنجلس، کالیفرنیا

لس‌آنجلس چندین پروژه را برای استفاده از فضاهای سبز و گیاهان کنار بزرگراه‌ها به اجرا درآورده است و با کاشت درختان و ایجاد کمربندهای سبز آلودگی صوتی ناشی از ترافیک را کاهش و در عین حال کیفیت هوا و زیبایی شهری را ارتقا داده است.

تورنتو، کانادا

شهر تورنتو با توجه به مزایای زیست‌محیطی و اجتماعی کاشت درختان و توسعه جنگل‌های شهری، از این روش‌ها به عنوان راهکاری مؤثر برای مقابله با آلودگی صوتی بهره برده است. تورنتو اقدام به ایجاد کمربندهای جنگلی و نوارهای سبز در اطراف مناطق شهری کرده است که جذب امواج صوتی را تسهیل می‌کند. انتخاب انواع درختانی که برگ‌ها و شاخه‌های بیشتری دارند در جذب بیشتر صدا و کنترل آلودگی صوتی نقش مهمی دارد. شهرداری تورنتو برنامه‌هایی برای آموزش عمومی و تشویق شهروندان به مشارکت در کاشت درختان و حفظ فضاهای سبز دارد.

برلین، آلمان

برلین کریدورهای سبز گسترده‌ای شامل انواع درختان و درختچه‌ها در سراسر شهر ایجاد کرده است که به‌عنوان مانع‌های طبیعی صدا عمل می‌کنند. این رویکرد صدای خیابان‌های شلوغ را به میزان قابل توجهی کاهش داده و به بهبود محیط شهری کمک کرده است.

سنگاپور

سنگاپور پیشگام طرح باغ‌شهر است و به‌طور گسترده‌ای گیاهان را در برنامه‌ریزی شهری خود ادغام می‌کند. درختان کنار جاده‌ها و باغ‌های عمودی روی ساختمان‌ها راهکار مناسب این شهر برای کاهش آلودگی صوتی و در عین حال ترویج تنوع زیستی است.

کپنهاگ، دانمارک

کپنهاگ در طراحی شهری خود از سقف‌ها و دیوارهای سبز برای مقابله با آلودگی صوتی استفاده می‌کند که علاوه‌بر جذب صدا، عایق‌بندی مناسبی را برای ساختمان‌ها فراهم می‌کنند و منجر به ایجاد شهری قابل زندگی‌تر می‌شود.

سنسورهای صوتی

شهرهای مختلف در سراسر جهان به‌طور فزاینده‌ای از فناوری‌های پیشرفته سنسور برای پایش و مدیریت آلودگی صوتی استفاده می‌کنند. سنسورهای صوتی به جمع‌آوری داده‌های واقعی از سطوح صدا کمک می‌کنند و این امکان را برای مسئولان شهری فراهم می‌آورند تا تصمیمات آگاهانه‌ای برای بهبود شرایط زندگی و اجرای راهکارهای مقابله با آلودگی صوتی در شهرها اتخاذ کنند، علاوه‌بر این با در دسترس قرار دادن داده‌های صوتی سنسورها برای عموم توسط اپلیکشن‌های موبایل یا وبگاه‌ها، مشارکت جامعه در رسیدگی به آلودگی صوتی تقویت می‌شود.

کوئینکا، اکوادور

کوئینکا یک شبکه اینترنت اشیا متشکل از هفت سنسور هوشمند را در نقاط استراتژیک شهر نصب کرده است که سطح صدا، فشار جوی، دما و رطوبت را اندازه‌گیری می‌کند. داده‌ها هر ۱۰ دقیقه جمع‌آوری می‌شود و به صورت عمومی در زمان واقعی در دسترس قرار می‌گیرد تا برنامه‌ریزان شهری بتوانند انتشار صدا را پیگیری کنند و مدیریت آلودگی صوتی شهر را مؤثرتر انجام دهند.

نیویورک، ایالات متحده آمریکا

نیویورک در حال بررسی استفاده از دوربین‌ها و دستگاه‌های سنجش صوت به‌عنوان بخشی از یک سیستم خودکار اجرای قوانین آلودگی صوتی است. این سیستم به‌طور خودکار خودروهایی را که صدایی بیش از حد مجاز تولید می‌کنند شناسایی و جریمه می‌کند. یک شبکه از سنسورهای کم‌هزینه در محله‌های مسکونی برای پایش صداهای خاص نظیر صدای ساختمان‌سازی و آژیرها نصب شده است که داده‌های ارزشمندی برای مسئولان شهر فراهم می‌کند.

آیندهوون، هلند

آیندهوون از فناوری پیشرفته پایش صوتی به کمک دوربین صوتی CAM iV۶۴ استفاده می‌کند تا مسئولان منابع صوتی را در زمان واقعی مشاهده و به‌سرعت به شکایات ساکنان رسیدگی کنند.

لانژو، چین

لانژو از سال ۱۹۸۹ به مسئله آلودگی صوتی پرداخته و اقداماتی از جمله استفاده از برنامه‌های موبایل برای گزارش سطوح صدا در محله‌ها را به اجرا درآورده است. این رویکرد بر پایه جامعه منجر به افزایش آگاهی و مشارکت در مدیریت آلودگی صوتی شهری شده است.