اسکلت‌های فلزی زنگ‌زده، زمین‌های گودبرداری‌شده و ساختمان‌هایی که دیوارهای آن تا نیمه بالا آمده، صحنه‌ای است که شاید هر روز در کوچه و محله‌های شهر با آن روبه‌رو هستیم، ساختمان‌های نیمه‌تمامی که رنگ و شکل آن نشان می‌دهد که سال‌ها به حال خود رها شده است.

ساختمان‌های نیمه‌کاره و رها شده در مناطق مختلف کشور به‌عنوان یکی از ناهنجاری‌های حوزه ساخت‌وساز شهری، خطرات زیست‌محیطی و آسیب‌های اجتماعی مختلفی را به همراه دارد و این ناهنجاری به دلیل ایجاد اختلال بصری در کنار تنش و هیاهوی حاکم در شهرها، می‌تواند ناامنی ایجاد کند، زیرا نخستین چشم‌انداز در محیط‌های شهری انضباط و نمای ساختمان‌ها و حس و حالی است که به بیننده منتقل می‌شود.

از یک سو ساکنان اطراف ساختمان‌های نیمه‌کاره شهر تا مدتی خاک گودبرداری زمین آن را خورده‌اند و پس از مدتی با تهدیدهای گاه و بی‌گاهشان به دلیل حضور افراد معتاد یا سارقان مواجه شده‌اند و از سوی دیگر وقتی شهر و شهروندان با معضل ساخت‌وسازهای غیراصولی و ساختمان‌هایی که در میانه راه به حال خود رها شده است، مواجه می‌شوند، موجی از آلودگی دیداری در آن محیط به وجود می‌آید که این آلودگی دیداری و اختلال بصری در طول زمان منجر به آشفتگی ذهنی شهروندان نسبت به شهر می‌شود.

برخی فعالان حوزه مسکن معتقدند که یکی از مهم‌ترین دلایل رها شدن پروژه‌های ساختمانی به صورت نیمه‌کاره، ناتوانی اقتصادی سازندگان در ادامه کار به دلیل نابسامانی بازار مسکن از شرایط اقتصادی بوده است.

افزایش تعداد ساختمان‌های نیمه‌کاره در سطح شهر به معنای کاهش زیبایی و فضاهای ایمن در شهر است، البته پوسیدگی و کاهش مقاومت مصالح از دیگر مشکلات این ساختمان‌ها به‌شمار می‌رود که در رابطه با این موضوع شهروندان از نهادهای مختلف انتظار دارند برای تعیین تکلیف این بناها وارد عمل شوند.

ثبت سند برای بررسی مشکلات مالکان و تعداد ساختمان‌های نیمه‌کاره شهر اصفهان

رسول میرباقری، رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: از سال‌های گذشته موضوع ساختمان‌های نیمه‌کاره در دستور کار مدیریت شهر قرار گرفت و مدیریت پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان با همکاری مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان سندی را در راستای بررسی مشکلات مالکان و تعداد ساختمان‌های نیمه‌کاره در شهر ثبت کرد.

وی با بیان اینکه سلسله جلسات مختلفی در این خصوص برگزار شد و در نهایت بررسی‌هایی صورت گرفت، ادامه می‌دهد: ساختمان‌های نیمه‌کاره در شهر اصفهان به دو دسته ساختمان‌های در معرض منظر شهری و ساختمان‌های که در محلات قرار دارد، تقسیم می‌شود.

رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به اینکه رها شدن این ساختمان‌ها به صورت نیمه‌کاره دلایل مختلفی دارد، تاکید می‌کند: یکی از دلایل رها شدن این ساختمان‌ها ناتوانی مالی مالکان و یکی از دلایل دیگر موضوع وراثتی بودن ملک است، همچنین این ساختمان‌ها ممکن است بیشتر با مشکلات حقوقی روبه‌رو باشد.

میرباقری می‌گوید: ساختمان‌های نیمه‌کاره سال‌های زیادی است که در نقاط مختلف شهر ساخته و رها شده است، همچنین بعضی از این ساختمان‌ها از نظر ایمنی پاسخگو نیست و این ساختمان برای ادامه ساخت‌وساز با توجه به ویرایش‌های مختلف مقررات ملی ساختمان و آئین‌نامه زلزله ۲۸۰۰ نیاز به مقاوم‌سازی دارد.

مدیریت شهری برای جلوگیری از به وجود آمدن ساختمان‌های نیمه‌کاره در شهر باید با همکاری سازمان نظام مهندسی، آموزش و فرهنگ‌سازی اقداماتی را انجام دهد

وی اضافه می‌کند: سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان طرحی را پیش‌بینی کرد تا پوستر یا بنرهای تبلیغاتی برای ساختمان‌های که به صورت نیمه‌کاره در کنار خیابان‌های اصلی رها شده است و در منظر شهری قرار دارد، طراحی و در این زمینه آگاهی‌سازی لازم انجام شود.

رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: اقداماتی با همکاری تمام دستگاه‌های اجرایی استان از جمله اداره‌کل راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی، شهرداری‌ها و دادگستری در راستای رسیدگی به این ساختمان‌ها در حال پیگیری است.

میرباقری با بیان اینکه بعضی از این ساختمان‌ها به دلایل مشکلات حقوقی و قضائی مصادره شده است که باید برای بلاتکلیفی این مورد نیز تصمیم‌گیری شود، می‌گوید: امیدواریم این ساختمان‌ها بر اساس آئین‌نامه‌های جدید مقاوم‌سازی و تکمیل شود.

وی ادامه می‌دهد: نیمه‌کاره‌بودن ساختمان تهدیدهای جانی بسیاری را برای عابران پیاده به همراه دارد، همچنین برخی ساکنان مجاور ساختمان‌های نیمه‌کاره در حال پیگیری برای رسیدگی به این موضوع در محله‌های خود هستند.

رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: تمام دستگاه‌ها به‌ویژه سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری باید با همکاری یکدیگر، ابلاغیه‌ای را برای مالکان این ساختمان‌ها ارسال کنند تا آن‌ها تکمیل این ساختمان‌ها را مورد توجه جدی خود قرار دهند.

قانون برای ساختمان‌های نیمه‌کاره چه می‌گوید؟

محمد موسوی‌زادگان، رئیس اداره گشت فنی و پیشگیری از تخلفات شهرسازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: ساختمان‌های نیمه‌کاره در مناطق شهری کشور علاوه بر ناهنجاری‌های در حوزه ساخت‌وساز، آسیب‌های اجتماعی و خطرات زیست‌محیطی را به‌دنبال دارد.

وی اضافه می‌کند: این معضل همواره یکی از دغدغه‌های مدیریت شهری به خصوص در کلان‌شهرها بوده است و شهرداری برای تعیین تکلیف این ساختمان‌ها با قوانین قدیمی موجود و مشکلات حقوقی مواجه می‌شود، همچنین اقدام در این زمینه پیچیدگی‌های خاصی دارد

رئیس اداره گشت فنی و پیشگیری از تخلفات شهرسازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: یکی از مهم‌ترین دلایل رها شدن پروژه‌های ساختمانی به صورت نیمه‌کاره، ناتوانی مالی سازندگان و شرایط اقتصادی در دوره‌های مختلف است.

موسوی‌زادگان می‌گوید: بعضی ساختمان‌ها به دلایلی از جمله مشکلات حقوقی، قوانین موجود و ناتوانی مالی سازندگان پس از مدتی رها می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: شهرداری در مواجه با این ساختمان‌ها که به‌صورت نیمه‌کاره رها شده است، به استناد بند ۱۴ ماده قانون و ماده ۱۱۰ قانون در مرحله نخست باید نسبت به اخطار کتبی لازم اقدام کند و در صورت مواجه شدن با بی‌توجهی مالک به اخطارها و هشدارهای ابلاغ شده، در دومین مرحله می‌تواند نسبت به دیوارکشی، حصارکشی، رفع مزاحمت، ایمن‌سازی و رفع خطر اقدام کند.

ساختمان‌های نیمه‌کاره تأثیر بسزایی در کالبد شهر دارد

علی شیخ‌الاسلام، کارشناس معماری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه بعضی ساختمان‌های نیمه‌کاره سال‌های زیادی است که در شهر وجود دارد و همچنان بلاتکلیف رها شده است، اظهار می‌کند: وجود ساختمان‌های نیمه‌کاره در سطح شهر موجب می‌شود که سیمای شهر کارگاهی به‌نظر برسد.

وی اضافه می‌کند: نما شدن ساختمان‌ها از نازیبایی جلوه شهر جلوگیری می‌کند، همچنین خاموش بودن چراغ‌های این ساختمان‌های متروکه مشکلات اجتماعی زیادی را به‌وجود می‌آورد.

کارشناس معماری با بیان اینکه حمایت نهادهای متولی حوزه مسکن از رها شدن این ساختمان‌ها به‌صورت نیمه‌کاره جلوگیری می‌کند، می‌افزاید: به‌نظر می‌رسد که باید محدودیت‌های جدیدی برای ساخت‌وساز در سطح شهر اعمال شود.

در نظر گرفتن ضابطه موجب می‌شود تا هویت شهر حفظ شود

شیخ‌الاسلام می‌گوید: در کشورهای مختلف جهان تدابیری برای این موضوع از جمله بنرهای به داربست آویزان شده دور تا دور ساختمان در نظر گرفته شده است؛ اینگونه اقدامات هزینه زیادی ندارد، اما موجب می‌شود که جلوه زیباتری برای شهر به وجود آید.

وی ادامه می‌دهد: ضابطه‌هایی برای نرده‌های ساختمان نیمه‌کاره باید در نظر گرفته شود تا نمای بهتری به شهر داده شود، علاوه بر آن اقداماتی از جمله در نظر گرفتن گلدان‌هایی در کنار این ساختمان‌ها موجب می‌شود تا فضای بهتری برای شهر به وجود آید.

موضوع بلاتکلیفی ساختمان‌های نیمه‌کاره و عوارض ناشی از وجود آن‌ها در فضای شهری، باید از سوی مسئولان مورد توجه ویژه قرار گیرد، زیرا وجود این ساختمان‌ها به هر دلیلی از جمله اقتصادی و حقوقی، مشکلات بسیاری برای شهروندان و منظر شهری ایجاد می‌کند.

با توجه به دغدغه مردم نسبت به وجود ساختمان‌های نیمه‌کاره و آسیب‌های اجتماعی ناشی از وجود آن‌ها و ایجاد نازیبایی در منظر شهری، باید به مالکان و سازندگان این ساختمان‌ها هشدار داده شود.