شهرنشینی انتقال جمعیت از روستا به شهر است و در دو قرن اخیر، این پدیده منجر به ایجاد، رشد و توسعه سریع شهرهای جدید در سراسر جهان شده و آنها را به عنوان مراکز رشد اقتصادی و فرهنگ عامه معرفی کرده است. تا سال ۲۰۱۸، بیش از نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کردند و در سال ۲۰۵۰، پیش‌بینی می‌شود که این تعداد به دوسوم جمعیت جهان (۷ میلیارد نفر) افزایش یابد. شهرنشینی، رشد سریع جمعیت و تغییرات آب و هوایی تنها چند دلیل هستند که چرا شهرهای پایدار برای آینده جمعی ما بسیار مهم هستند.

شهر پایدار چیست؟

شهر پایدار منطقه‌ای است که تأثیرات اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی خود را از طریق برنامه‌ریزی و مدیریت شهری دقیق در نظر بگیرد. شهرهای پایدار برای کاهش اثرات مضر بر محیط زیست و حمایت از اقتصاد دایره‌ای طراحی شده‌اند. به طور خلاصه، شهرهای پایدار زندگی ساکنان را از طریق یک رویکرد چند رشته‌ای که مردم، سیاره و سود را در نظر می‌گیرد (اغلب به عنوان "3Ps" پایداری شناخته می‌شود) ترویج می‌کنند.

تفاوت بین شهرهای پایدار و هوشمند چیست؟

شهر هوشمند منطقه‌ای است که در آن از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (سیستم‌های هوشمند) برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان و افزایش استفاده مؤثر از منابع استفاده می‌شود. در قلب یک شهر هوشمند اولویت‌بندی، استفاده از فناوری‌های جدید است. از سوی دیگر، در حالی که شهرها و جوامع پایدار ممکن است از سیستم‌های هوشمند استفاده کنند و آنها را در طراحی و عملیات خود ادغام کنند، اما بیشتر بر پایداری از منظر زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی متمرکز هستند. در ادامه پنج مورد برجسته از شهرهای پایدار معرفی می‌شود که می‌توانند الهام‌بخش سایر دولت‌های محلی باشند.

تقویت شبکه شهرهای صنعتی به سمت انتشار صفرخالص در کاوهسیونگ، تایوان

کاوهسیونگ بزرگ‌ترین شهر صنعتی تایوان، مأموریت دارد تا ثابت کند نیروگاه‌های صنعتی می‌توانند اهداف بلندپروازانه اقلیمی را تعیین کنند و به آن دست یابند. این شهر به عنوان قطب تولید این کشور، یک مشارکت‌کننده اقتصادی عمده است که یک‌پنجم انتشار کربن تایوان را به خود اختصاص می‌دهد.

برای مقابله با چالش‌هایی که شهرهای صنعتی با آن مواجه هستند، دولت این شهر اتحادیه صنعتی «صفرخالص» را رهبری می‌کند که هدف آن کمک به شهرهای صنعتی برای کاهش انتشار کربن با استفاده از قدرت شرکت‌های بزرگ‌تر برای حمایت از شرکت‌های کوچک‌تر است.

با حمایت از این اتحاد، دولت این شهر و شبکه ICLEI توسط مرکز ظرفیت ICLEI شرق آسیا واقع در کاوهسیونگ، یک پروژه چندساله را با تمرکز بر بی‌طرفی اقلیمی و شهرهای هوشمند آغاز کرده‌اند. هدف این طرح ابتکاری تبدیل شدن کاوهسیونگ به مرکزی برای به اشتراک‌گذاری و تبادل دانش در مورد مسائل حیاتی بی‌طرفی اقلیمی به‌ویژه در شهرهای شرق آسیا و اقیانوسیه است.

این شهر در سال ۲۰۲۳ قانونی را تصویب کرد که به موجب آن باید تا سال ۲۰۵۰ به هدف صفر خالص برسد. مؤسسه Net-Zero در این شهر اولین مرکز آموزشی منطقه برای پرورش استعدادها در فناوری و شیوه‌های صفرخالص است. اساس طرح صفرخالص شامل نوآوری صنعتی، اقدامات قانونی و توسعه استعدادها است که بر اساس این قانون تقویت می‌شوند.

نقشه‌برداری از مناطق آسیب‌پذیر در برابر خطرات اقلیمی در تگوسیگالپا، هندوراس

تگوسیگالپا یکی از آسیب‌پذیرترین شهرهای جهان است و ۶ درصد از قلمرو آن در معرض خطرات دائمی آب‌وهوایی قرار دارد. ۶۰۰ هزار نفر از جمعیت ۱.۸ میلیون نفری این شهر به دلیل شرایط منطقه‌ای و برنامه‌ریزی نامناسب در زاغه‌های شهری زندگی می‌کنند و همواره در خطر هستند.

در سپتامبر ۲۰۲۲، بیش از ۲۵۰ خانه در اثر رانش زمین ویران شد و بیش از دو هزار نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. در حال حاضر این شهر روی ۴۰ منطقه آسیب‌پذیر در برابر خطرات آب‌وهوایی کار می‌کند ولی منابع کافی در اختیار ندارد.

با همکاری پروژه تسهیلات بیمه زیرساخت شهری (UIIF)، تگوسیگالپا و ۶ شهر دیگر در آمریکای لاتین و کارائیب قادر خواهند بود راه‌حل‌های بیمه نوآورانه را توسعه دهند که می‌تواند به نفع میلیون‌ها نفر از مردم آسیب‌پذیر در سراسر منطقه باشد؛ مردمی که به دلیل افزایش بسامد رویدادهای شدید آب‌وهوایی با چالش‌های مهمی مواجه هستند.

پروژه UIIF که توسط بانک توسعه KfW به‌نمایندگی از وزارت همکاری اقتصادی و توسعه فدرال آلمان و به رهبری ICLEI تأمین مالی می‌شود، به شهرهای مشمول این طرح کمک می‌کند تا خطرات تهدیدکننده را شناسایی و اندازه‌گیری کنند و بیمه متناسب با نیازهای آنها را در اختیارشان قرار می‌دهد. تگوسیگالپا از طریق این پروژه می‌تواند یک نقشه مدیریت ریسک فوری را برای پاسخگویی و درک بهتر تاب‌آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی تهیه کند تا همه ساکنان بتوانند با خیال آسوده در شهر زندگی کنند.

راهکار تبدیل پسماند غذا به ضایعات صفر توسط لاروها در سیدنی، استرالیا

سیدنی در نبرد خود با پسماند مواد غذایی به‌تازگی یک طرح آزمایشی یک‌ساله را با استفاده از لارو مگس سرباز سیاه برای مصرف ۶۰۰ تن ضایعات غذایی ساکنان سیدنی راه‌اندازی کرده است که اگر در طبیعت تجزیه شوند گازهای گلخانه‌ای قوی منتشر خواهند کرد.

لارو مگس سرباز سیاه ناقل بیماری نیست و می‌تواند باکتری‌های موجود در مواد آلی مصرفی خود را تجزیه کنند. این لاروها در طول عمر دو هفته‌ای خود می‌توانند روزانه بین ۱.۲ تا ۱.۷ تن پسماند غذا مصرف کنند و وزن بدن خود را هر روز دو برابر کنند. از این لاروها می‌توان به‌عنوان خوراک حیوانی غنی از پروتئین و کود طبیعی استفاده کرد که هر دو برای تولید غذای پایدار بسیار مهم هستند.

خدمات بازیافت ضایعات مواد غذایی سیدنی از سال ۲۰۱۹ تا کنون شاهد مشارکت بیش از ۲۱ هزار خانواده بوده است که ضایعات غذایی را به کمپوست تبدیل می‌کنند. با این آزمایش جدید این شهر آماده است تا برای نخستین بار با استفاده از یک راه‌حل دایره‌ای با فناوری پایین و در عین حال تأثیرگذار، رویکرد خود را در مدیریت پسماند غذایی متحول کند.

تسریع انتقال انرژی از طریق طرح‌های یارانه منصفانه در لودویگزبورگ، آلمان

لودویگزبورگ تعهد خود را به برابری در کاهش تأثیرات اقلیمی با طرح یارانه‌ای برای دستگاه‌های خورشیدی پلاگین و سلول‌های خورشیدی کوچک (mini-PV) نشان می‌دهد که قابلیت نصب در بالکن‌ها یا روی دیوارهای بیرونی را دارند. این طرح ابتکاری نه‌تنها به صاحبان خانه‌ها بلکه به مستأجران نیز اجازه می‌دهد تا به بخش انرژی‌های تجدیدپذیر بپیوندند و قبوض برق خود را ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش دهند.

پروژه INCLUDE اجراشده توسط ICLEI یک «بسته بی دغدغه» را برای خانوارهای کم‌درآمد معرفی می‌کند که بهره‌مندی تمام ساکنان شهر از انرژی‌های تجدیدپذیر بدون موانع مالی را تضمین می‌کند.

واکنشی سریع برای شکست دادن گرما در سائوپائولو، برزیل

شهر سائوپائولو به تأثیر افزایش امواج گرما بر سلامت شهروندان به‌ویژه جمعیت‌های آسیب‌پذیر آگاه است و برای غلبه بر این مسئله از سپتامبر ۲۰۲۳ عملیات دمای بالا (OAT) را راه‌اندازی کرده است. زمانی که دما به ۳۲ درجه سانتیگراد برسد، این طرح فعال می‌شود و چادرهایی که در نقاط استراتژیک شهر قرار دارند، گسترده می‌شوند تا مکان‌های سایه و استراحت را با فن‌های خنک‌کننده و آب رایگان، کلاه، نوشیدنی سرد و میوه برای شهروندان فراهم کنند.

کارکنان شهرداری ساکنین را در زمینه خودمراقبتی راهنمایی می‌کنند و افراد بی‌خانمان را به مراکز پذیرش ارجاع می‌دهند. هر چادر یک آمبولانس برای کمک اضطراری به افرادی دارد که در معرض گرمای شدید قرار گرفته‌اند و دچار گرمازدگی یا مشکلات دیگر شده‌اند.

شهر سائوپائولو، میزبان کنگره جهانی ICLEI۲۰۲۴ همراه با بزرگ‌ترین شبکه کمک‌های اجتماعی آمریکای لاتین، بیش از ۲۵ هزار مکان مجهز به فن خنک‌کننده و مکان‌هایی برای آب آشامیدنی را در درسترس بی‌خانمان‌ها قرار می‌دهد. از سپتامبر ۲۰۲۳ تا مارس ۲۰۲۴، OAT نزدیک به ۱.۴ میلیون سرویس ارائه و بیش از ۳.۱ میلیون کالا از جمله آب و میوه را در بین شهروندان توزیع کرده است.