سبک معماری گوتیک که به نام معماری نوک تیز نیز شناخته می شود ؛ سبکی از معماری است که از اواخر قرن دوازدهم تا قرن شانزدهم میلادی (قرون وسطی) در اروپا رواج داشت ، البته این سبک در برخی مناطق تا قرن ۱۷ و ۱۸ باقی ماند. این سبک ، از معماری رومانسک تکامل یافت و معماری رنسانس جانشین آن شد.

سبک معماری گوتیک چیست؟

نام معماری سبک گوتیک را نویسندگان ایتالیایی از روی نام قبایل وحشی گوت ها که امپراطوری روم و فرهنگ کلاسیک آن را در قرن پنجم نابود کردند ، اقتباس کردند.

البته این سبک هیچ ارتباطی با این قوم ندارد ؛ به همین خاطر در ابتدا لفظ گوتیک توهین و تحقیر تلقی می شد ؛ زیرا ، این سبک تقارن هندسی سبک های گذشته را نداشت ولی از قرن ۱۹ به بعد دیدگاه ها به این سبک تغییر کرد و این بار لفظ گوتیک معنای مثبت گرفت و گوتیک به عنوان یکی از معروف ترین سبک های معماری شناخته شد.

مراحل معماری گوتیک

منشأ شروع آن شهر های شمال فرانسه شمال فرانسه بود و می توان ۳ مرحله برای سیر تکاملی سبک گوتیک در نظر گرفت :

گوتیک آغازین

معماری گوتیک آغازین دوره متمایز شدن از هنر رومانسک و خودسازی و تکامل شیوه گوتیک است، که نیمه قرن دوازدهم میلادی را فرا گرفت و به انگلستان نیز نفوذ داشت. معماری گوتیک ابتدایی با دوباره ساختن کلیسای سن دنی پاریس، در فرانسه اغاز گردید.

گوتیک پیشرفته ( متعالی )

سبک گوتیک متعالی در انگلیس رواج داشت ، بخش هایی از خانقاه کلیسای وست مینستر و شبستان و نمای غربی یورک مینستر (York Minster) در انگلیس به این سبک ساخته شده اند.

گوتیک شعاع سان ( تابناک )

در نیمه ی اول سده سیزدهم پنجره های سبک معماری گوتیک در نوع خود بزرگترین تا آن روز بودند. نمونه زیبای آن کلیسای سنت شاپل در پاریس است. در گوتیک سبک مشعشع بیش ( بیشتر از ۷۰ درصد ) کل بنا را شیشه ها تشکیل می دادند.

عناصر سبک معماری گوتیک

عناصر کلاسیک در سبک معماری گوتیک می تواند با توجه به مکان ، سن و نوع ساختمان متفاوت باشد ، اما اغلب با ۵ عنصر اصلی معماری گوتیک مشخص می شود:

پنجره های بزرگ و رنگی

طاق های نوک تیز

طاق های آج دار

تکیه گاه های پروازی

تزئینات جزئی

 معماران به کمک این ویژگی ها می توانستند ساختمان های بلندتر و محکم تری را بنا کنند از جمله این بنا ها ، می توان کلیسای جامع سالزبری را نام برد ، که یکی از اولین نمونه های انگلیسی گوتیک آغازین است .

پنجره های بزرگ و رنگی

  در حالی که پنجره ها در بسیاری از ساختمان ها یافت می شوند در بنا های سبک معماری گوتیک این امر به شدت نمود دارد .این پنجره که به طور معمول  بلند و قوسی و دایره شکل هستند که شیشه های رنگی آنها به دقت برش خورده ؛ این موضوع به معماران اجازه می داد تا نور خیره کننده تری را وارد ساختمان کنند.

شیشه کاری پنجره ها که غالبا رنگی هستند ، نکات و صحنه های دقیق از داستان های کتاب مقدس را به نمایش می گذارند.

طاق های نوک تیز

 ویژگی اصلی بسیاری از بناهای سبک معماری گوتیک ، طاق های نوک تیز است که به طور گسترده ای  می توان در اکثر کلیساها و بناهای گوتیک یافت.

به جای استفاده از طاق های عریض و دایره شکل، که مشخصه معماری رومانسک بود ، معمارانی سبک گوتیک قوس های بلند ، باریک و نوک تیزی که از سبک معماری اسلامی اقتباس شده بود را در معماری بنا ها به کار می بردند.این  طاق ها ارتفاع هر کلیسایی را بیشتر می کند و به طور نمادین به سمت آسمان نشانه می رود.

طاق های آج دار

بخاطر وجود سقف های بلندتر و پنجره های بزرگ تر  در سبک معماری گوتیک ، معماران از روش جدیدی برای پشتیبانی و استقامت سازه استفاده کردند که طاق های آجدار نامیده می شود. طاق هایی که به منظور حمایت از سقف گرد شده و موازی یکدیگر قرار گرفته اند.

این طاق های متقاطع علاوه بر نمایش زیبایی ، پشتیبانی و حفاظت  بیشتری از ساختمان های بلند می کنند.

قوس جناغی

 علاوه بر این تکنیک های پیشرفته طاق سازی ، معماران گوتیک روش منحصر به فرد دیگری را برای پشتیبانی ساختاری به کار گرفتند: قوس جناغی.

این سازه های سنگی با توزیع برابر وزن سنگین سقف به سطوح پائین تر و محکم تر ، ساختمان ها را تقویت کردند.تکیه گاه های پرواز استحکام کلیساهای جامع را تضمین می کند ، بنابراین معماران نیازی به قربانی کردن دیوارهای بلند و پنجره های بزرگ سبک معماری گوتیک ندارند.

جزئیات تزئینی

ویژگی نهایی که در معماری گوتیک یافت می شود وجود عناصر تزئینی  است. این تزئینات شامل ستون های تزئین شده  ، مجسمه شخصیت های دینی و تاریخی و گلدسته ها است که در ساختمان های سبک معماری گوتیک استفاده می شود.

سبک معماری گوتیک یکی دیگر از سبک های معماری اروپایی است که در بین قرون ۱۲ تا ۱۶ در ساختمان سازی اروپا از ان استفاده می شد. گوتیک سبکی مذهبی بود که همواره در خدمت کلیسا بوده است که به سه دوره گوتیک آغازین ، متعالی و شعاع سان تقسیم می شود.