تلخ ِشیرین!

فاطمه مقدم/ گرچه آتش‏ نشانی حرفه ای با اعمال جسورانه و خطرات بسیار توام است و همواره تعریف آتش‏‌نشانی به عنوان فعالیتی مردانه متصور می شود اما این تنها یک تصور یک‌بعدی  نسبت به یک شغل چند بعدی است که جوهره از خودگذشتگی و اخلاق مداری بخشی جدایی ناپذیر از آن است. به باور بسیاری از آتش‏‌نشانان مجرب، همه عملیات‌های آتش‏‌نشانی الزاما خاموش کردن آتش‏ نیست و در بسیاری از موارد آتش‏‌نشانان با حوادث خاصی روبه‌رو می‌شوند که ضرورت حضور یک آتش‏‌نشان زن را دو برابر می‌کند. شغلی که جدا از دست و پنجه نرم کردن با آتش‏ و حادثه، روحیه ایثارگرانه و لطیف می‌خواهد. در حال حاضر15 آتش‏‌نشان زن در شیراز فعالیت دارند که از آن‌ها در ماموریت‌های تخصصی و عملیات های مربوط به بانوان و البته اطفا حریق های گسترده استفاده می شود. بانوان آتش‏ نشان شیراز ایستگاه مختص خود با فرماندهی سه زن دلیر دارند که در سه شیفت این ایستگاه را هدایت می کنند. در ادامه با محمدهادی قانعی، رئیس سازمان آتش‏ نشانی شیراز و طیبه خیراتی فرمانده یکی از شیفت های ایستگاه بانوان به گفت گو نشستیم.

**در عملیات های بانوان آتش نشان، حادثه دیدگان آرامش بیشتر و نگرانی ‏کمتری داشتند

-به طور کل چند آتش‏ نشان زن در فارس مشغول به کار است و کار جذب آتش‏ نشانان زن از چه وقت آغاز شده است؟

*محمدهادی قانعی، رئیس سازمان آتش‏ نشانی شیراز

 سازمان آتش‏ نشانی شیراز از سال 1385 به جذب آتش‏ نشانان بانو پرداخته است و از همان زمان این بانوان کار خود را در عملیات های متعددی آغاز کردند. ما از سال 1397 نیز ایستگاه مجهزی مثل ایستگاه آقایان با امکانات و تجهیزات مشابه برای بانوان راه اندازی کردیم که فرماندهی این ایستگاه نیز به عهده خود بانوان است. در حال حاضر 15 آتش‏ نشان بانو در سه شیفت 5نفره به صورت شبانه روزی در حال انجام خدمت هستند. ما بعد از کرج که در سال 80 زنان آتش‏ نشان را به استخدام درآورد، دومین شهر هستیم که به استخدام رسمی بانوان آتش‏ نشان پرداختیم. در تهران نیز در یک ماه گذشته کار جذب 15 آتش‏ نشان بانو انجام شده و به خدمت مشغول خواهند شد.

-دامنه خدمات امدادی آتش‏ نشانان زن در حوزه چه عملیات هایی است؟

 در حال حاضر خصوصا در عملیات های خاصی نظیر امداد خودکشی هایی که مختص بانوان است یا در اماکنی که بانوان حبس هستند، یا در مکان هایی که بانوان حضور دارند نظیر استخرها و بعضا در حوادث آتش‏ سوزی که نیاز است از پتانسیل بانوان استفاده شود، به صورت 24 ساعته از خدمات این همکاران استفاده می شود.  

-خروجی استخدام آتش‏ نشانان زن را تا کنون چطور بررسی می کنید، آیا این خروجی به شما انگیزه لازم برای استخدام تعداد بیشتری از زنان را می دهد؟

در همه کشورهای پیشرفته چندین برابر تعداد نیروهایی که در استخدام آتش‏ نشانی هستند نیروهای داوطلب وجود دارد و از پتاسیل آن ها استفاده بسیاری می شود. دلیل مهمی چون نداشتن تعهد استخدامی نیروهای داوطلب سبب می شود که آن ها در حوزه های مختلف سازمان آتش‏ نشانی به فعالیت بپردازند و در کارهای مختلف کسب تجربه کنند در واقع با استفاده از نیروهای داوطلب گویی که سازمان از پکیجی از نخبگان در کنار نیروهای زبده سازمانی خود استفاده می کند. داوطلبان ما در دو بخش آقایان و بانوان با سازمان آتش نشانی همکاری دارند که در هر دو بخش نیاز است که تعداد داوطلبان بیشتر شود اما در زمینه استخدام با توجه به توسعه شهر، آتش‏ نشانی هر تعداد نیرو بگیرد باز پتانسیل رشد وجود دارد. با توجه به اجرای «طرح جامع اطفا حریق» در شیراز در راستای ریل گذاری به منظور رفع نیاز‌های ایمنی شهر برای اولین بار در کشور، راهکارهای توسعه و سیر پیشرفت و ارتقا امکانات مورد نیاز برای داشتن شهری ایمن با برنامه‌ریزی کوتاه، میان و بلندمدت تعیین شده است. ذکر این نکته ضروری است که «طرح جامع اطفا حریق» در شیراز برای اولین بار در کشور انجام می شود و کلان شهرهای مهم دیگر چون تهران و اصفهان هنوز اقدامی در این زمینه نکردند، همچنین در این طرح همه این موارد دیده شده و بر اساس توسعه شهر و شهرنشینی و امکاناتی که برای ایمنی شهر نیاز است اقداماتی انجام و افزایش نیروی انسانی چه در بخش بانوان و چه آقایان نیز صورت گرفته است. زمانی که بحث جنسیت کنار گذاشته می شود و از توانمندی همه نیروهای شهر بهره گیری می شود مسلم است که کمک زیادی به بهبود خدمات می کند. در عملیات های بانوان نیز شهروندان بانو از نوع خدماتی که از بانوان آتش‏ نشان گرفته اند بسیار راضی بودند و در عملیات هایی که زنان در آن حضور پیدا کردند، حادثه دیدگان آرامش و اطمینان بیشتر و نگرانی کمتری داشته اند.

-آیا عملیات هایی وجود دارد که زنان فرماندهی آن را به دست داشته باشند یا همچنان تا زمان کسب تجربه لازم در عملیات هایی با ‏فرماندهی مردان شرکت می کنند؟

بله در بسیاری از موارد هست که خود آتش‏نشانان بانو به تنهایی اعزام می شوند نظیر امداد آسانسور، امدادهای خودکشی، عملیات های که لازم است در فضاهای مختص بانوان انجام گیرد در تمامی این موارد تیم بانوان اعزام می شوند و بانوان در ایستگاه خود فرماندهی جدا دارند. اما در بسیاری از عملیات ها نیز تیم بانوان و آقایان تکمیل کننده یکدیگر هستند نظیر آتش‏ سوزی های گسترده ای که داخل یا بیرون شهر اتفاق می افتد و این دو تیم به هم کمک می کنند تا عملیات به بهترین نحو انجام شود. اینطور نیست که سازمان به بانوان آتش‏ نشان اعتمادی نداشته باشد و تیم بانوان صرفا در سایه باشند و آقایان همه عملیات های اصلی را انجام دهند.

-آزمون جدیدی برای استخدام زنان در پیش است؟

ما در برنامه «طرح جامعه اطفا حریق» در حال استخدام200 نفر هستیم. با توجه به اینکه سال آینده46 نفر از نیروهای ما بازنشسته می شوند و ما توسعه چند ایستگاه جدید را در دست داریم نظیر ایستگاه گویم، هویزه، بنی هاشمی و.. منتظر نظر وزارت کشور هستیم تا استخدام های جدید خود را انجام دهیم در عین آنکه در سال 1402 نیز مجدا، استخدام نیرو خواهیم داشت که بخشی از آن بانوان هستند و از سوی دیگر بانوانی که امروز در سازمان مشغول به کارند با توجه به اینکه سال 1385 استخدام شدند سال 1405 بازنشسته می شوند و طبق برنامه ریزی سال 1402 بانوان جدید به تیم بانوان آتش‏ نشان اضافه خواهند شد و آموزش های لازم را تا زمان بازنشستگی این بانوان خواهند دید.

-شرایط سنی استخدام زنان آتش‏ نشان چیست؟

چون شیراز دبیر کارگروه و منابع انسانی کشور است و بحث استخدام، مزایا و حقوق در شیراز پیش می رود ما پیشنهادات و مصوبات خودمان را در این خصوص ارائه داده ایم اما همه چیز برمی گردد به زمان اخذ مجوز استخدام تا به صورت دقیق برای ما روشن شود که شرایط چگونه باید باشد اما به طور عمومی شرایط سنی ما برای استخدام از 18 تا 25 سال است که اوج توان جسمی است و فرد باید در آمادگی جسمانی خوبی قرار داشته باشد و فارغ التحصیلان رشته های تربیت بدنی، اطفا حریق و امداد و نجات در اولویت جذب هستند.

***خاطرات تلخی که به شیرینی نجات ختم می شوند

-خوب و بد یک آتش‏ نشان زن بودن؟

*طیبه خیراتی، فرمانده آتش نشانی شیراز

 کلا شاغل بودن بانوانی که مادر هستند خود نوعی جهاد است و خاصه شغل ما که با دغدغه های خاص خود همراه است. شغل ما تفاوت هایی با شغل های دیگر از لحاظ ویژگی ها دارد و با وجود انکه ما 15 بانوی شاغل در آتش‏ نشانی عاشق کارمان هستیم اما این شغل چالش هایی دارد نظیر آماده باش شبانه روزی آتش‏ نشانان بر سر کار و این خود استرسی افزون برای آتش‏ نشانان نسبت به دیگر مشاغل به همراه دارد. همچنین ما توسط بی سیم از تمامی حوادثی که در سراسر شهر اتفاق می افتد مطلع می شویم و بدون آنکه خود مستقیم درگیر عملیات امداد و نجات شویم اما درگیر ناراحتی و استرس ناشی از آن خواهیم شد. همچنین برخی حوادثی که به آن اعزام می شویم اثر روانی تلخی در ذهن افراد گروه برجا می گذارد که هیچگاه پاک نخواهد شد. خصوصا اگر اتفاق برای یک بچه باشد بر گروه آتش‏ نشانان بانوان که اکثریت مادر هستند و حس مادری را تجربه کرده اند اثر تلخی بر جا می گذارد. برخورد مدام با حوادث مختلف خود به خود ذهن را در مناسبات خانوادگی نیز به سمت نگرانی از وقوع حوادثی می کشاند که در ذهنمان نقش بسته است که این هم باز خاص شغل ماست. اما این شغل چالش های مثبت و شیرینی دارد که باز هم خاص این شغل است و کمتر شغل هایی این ویژگی های مثبت را دارا هستند یکی از آن ها آمادگی جسمانی بالا و همیشگی اعضای تیم چه خانم ها و چه آقایان است چرا که باید در تمام مدت آمادگی جسمانی خود را برای شرکت در عملیات ها حفظ کنیم و لازمه آن داشتن بدنی سالم و ورزیده است. از این رو برخی از همکاران ما قهرمان های کشوری برخی رشته های ورزشی هستند یا مربی رشته یا ورزشی هستند و این توفیقی است که برای تمام زنان شاغل پیش نمی آید.

-چشم انداز حضور زنان در نیروی آتش‏ نشانی را چطور ارزیابی می کنید؟

ما اکنون نزدیک 15 سال است که در خدمت همشهریان هستیم و هرچه می گذرد پذیرش همشهریان نسبت به حضور بانوان بیشتر می شود. یکی از صحنه های شیرینی که با آن برخورد می کنیم ذوق و استقبالی است که همشهریان خانم از دیدن ما می کنند و امیدواریم که بتوانیم در خدمت گذاری تمام و کمال عمل کنیم و ان اشالله که بتوانیم راهگشای ادامه حضور زنان در آتش‏ نشانی باشیم. زیرا حضور زنان آتش‏ نشان لازم و ضروری است و یک سری موارد در حوزه عملیات های امدادی وجود دارد که حضور بانوان آتش‏ نشان در آن اطمینان دهنده و آرامش بخش است.

-یک خاطره تلخ و یک خاطره  شیرین از دوران کاری تان بفرماید؟

خاطره تلخ متاسفانه زیاد است چون بیشتر حوادثی که ما اعزام می شویم عملیات های نجات از خودکشی است اما وقتی به عملیاتی اعزام می شویم که اکثرا هم منجر به نجات همشهریان می شود، این تلخی به چنان شیرینی تبدیل می شود که با هیچ پاداشی برابری نمی کند و این خود بهترین خاطره است که تجربه این حس تمام چالش های این شغل را پوشش می دهد گویی بهای تلخی ها به بهترین و شیرین ترین شکل پرداخته می شود و آن حس مفید بودن و دست کمک دیگران را گرفتن دستمزد بسیار خوبی است.

اما اگر بخواهم خاطره شیرینی بگویم یک عملیمات امداد حبس در اماکن داشتیم که این عملیات مربوط به حبس دختری دو ساله در حمام بود ما چون تمام تلاشمان را می گذاریم که در چنین عملیات هایی خسارت مالی به مکان وارد نشود به سختی در حمام را باز کردیم در حالی که در تمام مدت که مشغول باز کردن در بودیم پدر و مادر کودک دو ساله او را صدا می زدند او هیچ جوابی نمی داد و استرس والدین کودک به ما هم منتقل می شد بالاخره در را باز کردیم و با دختر بچه ای با صورتی که پر از رنگ از وسایلی آرایشی مادرش بود روبرو شدیم با دیدن این صحنه همه زیر خنده زدند.