نشست تخصصی شهرسازی و معماری اسلامی-ایرانی با محوریت با محوریت مسائل اساسی معماری و شهرسازی قم با حضور جمعی برگزیده از نخبگان شهر امروز _شنبه چهارم اسفند_ در سالن رضوان شهرداری قم برگزار شد.

این نشست در تداوم اقدامات مطالعاتی پژوهشکده نظر به عنوان چشم سوم در چهار حوزه معماری و شهرسازی قم یعنی شامل سازمان فضایی و تداوم زندگی شهری، نوسازی بافت فرسوده، تحولات منظر خیابان و فضای جمعی، و نمای شهری و سیاست‌های شهرسازی برگزار و حاضران نظرات خود را در باب پژوهش‌های انجام شده توسط پژوهشگران در این چهار حوزه مطرح کردند.

ضرورت درک شکاف تاریخی و معاصر بودن در قم

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد آکوچکیان، مسئول مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه در این نشست اظهار کرد: ضرورت اندیشیدن به راهبری جهان جدید ایرانی بیش از پیش حس شده است و جوانان اندیشمند غیرحوزوی در قم به درک شکاف تاریخی و معاصر بودن رسیده‌اند.

وی با اشاره به پرداختن این همایش تخصصی به مقوله هویت تاریخی شهر افزود: این مسئله که جوانان اندیشمند غیرحوزوی در قم به چنین درکی رسیده‌اند اتفاق مهمی است چراکه نشان می‌دهد ضرورت اندیشیدن به راهبری جهان جدید ایرانی بیش از پیش حس شده است.

مسئول مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه عنوان کرد: در حالی که همچنان بدنه سنتی حوزه علمیه قم میان تجدد و توسعه تمایزی قائل نمی‌شود این جوانان متوجه شده‌اند که معاصر بودن به معنای پیروی از الگوهای غربی نیست بلکه می‌تواند ریشه در فرهنگ و بوم هر ملت داشته باشد.

آکوچکیان با تأکید بر مفهوم اختلال قدرت در مدیریت شهری، اضافه کرد: مشکل ما نبود قدرت نیست، بلکه اختلال قدرت است.

وی ادامه داد: صندلی‌های مدیریتی تنها میان افراد جابه‌جا می‌شود در حالی که نقش اصلی را فرهنگ عمومی ایفا می‌کند و هنوز بسیاری از مدیران شهری درک نکرده‌اند که بازیگر اصلی قدرت نیستند بلکه فرهنگ عمومی و مشارکت اجتماعی است که تحولات را رقم می‌زند.

مسئول مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه با اشاره به چالش‌های نظری در حوزه شهرسازی و مدیریت شهری عنوان کرد: از نظریه‌پردازی درباره معاصر بودن فرار می‌کنیم درحالی‌که بازخوانی پارادایم‌های فکری برای درک سکونتگاه‌های انسانی در بستر تاریخی بودن ضروری است.

آکوچکیان خاطرنشان کرد: هنوز خودآگاهی نظری ما نسبت به این مسئله شکل نگرفته و مدیران شهری، نخبگان فکری و حتی نخبگان اندیشه مدعی دین به این ضرورت واقف نشده‌اند.

وی با اشاره به نشست تخصصی پیش‌رو در اردیبهشت‌، تاکید کرد: پیشنهاد می‌شود پیش از ورود به بحث منظر شهری، باید مسئله شکاف تاریخی و بحران معاصر بودن در قم مورد بررسی قرار بگیرد.

مصطفی سعادت‌طلب، عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی قم نیز در این نشست با تأکید بر اهمیت رعایت ضوابط مناسب‌سازی شهری و اجرای صحیح قوانین مدیریت شهری تصریح کرد: نقش بافت تاریخی در شکل‌دهی به سیمای شهری قم حیاتی و لازم است تا ارزش‌های آن به کل شهر تعمیم داده شود.

وی با تقدیر از پژوهش‌های پژوهشکده نظر، گزارش ارائه‌شده درباره نماهای شهری قم را ارزشمند و موشکافانه توصیف و با اشاره به معیارهای مطلوبیت سیمای شهری اظهار کرد: یکی از شاخص‌های ارزیابی کیفیت شهر رعایت ضوابط مناسب‌سازی برای معلولان است.

عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی قم تاکید کرد: اگر شهری این ضوابط را رعایت کرده باشد، نشان‌دهنده توجه جدی به استانداردهای مطلوب شهری است.

سعادت‌طلب خاطرنشان کرد: معیار دوم در ارزیابی کیفیت شهر، سیمای شهری است که ریشه در بسیاری از عوامل دارد و آنچه به‌عنوان نما دیده می‌شود بخشی از معماری شهر است که از ایده، کانسپت و فرم نشئت می‌گیرد.

وی با تأکید بر ضرورت اجرای قوانین در مدیریت شهری گفت: مدیریت شهری همچون یک خانواده است که برای آینده برنامه‌ریزی می‌کند، اما هم‌زمان با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است.

عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی قم با تاکید بر اینکه اگر قوانین به‌درستی اجرا شود دیگر مشکلی نخواهیم داشت، ادامه داد: ۹۵ درصد مردم دغدغه‌ای درباره موضوعاتی همچون تراکم ندارند، اما پنج درصدی که از این مسائل منتفع می‌شوند مانع اجرای صحیح سیاست‌های مدیریت شهری هستند.

سعادت‌طلب با اشاره به نقش بافت تاریخی قم در شکل‌دهی به سیمای شهری افزود: بافت تاریخی، پدیدآورنده و نگه‌دارنده ارزش‌های معماری شهری است و اگر بخواهیم سیمای شهری مطلوبی در سراسر قم داشته باشیم، باید ارزش‌های نماهای تاریخی را بشناسیم و آن‌ها را به کل شهر تعمیم دهیم.

وی بر لزوم توجه به زیرساخت‌های شهرسازی تأکید کرد و گفت: برای بهبود سیمای شهری قم باید زیرساخت‌های مهم شهرسازی مورد توجه قرار گیرد؛ بخش عمده این زیرساخت‌ها در بافت تاریخی شهر قرار دارد و این فضاهای جمعی می‌توانند نقش مهمی در ارتقای کیفیت سیمای شهری ایفا کند.

شهرداری وظیفه‌مندترین نهاد در کنترل سیمای شهری است

مجید فارغیان قمی، عضو هیئت‌مدیره نظام مهندسی قم با تاکید بر لزوم اجرای ضوابط نما و نظارت مؤثر بر سیمای شهری قم گفت: شهرداری قم وظیفه‌مندترین نهاد در این حوزه محسوب می‌شود و باید مکانیسم‌های قانونی و اجرایی را به‌درستی به کار بگیرد.

وی در نشست تخصصی شهرسازی و معماری اسلامی-ایرانی با تأکید بر لزوم اجرای قوانین مرتبط با نما و منظر شهری اظهار کرد: کیفیت گزارش‌های ارائه‌شده در این نشست مطلوب بود اما برای مسئولان امر نکات جدیدی در آن مطرح نشد.

عضو هیئت‌مدیره نظام مهندسی قم با طرح این سوال که «هدف نهایی از برگزاری چنین نشست‌هایی چیست؟» عنوان کرد: قم در حوزه سیما و منظر شهری جزو استان‌های پیشرو نیست، اما در رتبه‌بندی کشوری در جایگاه متوسط رو به بالا قرار دارد.

فارغیان قمی اضافه کرد: با این حال چالش اصلی در این حوزه، نبود قدرت اجرایی و نظارتی و نه کمبود قوانین و دستورالعمل‌ها است.

وی با اشاره به مصوبات گذشته در حوزه نما تاکید کرد: در دوره عضویت بنده در شورا، دو مصوبه مهم در این زمینه داشتیم و کمبودی وجود ندارد، به علاوه متخصصان اقلیم، تاریخ و هویت قم را به‌خوبی می‌شناسند، اما مشکل اصلی، ضعف در اجرا و نظارت است.

عضو هیئت‌مدیره نظام مهندسی قم اضافه کرد: شهرداری قم وظیفه‌مندترین نهاد در این حوزه محسوب می‌شود و باید مکانیسم‌های قانونی و اجرایی را به‌درستی به کار بگیرد.

فارغیان قمی با انتقاد از اجرای برخی مصوبات و دستورالعمل‌ها، خاطرنشان کرد: ممنوعیت اجرای نماهای رومی در تمامی آئین‌نامه‌ها ذکر شده و برای اجرای آن اهتمام بیشتری لازم است.

وی ادامه داد: این مسئله باید به‌طور شفاف بررسی و مشخص شود که چرا این مصوبات اجرایی نشده است.

عضو هیئت‌مدیره نظام مهندسی قم با تأکید بر لزوم هماهنگی میان نظریه‌پردازی و اقدامات اجرایی در حوزه سیما و منظر شهری، اضافه کرد: به‌موازات مباحث نظری، باید راهکاری عملی برای اجرا در نظر گرفته شود، چراکه در عمل اجرای ضوابط شهری تحت تأثیر ملاحظات اقتصادی، فشارهای گروه‌های خاص و دلایل سیاسی قرار می‌گیرد.

فارغیان قمی عنوان کرد: ازاین‌رو یک سازوکار اجرایی قوی نیاز است تا قوانین و مصوبات به‌درستی اجرایی شود.